Με αφορμή μια έκθεση για την κατάσταση που επικρατεί στη Μόρια της Λέσβου για λογαριασμό ενός πανεπιστημίου της Φινλανδίας και την απάντηση που έδωσε ο Έλληνας πρεσβευτής σε αυτήν τη χώρα, έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε πόσο εύκολα μπορεί να διαστρεβλωθεί η πραγματικότητα.
Οι επιλογές των ελληνικών κυβερνήσεων των τελευταίων ετών ήταν τέτοιες που επιτρέπουν σήμερα σε ευρωπαϊκούς «δημοκρατικούς κύκλους» όχι μόνο να προβάλλουν την αθλιότητα που επικρατεί στα κέντρα προσφύγων και μεταναστών όπως αυτό στη Μόρια, αλλά και να επιρρίπτουν ευθύνες που δεν αναλογούν στη χώρα. Αυτή είναι η εικόνα και δύσκολα μπορεί να αλλάξει, παρά τις αξιόλογες, κάποιες φορές, προσπάθειες που καταβάλλουν κάποιοι διπλωμάτες, όπως στην προκειμένη περίπτωση ο Γιώργος Αϋφαντής, ο πρεσβευτής της Ελλάδας στη Φινλανδία.
Ο Αϋφαντής, προκειμένου να προβάλει την ελληνική θέση και να απαντήσει στα όσα η έκθεση καταλογίζει στην Ελλάδα, συνέταξε μια απάντηση την οποία απέστειλε και ζήτησε να δημοσιευτεί εκεί ακριβώς όπου δημοσιεύτηκε και η έκθεση για λογαριασμό του πανεπιστημίου. Κάποια σημεία της απάντησης του πρεσβευτή είναι άκρως αποκαλυπτικά για την κατάσταση που επικρατεί και κυρίως για το ποιοι έχουν την ευθύνη και εκμεταλλεύονται αυτήν την αθλιότητα η οποία επικρατεί στη Μόρια.
«Ασκούν τεράστια επιρροή»
Διαβάζουμε λοιπόν: «(…) Ο καταυλισμός των 25.000 ατόμων στη Μόρια αποτελεί ένα είδος ζούγκλας, μια ουδέτερη ζώνη, από τη στιγμή που το UNHCR εμποδίζει τις ελληνικές αρχές να περιπολούν και να την αστυνομεύσουν αποτελεσματικά. Στη Μόρια, καθώς και αλλού όπου διαμένουν ή απλώς συχνάζουν μετανάστες, ένα ετερόκλητο πλήθος ΜΚΟ ασκούν τεράστια επιρροή πάνω τους διαμορφώνοντας τη συμπεριφορά, τη στάση, τις αποφάσεις, τη διαθεσιμότητα και τις δημόσιες δηλώσεις των μεταναστών
Αυτό καθίσταται δυνατόν από τη στιγμή που οι ΜΚΟ ελέγχουν τις πιο σημαντικές παραμέτρους της καθημερινής ζωής των μεταναστών: την πρόσβασή τους στην τροφή, τις συνθήκες υγιεινής τους, την ιατρική τους περίθαλψη, τα καθημερινά τους επιδόματα και, το πιο σημαντικό, το αποτέλεσμα της αίτησής τους για χορήγηση ασύλου.
Μπορεί να μην είναι εντελώς αληθές ότι οι ΜΚΟ ασκούν παρασκηνιακά καθοριστική επιρροή στη διαδικασία έγκρισης ή απόρριψης των αιτήσεων για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου. Ωστόσο αυτό πιστεύουν ακράδαντα οι μετανάστες. Αυτή η ιδέα ενσταλάζεται από τις ΜΚΟ και συχνά επιβεβαιώνεται από την αντίληψη των ίδιων των μεταναστών για το ποιος τελικά λαμβάνει άσυλο και ποιος όχι».
Έχοντας λοιπόν μια πρώτη εικόνα από αυτήν την παραστατική περιγραφή της κατάστασης στη Μόρια, όπως διατυπώνεται στην απάντηση του Έλληνα πρεσβευτή, μπορούμε να υιοθετήσουμε και ως απολύτως βάσιμο το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει:
«Συνεπώς, υπό τις συνθήκες αυτές, η επιστημονική ακρίβεια κάθε επιτόπιας έρευνας που διεξάγεται στη Λέσβο με τη βοήθεια ή τη συνεργασία ΜΚΟ που σχετίζονται με τη διαδικασία χορήγησης ασύλου τίθεται υπό σημαντική αμφισβήτηση. Όχι λιγότερο από μια έρευνα στα προάστια του Παλέρμο υπό την ευλογία των στελεχών της τοπικής Μαφίας ή μιας έρευνας στη Γάζα με τη βοήθεια της Χαμάς».
«Η συντηρούμενη αθλιότητα»
Στη συνέχεια της κριτικής – απάντησης που συνέταξε ο πρεσβευτής της Ελλάδας στη Φινλανδία Γιώργος Αϋφαντής προς τη φινλανδική πανεπιστημιακή «έρευνα» φωτίζεται ο ρόλος των ΜΚΟ οι οποίες δρουν (και) στη Μόρια.
«Οι ΜΚΟ που ασχολούνται με τους πρόσφυγες στη Λέσβο και στην Ελλάδα εν γένει δεν αποτελούν στην πλειονότητά τους ενσάρκωση του καλού Σαμαρείτη της Βίβλου. Πόρρω απέχουν από το να είναι ουδέτερες, αμερόληπτες, εμφορούμενες από αλτρουισμό, δίχως ίδια συμφέροντα.
Είναι τακτικοί αποδέκτες χρηματικών ενισχύσεων της Ε.Ε. προερχομένων είτε απευθείας από τις Βρυξέλλες είτε μέσω της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ. Διαθέτουν σημαντικούς προϋπολογισμούς και ασήμαντη διαφάνεια. Επιδίδονται σε άγριους ανταγωνισμούς και lobbying για να προωθήσουν πολιτικές στοχεύσεις. Προκειμένου να εισρεύσουν επιδοτήσεις, οι αφίξεις μεταναστών είναι αναγκαίες για τις ΜΚΟ που σχετίζονται με τη διαδικασία ασύλου.
