Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΜΩΑΜΕΘ – MOHAMMED
(Μέκκα 570 – Μεδίνα 632)
Ο προφήτης, «ο άξιος υμνήσεως», ιδρυτής του ισλαμισμού, από οικογένεια χασιμιτών της φυλής κορεϊσιτών, θεωρούμενος απόγονος του Ισμαήλ, γιου του Αβραάμ και της Άγαρ με θαυματουργή γέννηση κατά την παράδοση, με μεγάλα ηγετικά, οργανωτικά και πνευματικά χαρίσματα. Ταξίδεψε ως έμπορος στη Συρία και στην Αραβία, συναναστράφηκε χριστιανούς και ιουδαίους και υπέστη την επίδραση του νεστωριανού μοναχού Σεργίου. Διακατεχόμενος από εκστατικές θρησκευτικές καταληψίες, απομονωμένος στο σπήλαιο του όρους Χιρά, επιδίωξε να επαναφέρει τους παραστρατημένους ειδωλολάτρες συμπατριώτες του στην αληθινή θρησκεία του Θεού. Η θαυμαστή αποκάλυψη του Κορανίου και η δημιουργία μιας απλής νέας θρησκείας με προσευχή, νηστεία και φιλανθρωπία, έμελλε να διαδοθεί με το ξίφος και τη διπλωματία από ένα αρχικό πυρήνα οπαδών στη Μεδίνα το 622, στη Μέκκα και σε ολόκληρη την Αραβία και εκτός αυτής σε μεγάλες περιοχές του κόσμου με εκατομμύρια πιστούς και να επηρεάσει την παγκόσμια εξέλιξη, φιλοσοφική και πολιτική.
Έργα: Το Κοράνιον.
Βιβλιογραφία: Θεοφάνης, Rampaldi, Vita di Moameto, 1822, W. Irving, Mohammed and his successors, 1850, Barthelemy-Saint Hilaire, Machomed et le Coran, 1865, Spenger, Das leben und die Lehre des Mohammed, 1865, Garcin de Tassy, L’ islamisme d’ après le Coran, l’ enseignement doctrinal et la pratique, 1874, W. Montgomery Watt, Muhammat prophet and statesman, 1961, Emory C. Bogle, Islam, Origin and belief, 1998, John Esposito, Islam, The straight path, 1998, Herbert Beg, Method and theory in the study of islamic origins, 2003, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (άρθρ. Μ.Δ.Β.), Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Αθ. Οικονομίδη), Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Ενώπιον του προφήτου Αδάμ, μικρογραφία, Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίων, Εντός σπηλαίου, μικρογραφία, Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίων, Το κήρυγμα του Μωάμεθ, πίνακας, Gr. Gagarin, 1840-1850.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Μέγας θεός, εις μόνος θεός και εγώ ο προφήτης του» (Μωάμεθ).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΤΟ ΚΟΡΑΝΙΟΝ (ΚΕΦ. Β΄, Θ΄, ΙΖ΄)
** ** **
Ωστόσο οι παγκόσμιοι νόμοι της αρμονίας δεν μπορούν να παραβιάζονται ατιμώρητα. Κάθε παραβίαση της κοσμικής τάξης, κάθε υπέρβαση του μέτρου, κάθε ύβρις με την αρχαιοελληνική έννοια, συνεπάγεται την επέμβαση της θείας δικαιοσύνης, την τιμωρία του ενόχου, προς αποκατάσταση των πραγμάτων. Η 11η Σεπτεμβρίου, άσχετα σε ποια μορφή τρομοκρατίας ανήκει, και όσο αποτροπιασμό κι αν προκαλεί ο θάνατος χιλιάδων ανθρώπων, μοιάζει σαν ημέρα της τιμωρίας της αμερικανικής αλαζονείας. Σαν η κατάρρευση της κοσμοκρατορίας του κακού, που εκπροσωπούν οι ΗΠΑ στις συνείδηση εκατομμυρίων καταπιεσμένων ανθρώπων πάνω στη γη.
