Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΛΑΛΟ – CHARLES LALO
(1877-1953)
Διάσημος Γάλλος φιλόσοφος και αισθητικός, καθηγητής στη Σορβόννη, μελέτησε τα μεθοδολογικά προβλήματα της αισθητικής στηριζόμενος επί του θετικισμού της ψυχανάλυσης και της κοινωνιολογίας. Ανέπτυξε δε τις αισθητικές του αντιλήψεις με βάση τη μουσική και την πολυαρμονική θεώρηση της τέχνης. Κατά τον Λαλό το έργο τέχνης οδηγεί στη λήθη της πραγματικότητας, την κάθαρση των αισθημάτων, την επανάληψη και εξιδανίκευση της ζωής και την λειτουργική άσκηση τεχνικών δεξιοτήτων. Διατύπωσε το νόμο της αλλαγής του κοινωνιολογικού επιπέδου ενός καλλιτεχνικού γένους, το νόμο των τριών αισθητικών φάσεων (νεότητα – ωριμότητα – παρακμή) και το νόμο της οικονομίας των παθών;;. Το έργο του που κατέληξε σε ένα αισθητικό (επιστημονικό) σχετικισμό, εκτιμάται ως υπόδειγμα αισθητικών αναλύσεων απ’ όλους τους μεταγενέστερους.
Έργα: Περίγραμμα επιστημονικής μουσικής αισθητικής (1908), Εισαγωγή στην αισθητική (1912), Η τέχνη και η κοινωνική ζωή (1921), Αριστοτέλης (1922), Αισθητικές σημειώσεις (1927), Αισθητική (1930), Η έκφραση της ζωής μέσα στην τέχνη (1933), Αισθητική του γέλιου (1944), Περί της μουσικής του Μπαχ και του Γκουνώ (1946), Η ωραιότητα και το σεξουαλικό ένστικτο (1947).
Βιβλιογραφία: Roger Bastide, Les problèmes de la sociologie de l’ art, 1948, R. Passeron, Charles Lalo and the sience of art, 1965, Gerard Genette, Essays in aesthetics, 1999, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΣΑΡΛ ΛΑΛΟ, ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ
** ** **
Ο Χάρτμαν (Αισθητική, 1950) μελετά το ωραίο όπως εμφανίζεται στην τέχνη, στη ζωή, στη φύση. Αλλά η αξιολογία έχει ένα θετικό πόλο, την αξία και έναν αρνητικό, την απαξία. Και η αισθητική διατρέχει όλο το διάστημα από το ωραίο μέχρι το άσχημο. Γιατί και η παράσταση του άσχημου παρέχει αισθητική απόλαυση από τον τρόπο της καλλιτεχνικής παράστασης. Το αισθητικό αντικείμενο έχει δυο στρώματα, το ένα με πραγματική υλική σύσταση (χρώμα, ύλη, μουσικός τόνος, λέξεις) και το άλλο με ειδωλική και εικονική οντότητα (το παριστανόμενο θέμα). Οι αισθητικές αξίες βρίσκονται σε απόσταση από την πραγματικότητα. Κατά τον Μπενς (Aesthetica, 1954) η ωραιότητα συνίσταται σε ένα φαίνεσθαι που δεν συμπίπτει με την πραγματικότητα, αλλά για να λάβει υπόσταση έχει ανάγκη από έναν πραγματικό φορέα. Το διακριτικό γνώρισμα του αισθητικού αντικειμένου είναι η συμπραγματικότητα.
Ο Λαλό (Στοιχεία επιστημονικής μουσικής αισθητικής, 1908) εξέτασε το μουσικό φαινόμενο από φυσική, βιολογική και ψυχική άποψη. Η αισθητική είναι φιλοσοφία της τέχνης, φιλοσοφικός αναλογισμός πάνω στην ιστορία και στην κριτική της τέχνης. Ο Σουριώ (Το μέλλον της αισθητικής, 1929), πιστεύει ότι η τέχνη είναι σκευοποιητική, δημιουργεί πράγματα, έπιπλα, αγγεία, εργαλεία. Η αισθητική διαιρείται σε πυθαγορική (μελέτη ιδεωδών μορφών), δυναμική (μελέτη διαδοχικών μορφών), σκευολογική (μελέτη μορφών εγκόσμιων όντων), ψυχοαισθητική (μελέτη μορφών ψυχικού βίου).
Ο Βαλερύ αντιπροσωπεύει την “καθαρή ποίηση”, ο Κρότσε την “εκφραστική ενόραση”, ο Ράσκιν τη “θρησκευτική αισθητική”. Ο Ουάιλντ την ωραιότητα της τέχνης, ο Σανταϋάνα την αρμονική τελείωση, ο Μόρρις την ανάλυση της λειτουργίας σημείων. Ο Γκόργκυ τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, ο Πλεχάνοφ την κοινωνική πλευρά της τέχνης, ο Λούκατς την αισθητική και κοινωνιολογική ανάλυση.