Επιπλέον η συντηρούμενη αθλιότητα των συνθηκών διαβίωσης αποτελεί ίσως το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για τη συγκέντρωση δωρεών. Συνεπώς οι υπερπλήρεις καταυλισμοί με ανεπαρκείς δομές υγιεινής αποδεικνύονται συχνά μια επικερδής άρα και επιμελώς διατηρητέα κατάσταση»…
Σε άλλο σημείο της απάντησής του ο Έλληνας διπλωμάτης, με έμμεσο αλλά σαφέστατο τρόπο, περιγράφει την παγίδα και το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα εξαιτίας, προφανώς, αποφάσεων ελληνικών κυβερνήσεων. Συγκεκριμένα εξαιτίας της αποδοχής της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα έχει δικαίωμα να επαναπροωθήσει στην Τουρκία τους μετανάστες των οποίων δεν έχει εγκριθεί η αίτηση για άσυλο, υπό την προϋπόθεση να βρίσκονται στα νησιά και όχι στην ελληνική ενδοχώρα.
Έτσι, λοιπόν, η Ελλάδα, δέχεται κατηγορίες από τους «ανθρωπιστές» και λοιπούς υπέρμαχους των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών διότι κρατάει σε κέντρα στα νησιά, σε απάνθρωπες συνθήκες, μεγάλο αριθμό μεταναστών και προσφύγων. Όλες αυτές οι κατηγορίες προφανώς δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε την άρνηση των Ευρωπαίων εταίρων να επιμεριστούν δίκαια όσοι λάβουν άσυλο στην Ε.Ε. ούτε, πολύ περισσότερο, ότι με βάση την ισχύουσα συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας κανένας μετανάστης που βρίσκεται στην ελληνική ενδοχώρα δεν μπορεί να επιστραφεί στη χώρα (την Τουρκία) απ’ όπου ξεκίνησε για να περάσει στα ελληνικά σύνορα.
Καθώς επιστρέφουμε, λοιπόν, στην «κανονικότητα» και όσο ο καιρός το ευνοεί, το προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα θα προσθέτει προβλήματα τα οποία η χώρα δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί αν δεν προχωρήσει στην αμφισβήτηση και δεν πετύχει την αλλαγή της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας…
Ολόκληρη η απάντηση του πρέσβη:
Aγαπητέ Καθηγητά Jauhiainen,
Αφού συμβουλεύθηκα ακαδημαϊκούς[1] και στελέχη της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου[2], σας προωθώ τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά μου για την επιτόπια έρευνά σας στην Λέσβο και την σχετική Έκθεσή σας.
Παρακαλώ για την ανάρτηση του παρόντος κειμένου στην ιστοσελίδα www.urmi.fi/julkaisut, καθώς αποτελεί την απάντηση της Ελληνικής πλευράς στην Έρευνά σας για τους ”Αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες στην Λέσβο, στην Ελλάδα”(“Asylum seekers and migrants in Lesvos, Greece”). Θεωρώ ότι το αίτημα αυτό είναι απολύτως δίκαιο δεδομένου ότι στα συμπεράσματα της Έκθεσής σας δηλώνετε πως “..η Ελλάδα παραβίασε ανθρώπινα δικαιώματα και παραμέλησε διεθνείς και Ευρωπαϊκές αρχές σχετικά με το άσυλο…”(“…Greece violated human rights and neglected international and EU asylum principles…”) (σελ. 87).
Τόσο η Ελληνική Κυβέρνηση όσο και ο υπογράφων, ως Πρέσβυς της Ελλάδας στη Φινλανδία, θεωρήσαμε την κατηγορία αυτή πολύ σοβαρή. Συνεπώς, η Έκθεσή σας εξετάσθηκε λεπτομερώς. Λυπάμαι να πω ότι εντοπίσαμε σοβαρά προβλήματα σ’ αυτή. Δεν είναι μόνο ότι υπάρχουν σοβαρές μεθοδολογικές ελλείψεις στην επί τόπου έρευνα και ότι παρατηρούνται σοβαρές παραβιάσεις της ακαδημαϊκής δεοντολογίας στην Έκθεση. Περισσότερο μας προβληματίζουν τα συμπεράσματα της Έκθεσης, καθώς και τα υπολανθάνοντα αξιώματα πάνω στα οποία η Έκθεσή σας εδράζεται. Οι ελλείψεις, τα λάθη και οι δεοντολογικές παραβάσεις της Έκθεσης επισημαίνονται κατωτέρω, στο Τμήμα Α. Επιπλέον, οι αξιωματικές σας αφετηριακές θέσεις για το καθεστώς των μεταναστών στην Ελληνική επικράτεια, τα δικαιώματά τους και το μέλλον τους στην Ελλάδα, εξετάζονται στο Τμήμα Β.