Το μήνυμα που ήρθε από το μακρινό Αφγανιστάν, σταυροδρόμι του πετρελαίου και των παγκόσμιων επιρροών, της Ρωσίας, της Κίνας, των Ινδιών και του Ισλάμ, προσπαθεί να εμπεδώσει αυτή τη λογική της ανταπόδοσης. Ήδη η θεωρία της συγκρούσεως των πολιτισμών του Χάντιγκτον έχει περιγράψει σαφώς τις αντιθέσεις και τους μετασχηματισμούς της νέας εποχής. Και η επίσημη αμερικανική πολιτική, παρότι την αρνείται στα λόγια, φαίνεται πως ουσιαστικά την αποδέχεται.
Ξαφνικά η τρομοκρατία ξέφυγε από τη στενή της έννοια και ξεπέρασε τα όριά της. Από εγκληματική δράση μεταμορφώθηκε σε πολεμική δραστηριότητα, σε πόλεμο μάλιστα παγκόσμιο που απειλεί να μας παρασύρει στον αφανισμό. Και όταν μάλιστα είναι σ’ όλους γνωστό πως οι σημερινοί τρομοκράτες δημιουργήθηκαν και υποστηρίχθηκαν παλαιότερα απ’ τα ίδια τα θύματά τους. Και ότι ο φονταμενταλισμός γενικά, αποτέλεσε στις ισλαμικές χώρες αμερικανική πολιτική επιδίωξη για την καταπολέμηση του αριστερού ριζοσπαστικού κινήματος.
Κινούμενοι σαν από μια παρανοϊκή επιδημία οι ηγέτες του δυτικού χριστιανικού κόσμου οραματίζονται και πραγματοποιούν στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, μια νέα σταυροφορία κατά των «βαρβάρων» ισλαμιστών, αδιαφορώντας για τις ίδιες τις αρχές του δικού τους πολιτισμού, του ορθολογισμού και της επιστήμης. Μια Νέα Ιερουσαλήμ, της ενότητας των αντιθέσεων, λευκή και πατριαρχική, έκφραση του δυτικού φονταμενταλισμού κτίζεται στα ερείπια της παλιάς Ιερουσαλήμ, του ανατολικού φονταμενταλισμού και του τρίτου κόσμου, της πολλαπλότητας των πραγμάτων.
Το όνειρο όμως έχει μεταβληθεί σε εφιάλτη. Η ιστορία έχει επιταχυνθεί, η κλασική έννοια των δικαιωμάτων, του διεθνούς δικαίου, της διπλωματίας, της πολιτικής, έχει ξεπεραστεί από τα γεγονότα. Κανείς δεν ξεχωρίζει την τρομοκρατία από τον πόλεμο, κανείς δεν βλέπει τις αιτίες της τρομοκρατίας, κανείς δεν ακούει τις φωνές για δικαιοσύνη, ισορροπία, συνεργασία, μέσα στον κόσμο μας. Σ’ ένα κόσμο που έχει γίνει ταυτόχρονα πολύ μικρός για να χωρέσει τις εγωϊστικές επιδιώξεις όλων μας και πολύ μεγάλος για να γεφυρώσει το χάσμα που μεγαλώνει ανάμεσά μας.
Πριν από πολλούς αιώνες ο Θουκυδίδης απέδωσε στην ανθρώπινη φύση τις μεγάλες συμφορές των πολέμων. Και από τη Βίβλο ξέρομε ότι και άλλοτε, πριν από τον Κατακλυσμό, “επληθύνθησαν αι κακίαι των ανθρώπων επί της γης”. Φαίνεται πως είμαστε υποχρεωμένοι σήμερα να ξανασκεφτούμε, όχι τόσο πάνω στην αλλαγή του κόσμου, στην καθυπόταξη της φύσης για τη δημιουργία του πολιτισμού, στη μεταβολή από το είναι στο δέον, όσο στην εσωτερική αλλαγή του εαυτού μας, στην υπέρβαση της αντιπαλότητας ανθρώπου, φύσης, λαών και πολιτισμών, στην επιδίωξη ειρηνικής συνύπαρξης, στην ανεκτικότητα και τον σεβασμό του άλλου. Εκείνο που επιζητείται πλέον είναι η επιστροφή στην πολιτική αρετή, στην ηθικοποίηση και στο σεβασμό των αρχών του πολιτισμού.