Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΙΝΑΪΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ – IOANNIS SINAITIS
(Κωνσταντινούπολη; 525 – Σινά περ. 600)
Περίφημος μοναχός και αββάς της Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά και μεγάλος ασκητής του 6ου αιώνα, που μόνασε επί σαράντα έτη σε σπήλαιο, στην περιοχή Θολά της ερήμου Σινά. Η Κλίμαξ του Ιωάννη, περί του αυστηρού ασκητικού βίου, περιλαμβάνει τριάντα βαθμίδες αγιότητας (αποταγή, απροσπάθεια, ξενιτία, υπακοή, μετάνοια, μνήμη θανάτου, χαροποιό πένθος, αοργησία, μνησικακία, καταλαλιά, πολυλογία και σιωπή, ψεύδος, ακηδία, γαστριμαργία, αγνεία, φιλαργυρία, αναισθησία, ύπνος και προσευχή, αγρυπνία, δειλία, κενοδοξία, υπερηφάνεια, λογισμός και βλασφημία, πραότητα και απλότητα, ταπεινοφροσύνη, διάκριση, ησυχία, προσοχή, αλήθεια, αγάπη, ελπίδα και πίστη), για τη δύσκολη ανάβαση από τη γη του ανθρώπου στον ουρανό του Θεού. Το έργο του αποτέλεσε προσφιλές ανάγνωσμα και είχε μεγάλη επίδραση στο χριστιανικό ασκητισμό και στη μυστική θεολογία.
Έργα: Κλίμαξ, Προς ποιμένα λόγος.
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Μάξιμος Μαργούνιος, (1590), J.P. Migne, Ελληνική Πατρολογία, Παρίσι (1856), 88], Επιστολή Ιωάννου ηγουμένου της Ραϊθούς προς τον Ιωάννη τον Σιναΐτην, Ιωάν. Φωκυλίδης, Ιωάννης ο της Κλίμακος, 1920, Μοναχός Δανιήλ Ραϊθινός, Άγιος Ιωάννης Κλίμακος, Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος, Σύντομος βιογραφία του Μακαρίου Ιωάννου του Σιναΐτου, 1978, Ιερά Μονή Παρακλήτου, Κλίμαξ, 2006, Catholic Encyclopedia.
Εικονογραφία: Η Κλίμαξ του Παραδείσου, εικόνα, 12ος αι., Αγία Αικατερίνη, Σινά.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΙΝΑΪΤΗΣ, ΚΛΙΜΑΞ (ΛΟΓΟΣ ΤΡΙΑΚΟΣΤΟΣ)
** ** **
Ο χριστιανισμός ήρθε στον κόσμο όταν ο πολυθεϊσμός είχε πια φθάσει στην αποδιάρθρωση του αρχαίου πολιτισμού. Οι ορφικοί, οι πυθαγόρειοι, οι πλατωνικοί, είχαν υπηρετήσει πιστά την ιδέα του Θεού, της θρησκείας, της ηθικής τάξης. Αλλά οι κοσμογονικές αλλαγές που έφερε η εξόρμηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οδηγούσαν αναγκαστικά σε μια νέα κατάσταση. Η κατάσταση αυτή στηριζόταν στην επαφή Ανατολής και Δύσης, στη διάσπαση της ελληνικής πόλης, στη διάρρηξη της αρμονίας και του μέτρου. Μια νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα αναπτύχθηκε, ένας νέος πολιτικός σχηματισμός, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, οικοδομήθηκε. Και μια συγχώνευση ιδεών, θρησκειών και πολιτισμών πρόβαλε, ως εποικοδόμημα στη νέα αυτή πραγματικότητα.
Ο ιουδαϊκός μονοθεϊσμός, η ελληνική φιλοσοφία, το ρωμαϊκό δίκαιο, η Ιερουσαλήμ, η Αθήνα και η Ρώμη, ο Γολγοθάς, η Ακρόπολη, το Καπιτώλιο, αποτέλεσαν τη βάση ενός νέου πολιτισμού, μιας νέας θρησκείας, ενός νέου Θεού. Ενός νέου Θεού όμως τόσο διαφορετικού και από τον ολύμπιο Δία και από τον Ιεχωβά των εβραίων και από τον ρωμαϊκό Γιούπιτερ. Η έλευσή του είχε βέβαια προαναγγελθεί από τους προφήτες, είχε αποδειχθεί από τους φιλοσόφους, είχε αποκαλυφθεί από τους μύστες. Ωστόσο όταν πραγματικά γεννήθηκε, κανείς δεν κατάλαβε τον ερχομό του. Ο τρόπος άλλωστε που παρουσιάστηκε ο Ιησούς Χριστός ως ενσάρκωση της θεότητας, αυτή η θεμελιώδης αντίφαση της απειρότητας του Θεού και της περατότητας του ανθρώπου, αποτελούσε μια καθαρή ανοησία, ένα σκάνδαλο για τους εβραίους, μια μωρία για τους έλληνες.