Α1) Σε χρονική περίοδο 8 ημερών (1-8 Νοεμβρίου), οι δύο συντάκτες της Έκθεσης (με τον επιτόπιο βοηθό τους) προσέγγισαν έναν σημαντικό αριθμό “μεταναστών σχετιζομένων με το άσυλο” (“asylum-related migrants”), εκ των οποίων 625 δέχθηκαν να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο. Ο μέσος όρος των όσων απαντούσαν ανά ημέρα ήταν 78 άτομα. Όπως σημειώνουν οι συντάκτες, “το έντυπο του ερωτηματολογίου επιστρεφόταν συνήθως εντός 15-20 λεπτών” (σελ. 13). Αυτό προϋποθέτει την παρουσία της τριμελούς ερευνητικής ομάδας στο πεδίο της έρευνας για τουλάχιστον 18 ώρες ημερησίως, λαμβανοντας υπ΄όψιν ότι από όσους προσεγγίσθησαν για “να τους εξηγηθεί το εύρος και οι δεοντολογικές αρχές της έρευνας” δεν συμφώνησαν όλοι να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο. Συνεπώς, όταν οι συντάκτες αναφέρουν ότι το ημερήσιο χρονοδιάγραμμα της εργασίας τους εκτεινόταν “συνήθως από αργά το πρωί ως νωρίς το βράδυ” (σελ. 13), μετριοφρόνως υποτιμούν τον βαρύτατο, καθημερινό εργασιακό φόρτο των 8 ημερών που πέρασαν στην Λέσβο. Αν και πολλοί ερωτηθέντες (σχεδόν 35-40%) φαίνεται να μην απάντησαν σε όλες τις ερωτήσεις, ο σημαντικός όγκος των απαντήσεων [66 ερωτήσεις, εκ των οποίων 15 προσέφεραν επιλογή πολλαπλών απαντήσεων και 5 απαιτούσαν ανάπτυξη κατά την απάντηση, προερχόμενες από 21 διαφορετικές εθνικότητες που απάντησαν σε 7 διαφορετικές γλώσσες] μεταφράσθηκε, τα στοιχεία έγιναν αντικείμενο ποιοτικής και στατιστικής επεξεργασίας και η Έκθεση συντάχθηκε περίπου εντός 120 ημερών (9 Νοεμβρίου-9 Μαρτίου)! Κάτι που αποτελεί κατόρθωμα για την κοινωνική έρευνα και ανάλυση, έναν Ηράκλειο άθλο!
Α2) Η επιλογή των ερωτηθέντων από τους οποίους προήλθε το κύριο υλικό της Έρευνας στη Λέσβο, αποτελεί πηγή σημαντικών μεθοδολογικών ανησυχιών. Είναι αμφίβολο εάν οι 625 ερωτηθέντες αποτελούν τυχαίο (και συνεπώς αντιπροσωπευτικό) δείγμα των μεταναστών που βρίσκονται στο νησί. Οι ερωτηθέντες είναι μέρος μόνον εκείνων των μεταναστών που οι ερευνητές κατόρθωσαν να προσεγγίσουν!
Α3) Από την άλλη πλευρά, ο καταυλισμός των 25.000 ατόμων στη Μόρια αποτελεί ένα είδος ζούγκλας, μια “ουδέτερη ζώνη”, από την στιγμή που το UNHCR εμποδίζει τις Ελληνικές Αρχές να περιπολούν και να τον αστυνομεύουν αποτελεσματικά. Στη Μόρια, καθώς και αλλού, όπου διαμένουν ή απλά συχνάζουν μετανάστες, ένα ετερόκλητο πλήθος ΜΚΟ ασκούν τεράστια επιρροή πάνω τους, διαμορφώνοντας την συμπεριφορά, την στάση, τις αποφάσεις, την διαθεσιμότητα και τις δημόσιες δηλώσεις των μεταναστών. Αυτό καθίσταται δυνατό από τη στιγμή που οι ΜΚΟ ελέγχουν τις πιο σημαντικές παραμέτρους της καθημερινής ζωής των μεταναστών: την πρόσβασή τους στην τροφή, τις συνθήκες υγιεινής τους, την ιατρική τους περίθαλψη, τα καθημερινά τους επιδόματα και, το πιο σημαντικό, το αποτέλεσμα της αίτησής τους για χορήγηση ασύλου. Μπορεί να μην είναι εντελώς αληθές ότι οι ΜΚΟ ασκούν παρασκηνιακά καθοριστική επιρροή στη διαδικασία έγκρισης ή απόρριψης των αιτήσεων για χορήγηση πολιτικού ασύλου. Ωστόσο, αυτό πιστεύουν ακράδαντα οι μετανάστες. Αυτή η ιδέα ενσταλάζεται από τις ΜΚΟ και συχνά επιβεβαιώνεται από την αντίληψη των ίδιων των μεταναστών για το ποιός τελικά λαμβάνει άσυλο και ποιός όχι. Συνεπώς, υπό τις συνθήκες αυτές, η επιστημονική ακρίβεια κάθε επιτόπιας έρευνας που διεξάγεται στη Λέσβο με την βοήθεια ή την συνέργεια ΜΚΟ που σχετίζονται με τη διαδικασία χορήγησης ασύλου, τίθεται υπό σημαντική αμφισβήτηση. Όχι λιγότερο από μια έρευνα στα προάστια του Παλέρμο “υπό την ευλογία” των στελεχών της τοπικής Μαφίας, ή μιας έρευνας στη Λωρίδα της Γάζα με τη “βοήθεια” της Hamas.
A4) Τα ζητήματα (και οι ανησυχίες) σχετικά με τη μεθοδολογία της Έρευνας δεν περιορίζονται μόνο στην αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος και στην ειλικρίνεια των ερωτηθέντων. Και άλλες πτυχές της Έρευνας ελέγχονται, όπως η επιλογή των ερευνητών να συνεργασθούν με ΜΚΟ που έχουν σχέση με τη διαδικασία χορήγησης ασύλου [=συνεντεύξεις προς λήψη πληροφοριών που βοήθησαν να ενταχθούν τα ευρήματα της έρευνας στο ευρύτερο πλαίσιο των τοπικών συνθηκών, ανταλλαγή στοιχείων, διευκόλυνση της πρόσβασης των ερευνητών σε “μετανάστες αιτούντες άσυλο”-βλ. σελ. 13-14 της Έκθεσης], καθώς και η συγκεκριμένη επιλογή ΜΚΟ την οποία έκαναν οι ερευνητές. Οι ΜΚΟ που ασχολούνται με τους πρόσφυγες στη Λέσβο και στην Ελλάδα εν γένει, δεν αποτελούν, στην πλειοψηφία τους, ενσάρκωση “του καλού Σαμαρείτη” της Βίβλου. Πόρρω απέχουν από το να είναι ουδέτερες, αμερόληπτες, εμφορούμενες από αλτρουισμό, δίχως ίδια συμφέροντα. Είναι τακτικοί αποδέκτες χρηματικών ενισχύσεων της ΕΕ προερχομένων είτε απ΄ευθείας από τις Βρυξέλλες είτε μέσω της ‘Υπατης Αρμοστείας Ην. Εθνών. Διαθέτουν σημαντικούς προϋπολογισμούς και ασήμαντη διαφάνεια. Επιδίδονται σε άγριους ανταγωνισμούς και lobbying για να προωθήσουν πολιτικές στοχεύσεις. Προκειμένου να εισρεύσουν επιδοτήσεις, οι αφίξεις μεταναστών είναι αναγκαίες για τις ΜΚΟ που σχετίζονται με τη διαδικασία ασύλου. Επιπλέον, η συντηρούμενη αθλιότητα των συνθηκών διαβίωσης των μεταναστών, αποτελεί, ίσως, το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για την συγκέντρωση δωρεών. Συνεπώς, οι υπερπλήρεις καταυλισμοί με ανεπαρκείς δομές υγιεινής, αποδεικνύονται, αρκετά συχνά, μια εξαιρετικά επικερδής άρα και επιμελώς διατηρητέα κατάσταση.
