Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΛΕΣΣΙΝΓΚ – GOTTHOLD EPHRAIM LESSING
(Κάμεντς, Σαξονία 1729 – Μπράουνσβαϊχ, Κάτω Σαξονία 1781)
Γερμανός ποιητής, συγγραφέας και κριτικός τέχνης, σπουδαίος εκπρόσωπος της εποχής του Διαφωτισμού. Εγκατέλειψε τη θεολογία χάριν της ιατρικής και της φιλολογίας και έζησε στη Λειψία, το Βερολίνο, το Μπρεσλάου και το Αμβούργο. Υπό την επίδραση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, αλλά και των ντεϊστικών θεωριών και των έργων του Λάιμπνιτς και του Σπινόζα, πρωτοποριακός συγγραφέας της θεατρικής φιλολογίας με σπουδαία θεατρικά έργα που παίζονται με επιτυχία μέχρι σήμερα. Εφαρμόζοντας τους κανόνες της αριστοτελικής ποιητικής με αντικειμενικότητα, εμπεριστατωμένη ανάλυση και επιστημονική κριτική, υπέρμαχος μιας νέας αισθητικής του δράματος, καταδικάζει τη μίμηση του γαλλικού κλασικισμού και αντιπροτείνει ως πρότυπο το σαιξπηρικό δράμα. Με τα άρθρα του στην Εφημερίδα του Φος και στο περιοδικό του Βερολίνου Επιστολαί αφορώσαι την νεωτάτην φιλολογίαν, έδωσε ένα αξεπέραστο υπόδειγμα της φιλολογικής κριτικής.
Έργα: Ο νεαρός σοφός (1748), Το ελεύθερο πνεύμα (1749), Οι εβραίοι (1749), Μικροπράγματα (1751), Επιγράμματα (1751), Ανακρεόντια (1751), Κριτικαί επιστολαί (1753-1755), Μις Σάρα Σίμσον (1755), Φάουστ (1759), Μύθοι (1759), Φιλώτας (1759), Γράμματα επί της λογοτεχνίας (1759-1765), Λαοκόων ή περί των ορίων της ζωγραφικής και της ποιήσεως (1766), Επιστολαί αρχαιολογικού περιεχομένου (1767), Μίνα φον Μπαρνχέλμ (1767), Αμβούργιος δραματολογία (1767-1769), Πως οι αρχαίοι εφαντάσθησαν τον θάνατον (1769), Αιμιλία Γκαλόττι (1772), Ιστορικά και φιλολογικά (1773-1781), Νάθαν ο σοφός (1779), Η αγωγή του ανθρωπίνου γένους (1780).
Βιβλιογραφία: [Έκδ. H.B. Nisbez, Philosophical and theological writings (2005)], J.W. Braun, Ο Λέσσινγκ κατά την κρίση των συγχρόνων του, 1884-1897, T.W. Rolleston, Life of Gotthold Lessing, 1889, Κέττνερ, Τα δράματα του Λέσσινγκ, 1904, C. Schrempf, Lessing als philosoph, 1921, Clivio, Ο Λέσσινγκ και τα προβλήματα της τραγωδίας, 1928, J.K. Robertson, Lessing’s dramatic theory, 1939, E. Schimdt, Λέσσινγκ, ιστορία της ζωής του και το έργο του, 1940, H.B. Garland, Lessing, The founder of modern german literature, 1962, Edward Batley, Catalyst of enlightenment Gotthold Ephraim Lessing, 1990, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Γ.Α.Τ.), Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Προσωπογραφία, Anton Graff, 1771, Πανεπιστήμιο Λειψίας, Ανδριάντας, Σάππερ, Αμβούργο, Ανδριάντας, Οθ. Λέσσινγκ, Βερολίνο.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΛΕΣΣΙΝΓΚ, ΛΑΟΚΟΩΝ
** ** **
Δυο θεωρίες συγκρούονται για την καλαισθητική συνείδηση. Η ορθολογική θεωρία και η εμπειρική θεωρία. Η θεωρία του εμφύτου της συνείδησης και η θεωρία της ανέλιξης της συνείδησης. Η πρώτη αντίληψη ανήκει στον Πλάτωνα, στον Πλωτίνο και στους Πατέρες της Εκκλησίας, στον Καρτέσιο, στον Κάντιο και στους νεοκαντιανούς. Η δεύτερη στους σοφιστές, στους επικούρειους, στον Βάκωνα, στον Λωκ και στους νεότερους εμπειριστές.
Το σίγουρο είναι ότι και η προδιάθεση και η επίδραση της εμπειρίας συντελούν στη γένεση των ιδεών και των αξιών. Η έμφυτη ευαισθησία δεν αρκεί μόνη αλλά χρειάζεται και η διδασκαλία και ο εθισμός. Κατά τον Αριστοτέλη “ἐγγίγνονται αἱ ἀρεταὶ πεφυκόσι μὲν ἡμῖν δέξασθαι αὐτάς, τελειουμένοις δὲ διὰ τοῦ ἔθους” (Ηθικά Νικομάχεια, Β1, 1103a 24).