Α5) Υπό το φως των ιδίων συμφερόντων των ΜΚΟ που σχετίζονται με τη διαδικασία χορήγησης ασύλου και, κατά συνέπεια, του ρόλου τους στη διαμόρφωση των συνθηκών διαβίωσης των μεταναστών στη Λέσβο, η επιλογή των συντακτών της Έκθεσης να συνεργασθούν με συγκεκριμένες ΜΚΟ που εμπλέκονται στη διαδικασία χορήγησης ασύλου, επίσης εγείρει σημαντικά ζητήματα δεοντολογίας. Όχι μόνο γιατί πουθενά στην Έκθεση δεν εξηγούνται τα κριτήρια επιλογής αυτών των ΜΚΟ. Αλλά επειδή αυτή η επιλογή των συντακτών της Έκθεσης συνδυάζεται με μία ακόμη: να αγνοήσουν συστηματικά στην Έκθεσή τους τις απόψεις των Ελληνικών Αρχών για την κατάσταση στη Λέσβο, καθώς και να αγνοήσουν τα στατιστικά στοιχεία των Ελληνικών Αρχών για τις μεταναστευτικές ροές. Δεν παρέχεται κάποια εξήγηση στην Έκθεση γιατί οι συντάκτες της επέλεξαν κάτι τέτοιο. Η Ακαδημαϊκή δεοντολογία υποχρεώνει τους συντάκτες να αναφέρουν τις απόψεις των Ελληνικών Αρχών, καθώς στο σύνολο της Έκθεσης ασκούν έμμεση ή άμεση κριτική έναντι της Ελλάδας για εσκεμμένη παραβίαση, με ποικίλους τρόπους, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών.
Α6) Όπως προκύπτει, η Έκθεση υπονοεί ότι η Ελλάδα στερεί από τους μετανάστες στη Λέσβο (και, κατ΄επέκταση σε όλη την Ελληνική επικράτεια) από βασικές πτυχές της ανθρώπινης ιδιότητάς τους. Πιο συγκεκριμένα, η Έκθεση παρουσιάζει την Ελλάδα να επιφυλάσσει εσκεμμένα απάνθρωπη και απαξιωτική μεταχείριση στους μετανάστες, μέσω του εγκλεισμού τους σε στρατόπεδα, μέσω της άρνησης βασικών τους δικαιωμάτων, καταδικάζοντάς τους σε “απλή επιβίωση όπου το οντολογικό τους καθεστώς ως ανθρωπίνων υπάρξεων έχει ανασταλεί” , “η πολιτική τους εκπροσώπηση, η ταυτότητα και το παρελθόν τους έχει ακυρωθεί” (σελ. 22,23,86). Δεν παρέχεται καμιά απόδειξη που να στοιχειοθετεί τις σοβαρότατες αυτές κατηγορίες. Οι απαντήσεις στα ερωτηματολόγια δεν προσφέρουν απολύτως καμία απόδειξη. Ωστόσο, σαν ένα σκοτεινό σύννεφο οι κατηγορίες αυτές αναδύονται από τις συνεχείς αναφορές της Έκθεσης σε γραπτά άλλων ακαδημαϊκών , αναφορές που κρίνονται από τους συντάκτες της Έκθεσης ως ακριβείς και αναγκαίες για να περιγράψουν τί συμβαίνει πραγματικά στη Λέσβο και να εισαγάγουν τον αναγνώστη της Έκθεσης στο θεωρητικό μοντέλο που είναι κατάλληλο για να ερμηνεύσει και να συλλάβει την κατάσταση εκεί.
Α7) Στην σελίδα 21 της Έκθεσης αναφέρεται:
Πολλά υφιστάμενα στρατόπεδα φέρουν χαρακτηριστικά πρώην Ευρωπαϊκών αποικιακών στρατοπέδων που αποσκοπούν στην προστασία του εδάφους, στην καταπίεση, στην εθνοκάθαρση και στον έλεγχο της εργασίας (Martin et al 2019). Δεν υπάρχουν εισαγωγικά που να καταδεικνύουν ότι αυτή είναι μια verbatim παράθεση από τους Martin et al, με αποτέλεσμα το κείμενο να εμφανίζεται μάλλον ως ένα υβρίδιο ανάμεσα σ’αυτό που πράγματι οι Martin et al έγραψαν στην εργασία τους και στο πώς οι συντάκτες της Έκθεσης το αντιλαμβάνονται. Σε κάθε περίπτωση, οι συντάκτες της Έκθεσης χρησιμοποίησαν την περιγραφή αυτή για να την μεταφέρουν (“πολλά υφιστάμενα στρατόπεδα”) στα κέντρα υποδοχής (ή στρατόπεδα) της Λέσβου. Το έπραξαν δίχως να σεβασθούν την βασικη ακαδημαϊκή τους υποχρέωση να παράσχουν αποδείξεις, δίχως να παράσχουν μία έστω απόδειξη. Εθνοκάθαρση είπατε;
Α8) Οι συντάκτες της Έκθεσης περιγράφουν την Ελλάδα σαν ένα κράτος που χρησιμοποιεί ευρέως τα στρατόπεδα (“χώροι εξαίρεσης”) για να προστατέψει “το κοινωνικο-βιοπολιτικό σώμα του “υψηλώ ονόματι “κυρίαρχου έθνους” [“titular nation”], να αντιμετωπίσει “πληθυσμούς που διαταράσσουν την εθνική τάξη των πραγμάτων” (σελ. 22). Μια εξαιρετικά αρνητική και ψευδής εικόνα της Ελλάδας οικοδομείται από τους συντάκτες, σε ολόκληρη την έρευνα, με πλάγιο και ύπουλο τρόπο. Οι άμεσα αποδιδόμενες κατηγορίες (βλ. σελ. 85-87 των Συμπερασμάτων της Έκθεσης) ωχριούν, σε σύγκριση με το επιδέξια φιλοτεχνημένο μήνυμα που η Έκθεση εκπέμπει: μια αργή υφέρπουσα μαζική εξόντωση μεταναστών εκτυλίσσεται στη Λέσβο μέσω απάνθρωπης και απαξιωτικής μεταχείρισης, ο άμεσος αυτουργός της οποίας είναι πρώτα και πάνω από όλους η Ελλάδα. Προφανώς, οι συντάκτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήσαν τόσο αδιάσειστες οι αποδείξεις που στοιχειοθετούν την ανωτέρω κατηγορία, ώστε δεν υφίστατο ανάγκη ο κατηγορούμενος να κληθεί να πει έστω μια λέξη!
Α9) Η διακήρυξη πολιτικών και ιδεολογικών μανιφέστων αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα οιουδήποτε, των ακαδημαϊκών δασκάλων συμπεριλαμβανομένων. Ωστόσο, εάν οι συντάκτες της Έκθεσης και το Πανεπιστήμιο του Turku νοιώθουν αυτή την ανάγκη, δεν θα πρέπει να προωθούν τα πολιτικά/ιδεολογικά τους πιστεύω με την μορφή της ακαδημαϊκής έρευνας κοινωνικών επιστημών. Σε κάθε περίπτωση, το ελάχιστο που θα μπορούσαν να είχαν πράξει είναι να αναφέρουν (κάπου στην Έκθεση!) το πώς και από ποιόν η όλη έρευνα χρηματοδοτήθηκε.
Α10) Μια παράπλευρη ζημία της απόφασης των συντακτών να αγνοήσουν τις απόψεις των Ελληνικών Αρχών, είναι ο ισχυρισμός τους ότι το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στη Μόρια “διοικείται από τις Ελληνικές εθνικές Αρχές και η Ύπατη Αρμοστεία Ηνωμένων Εθνών εμπλέκεται σημαντικά στην πραγματική διαχείριση” (σελ.34 της Έκθεσης). Αν οι συντάκτες είχαν ρωτήσει σχετικά τις Ελληνικές Αρχές (ή είχαν εξετάσει περισσότερο σε βάθος), ίσως θα σχημάτιζαν μια πιο ψύχραιμη και λεπτομερή αντίληψη για το ποιός πραγματικά “διοικεί” και “διαχειριζεται” το Κέντρο, και κατά συνέπεια ποιός θα πρέπει να λογοδοτήσει για τις απάνθρωπες συνθήκες που περιγράφονται στις σελίδες 4-38 της Έκθεσης. Οι συντάκτες απέτυχαν να διακρίνουν ποιός διέθετε (και ακόμα διαθέτει) τα χρήματα και την δυνατότητα να τα ξοδέψει, προκειμένου να βελτιώσει ριζικά τις υποδομές της Μόριας σχετικά με την αποχέτευση, τα λουτρά, τις κουζίνες, την υγιεινή κλπ. Σε αυτό το σημείο επιβάλλεται να επισημανθεί ότι η Ελλάδα επλήγη βαρύτατα από μια δεκαετή (2009-2019) δημοσιονομική και οικονομική κρίση, η οποία επέφερε δρακόντειες περικοπές των δημοσίων δαπανών όλα αυτά τα χρόνια. Αυτή η υπερκείμενη συνθήκη (η οποία επικρατούσε καθ΄όλη την περίοδο εκτίναξης των μεταναστευτικών ροών στην Ελλάδα) διέλαθε πλήρως της προσοχής της Έκθεσης.
Α11) Η ανωτέρω παράλειψη της Έκθεσης δεν είναι η μόνη. Οι συντάκτες δεν πρόσεξαν επίσης πώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ερμήνευσε μονομερώς την Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016 και τί αντίκτυπο είχε η ερμηνεία αυτή στις συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών στη Λέσβο. Ενάντια σε όλες τις Ελληνικές ενστάσεις και παρακλήσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απεφάνθη και εμμένει ακόμη, ότι οι όποιες επιστροφές μεταναστών στην Τουρκία, κατ’εφαρμογήν της Δήλωσης, αφορούν μόνο πρόσωπα που βρίσκονται στα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου και ΟΧΙ μετανάστες που έχουν μεταφερθεί στην Ελληνική ενδοχώρα. Η Τουρκία έκανε το χατήρι να εφαρμόζει σχολαστικά την απόφαση αυτή της Επιτροπής. Ιδού, λοιπόν, ο κύριος λόγος για τον οποίο ο πληθυσμός των διαμενόντων στη Μόρια εκτοξεύθηκε. Ιδού, επίσης, γιατί ο αριθμός των επιστροφών στην Τουρκία είναι ασήμαντος. Αποτέλεσμα της ερμηνείας της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας από την Επιτροπή ήταν να πλημμυρίσουν τα Ελληνικά νησιά με μετανάστες που εγκλωβίστηκαν σε αυτά, αποκομμένοι από τις παράνομες διαδρομές και κάθε πρακτική δυνατότητα να φθάσουν στον Ευρωπαϊκό Βορρά. Μ’αυτήν την εξέλιξη η χορεία των ΜΚΟ ήταν περισσότερο από ευτυχής, καθώς τα υπερπληθή Κέντρα Υποδοχής στα Ελληνικά νησιά και οι επακόλουθες άθλιες συνθήκες διαβίωσης παρέχουν στις ΜΚΟ την χρυσή ευκαιρία ν’ αποκτήσουν περισσότερους πόρους, σύμφωνα με την πάγια, σιωπηλή πρακτική της ΕΕ για το Μεταναστευτικό [η οποία συνοψίζεται ως εξής: “πλήρωνε (την Ύπατη Αρμοστεία & τις ΜΚΟ) και ξέχνα το!”].
Α12) Μια ακόμη παραβίαση της ακαδημαϊκής δεοντολογίας έγκειται στην τυφλή αποδοχή από την Έκθεση, των στατιστικών και των στοιχείων για τον αριθμό σκαφών και μεταναστών που εμποδίσθηκαν από τις Τουρκικές Αρχές να φθάσουν στη Λέσβο. Συχνά η Έκθεση (βλ. σελ. 6, 4, 25, 26, 29) αναφέρεται στο πόσοι μετανάστες εμποδίσθηκαν από την Τουρκική ακτοφυλακή, επιλέγοντας να παραπέμπει σε μια ΜΚΟ με έδρα την Νορβηγία, την ¨Aegean Boat Report¨(ABR). H ABR αναφέρει σαφώς την Τουρκική Κυβέρνηση ως την πηγή όλων των στοιχείων σχετικά με τα σκάφη που εμποδίσθηκαν στα Τουρκικά χωρικά ύδατα. Παραδόξως, η ABR δεν αναφέρει τις Ελληνικές Αρχές ως πηγή των στοιχείων της για τις αφίξεις μεταναστών στα Ελληνικά νησιά. Αντί αυτού, η ABR βασίζεται σε “στοιχεία που ανέφεραν εθελοντές επί του πεδίου, συλλέχθηκαν και οργανώθηκαν από την Aegean Boat Report”. Με αυτό τον τρόπο δεν παραβιάζετα η εδραιωμένη πολιτική των συντακτών της Έκθεσης να αγνοούν τα οιαδήποτε στοιχεία ή στατιστικές προέρχονται από την Ελληνική Κυβέρνηση[3].
Α13) Οι μεταναστευτικές ροές αποτελούν ένα ζήτημα αντιπαράθεσης και διαπραγμάτευσης μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ. Η Τουρκία απαιτεί να αποζημιωθεί βάσει του αριθμού των μεταναστών που εμποδίζει να διεκπεραιωθούν στο έδαφος της ΕΕ. Συνεπώς, στοιχεία και στατιστικές που παρουσιάζονται από την Τουρκία σχετικά με το ζήτημα αυτό είναι, για προφανείς λόγους, χαμηλής αξιοπιστίας. Ωστόσο, αυτό δεν απέτρεψε τους συντάκτες της Έκθεσης να υιοθετήσουν άκριτα τους Τουρκικούς ισχυρισμούς ως προς το πόσες βάρκες και μετανάστες εμποδίσθηκαν να περάσουν στη Λέσβο καθώς και το Τουρκικό συμπέρασμα ότι εμποδίσθηκαν οι δύο στους τρεις.
Α14) Οι συντάκτες της Έκθεσης είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν αναφέρονται στην Τουρκία και στις πολιτικές της σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές. Αξιολογούν την Τουρκία ως έναν αξιόπιστο επιβλέποντα των μεταναστών, ο οποίος σέβεται απόλυτα τα ατομικά τους δικαιώματα. Σε όλη την Έκθεση υπάρχει ένα μόνο αρνητικό σχόλιο για την Τουρκία και – πολύ επιδέξια – πρόκειται για παράθεση εκτίμησης άλλων: “Οι Haferlach και Kurban (2017) υποστήριξαν ότι η Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας δεν συνέβαλε σε ανθεκτικές και αποτελεσματικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης. Αντίθετα, “άνοιξε τις πύλες στον εκβιασμό” ύστερα από (γεω) πολιτικές εξελίξεις εντός Τουρκίας, καθώς και την γεωπολιτική επέμβαση της Τουρκίας εκτός της επικράτειάς της” (σελ. 26).
Α15) Η Έκθεση αναφέρεται (βλ. σελ. 7, 26) στα επεισόδια στα Ελληνο-Τουρκικά χερσαία σύνορα στα οποία ενεπλάκησαν δεκάδες χιλιάδες μετανάστες. Τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν “έκτακτη είδηση”στα παγκόσμια ΜΜΕ στις 28 Φεβρουαρίου και κορυφώθηκαν στις μέρες και εβδομάδες που ακολούθησαν. Παραδόξως για κοινωνικούς επιστήμονες, ειδικούς σε ζητήματα αιτούντων άσυλο, οι συντάκτες της Έκθεσης διόλου δεν πρόσεξαν/σχολίασαν/αξιολόγησαν την εργαλειοποίηση των μεταναστών από την Τουρκία, ακόμη και σ’ αυτή την καταφανή περίπτωση. Ειδικότερα, οι συντάκτες δεν κατάφεραν να δουν ότι οι μετανάστες δεν “συγκεντρώθηκαν” (σελ. 26) στην περιοχή των συνόρων, αλλά μεταφέρθηκαν εκεί με ειδικά λεωφορεία και τραίνα, μισθωμένα επί τούτου από τις Τουρκικές Αρχές, αφού πρώτα οι ίδιες αυτές Τουρκικές Αρχές τους είχαν εκδιώξει από τα καταφύγια που βρίσκονταν σε όλη την Τουρκία και στα οποία οι μετανάστες αυτοί ζούσαν και εργάζονταν τα τελευταία χρόνια. Οι συντάκτες της Έκθεσης αγνόησαν την εκτενή δημοσιογραφική κάλυψη των μαζικών επιθέσεων από το Τουρκικό έδαφος, εναντίον των Ελληνικών συνόρων, με τη συμμετοχή εκατοντάδων νεαρών ανδρών, εφοδιασμένων, ως εκ θαύματος, με κόπτες για συρματοπλέγματα, πέτρες, βόμβες μολότοφ και πλήθος χειροβομβίδων δακρυγόνου. Αυτές οι μάχες εκ παρατάξεως που εμαίνοντο για σχεδόν δέκα ημέρες, ήταν υποδειγματική υβριδική επίθεση, ενορχηστρωμένη από την Τουρκική ΜΙΤ και εκτελεσμένη από την Τουρκική Χωροφυλακή. Οι μετανάστες χρησιμοποιήθηκαν μαζικά στο πλαίσιο αυτής της επιχείρησης ως τίποτα περισσότερο από αναλώσιμα πυρομαχικά. Οι ζωές τους τέθηκαν εσκεμμένα από τις Τουρκικές Αρχές σε κίνδυνο.
Α16) Στην σελίδα 87 της Έκθεσης, οι συντάκτες αντιδρούν, επί τέλους, στα ανωτέρω γεγονότα: “Η κατάσταση των αιτούντων άσυλο στη Λέσβο επιδεινώθηκε έτι περαιτέρω το 2020. Χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο πολιτικών πάρε-δώσε μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Βιοπολιτικές δράσεις τους επιβλήθηκαν στη Λέσβο, αλλά και αλλού, στα Ελληνικά χερσαία σύνορα”. Αυτή η στεγνή, αναφορά (με την οποία η Τουρκία ξεπλένεται από οιαδήποτε ευθύνη για πρόκληση βλάβης στους μετανάστες) είναι σε πλήρη αντίθεση με την καθιερωμένη λυρική πλειοδοσία της Έκθεσης, π.χ.: “Στενά συνδεδεμένο με τις έννοιες του “αργού θανάτου”, της “θανατηφόρας φθοράς” και της “έρπουσας βίας”, το φαινόμενο ανάγεται σε ψυχική και σωματική βλάβη που προκαλείται από την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης…Οι άνθρωποι υπομένουν την επείγουσα ανάγκη και παλεύουν με τρομερές συνθήκες διαβίωσης για μακρύ χρονικό διάστημα…η αργή βία προκαλεί κάθε λογής βλάβες και ζημιές, συχνά μη ορατές στο ευρύτερο κοινό, συμπεριλαμβανομένων όσων συμβαίνουν μέσα στα στρατόπεδα των αιτουμένων-άσυλο μεταναστών, όπως αυτό της Μόριας” (σελ. 22).
Καθώς αγνοούν την δίχως όριο κατάχρηση της ζωής των μεταναστών από την Τουρκία, ενώ (όπως έχουν κάθε δικαίωμα) ελέγχουν εξονυχιστικά τα δεινά των ίδιων μεταναστών στη Λέσβο, οι συντάκτες της Έκθεσης θα έπρεπε ίσως ν’αναλογισθούν τον στίχο του Ευαγγελίου: “ὁδηγοὶ τυφλοί, οἱ διυλίζοντες τὸν κώνωπα, τὴν δὲ κάμηλον καταπίνοντες” (Κατά Ματθαίον 23:24).
Α17) Τελευταία και ίσως λιγότερο σημαντική παραβίαση της ακαδημαϊκής δεοντολογίας από τους συντάκτες της Έκθεσης είναι ότι ευθέως αποδίδουν σε “Έλληνες εθνικιστές” μια “απρόσμενη πυρκαγιά” που “κατέστρεψε το κοινοτικό κέντρο της οργάνωσης “One Happy Family” για αιτούντες άσυλο” [4] (σελ. 11). Θα υπηρετούσε μόνον την αλήθεια, αν η Έκθεση αφιέρωνε μερικές ακόμη γραμμές για να σημειώσει ότι στις 20 Μαρτίου (12 ημέρες μετά την πυρκαγιά) η Ελληνική Αστυνομία συνέλαβε τρία άτομα και τα παρέπεμψε με την κατηγορία του εμπρησμού. Δύο εξ αυτών είναι νεαροί Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, στους οποίους είχε χορηγηθεί, προ μηνών, άσυλο. Ταξίδεψαν από την Αθήνα στη Λέσβο με εισιτήρια προπληρωμένα από μια γυναίκα, κάτοχο Ελβετικού διαβατηρίου, εργαζόμενη την περίοδο εκείνη στην ΜΚΟ “One Happy Family”. Μετά την άφιξή τους στη Λέσβο, ο δύο Παλαιστίνιοι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν κατ΄ευθείαν, με αυτοκίνητο, από έναν Έλληνα πολίτη, κάτοικο Λέσβου, επίσης Παλαιστινιακής καταγωγής, που έχει εργασθεί επί έτη ως “εθελοντής” στην “One Happy Family”. Τους προμήθευσε τα υλικά για να πραγματοποιήσουν τον εμπρησμό, τους βοήθησε στην πραγματοποίηση του εγκλήματος και στη συνέχεια τους οδήγησε πίσω στο λιμάνι όπου και επιβιβάσθηκαν στο επόμενο πλοίο για την Αθήνα. Και οι τρεις ομολόγησαν και είναι υπό κράτηση. Η Ελβετίδα κατηγορήθηκε ως συνεργός στο έγκλημα. Η δίκη τους εκκρεμεί.
Α18) Επισημάνθηκε νωρίτερα στο κείμενο (παρ. Α4) ότι δεν είναι όλες οι ΜΚΟ που σχετίζονται με τη διαδικασία χορήγησης ασύλου “Καλοί Σαμαρείτες”. Οπωσδήποτε, ακόμη λιγότερες είναι άγγελοι. Κάτι που αφήνει αρκετές από τις ΜΚΟ τις συναφείς με την διαδικασία χορήγησης ασύλου και τους ανθρώπους τους πλησιέστερα στην κατηγορία των “΄έκπτωτων αγγέλων” (όπως ορίζονται στις Αβρααμικές Θρησκείες και το “Βιβλίο του Ενώχ”). Τα επί τόπου γεγονότα αποδεικνύουν ότι αυτοί οι “έκπτωτοι άγγελοι” εκτελούν (αυτά που οι Μυστικές Υπηρεσίες αποκαλούν) “μαύρες επιχειρήσεις” εις βάρος της Ελλάδας. Την ίδια χώρα που, έως τώρα, έχει ανεχθεί ΜΚΟ που σχετίζονται με τη διαδικασία χορήγησης ασύλου (όπως η “One Happy Family”) στο έδαφός της και έχει προσφέρει πολιτικό άσυλο, ακόμη και την Ελληνική υπηκοότητα, στους υπόπτους!!
B1) Η Έκθεση εξετάζει το φαινόμενο των μεταναστευτικών εισροών στη Λέσβο υπό το πρίσμα προκαθορισμένων αξιωμάτων και δογμάτων. Κατά συνέπεια, η αντίληψη των συντακτών για την κατάσταση στη Λέσβο υπόκειται σε έντονες παραμορφώσεις, καθώς αναλύουν τα πράγματα δέσμιοι αιτημάτων που έχουν εκ των προτέρων τεθεί προς απόδειξιν (όπερ έδει δείξαι).
Β2) Πρώτη αξιωματική “αλήθεια” (που οι συντάκτες υπηρετούν με την Έκθεση) είναι ότι οι μετανάστες έχουν το ατομικό, αναφαίρετο και υπέρτατο δικαίωμα να εγκατασταθούν όπου αυτοί επιθυμούν, πηγαίνοντας εκεί από δρομολόγιο και με μέσα της επιλογής τους[5]. Κάτι που ουσιαστικά φέρνει τους μετανάστες καθ΄οδόν προς τη Γερμανία, την Φινλανδία και τον εν γένει Ευρωπαϊκό Βορρά στη Λέσβο. Τους συντάκτες της Έκθεσης επίσης!
Β3) Η φυγή μπροστά στις διώξεις και στον πόλεμο συχνά δεν αποτελεί επιλογή αλλά την μόνη οδό σωτηρίας. Στο Ελληνικό νομικό σύστημα, το καθήκον του Ελληνικού κράτους να προσφέρει ασφαλές καταφύγιο σε όσους “διώκονται για την δράση τους υπέρ της Ελευθερίας” (βλ. Άρθρο 5, παρ.2 του Ελληνικού Συντάγματος) τίθεται δίχως όρους και περιορισμούς. Και αυτό λόγω της μακραίωνης Ελληνικής παράδοσης σ’αυτό το θέμα (βλ. παρακάτω, παρ. Β5). Δεσμευμένη από την Συνταγματική πρόβλεψη, όπως αυτή κατοχυρώθηκε θεσμικά το 1975, η Ελλάδα προστατεύει με συνέπεια και αρνείται να εκδώσει Τούρκους πολίτες που περνούν στην Ελληνική επικράτεια, διωκόμενοι για τις πολιτικές τους ιδέες ή την πολιτική τους δράση.
Β4) Στις περιπτώσεις όμως Αφγανών, Σομαλών, Πακιστανών, Κογκολέζων, Αλγερινών, Συρίων κτλ (ως τις 21 εθνικότητες που η Έκθεση εντόπισε στη Λέσβο), η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική. Για όλους αυτούς τους ανθρώπους, η Τουρκία αποτελεί ήδη ασφαλές καταφύγιο. Κατά την παραμονή τους στην Τουρκία δεν τελούσαν υπό την απειλή της έκδοσης ή του υποχρεωτικού επαναπατρισμού. Η ζωή τους, η ελευθερία τους, η προσωπικότητά τους δεν κινδύνευαν ούτε τελούσαν υπό άμεση απειλή στην Τουρκία. Δεν διώκονταν εκεί, εκτός αν αποδείξουν το αντίθετο. Η Έκθεση εφευρίσκει έναν νέο όρο για τους ανθρώπους αυτούς: “μετανάστες σχετικοί με το άσυλο” (“asylum -related migrants”) — γιατί όπως και η Έκθεση παραδέχεται ανοικτά — η αίτηση για πολιτικό άσυλο χρησιμοποιείται εν προκειμένω ως προσχηματικός “μηχανισμός εισόδου” στην ΕΕ, όπου θέλουν να έλθουν “για διάφορους λόγους” (βλ. σελ. 5).
Β5) Στηριζόμενοι στην πρώτη αξιωματική τους “αλήθεια” για τα ατομικά δικαιώματα των μεταναστών (βλ. παρ. Β2), οι συντάκτες της Έκθεσης διατείνονται ότι η Ελλάδα έχει τη νομική υποχρέωση να εξετάζει τις προσχηματικές αιτήσεις των μεταναστών για πολιτικό άσυλο, άσχετα από τον αριθμό τους και τους τρόπους με τους οποίους εκβίασαν την είσοδό τους στην Ελληνική επικράτεια. Σύμφωνα με την μακραίωνη πολιτιστική και πολιτική παράδοση, την οποία η Ελλάδα μεταλαμπάδευσε στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, το άσυλο χορηγείτο για να σωθούν όσοι γονάτιζαν ως ικέτες ενώπιον των αγαλμάτων των Θεών της Πόλης-Κράτους. Αντίθετα, σύμφωνα με το δόγμα επί του οποίου εδράζεται η Έκθεση, οι μετανάστες που φθάνουν στη Λέσβο δεν είναι περισσότερο ικέτες από τους καθημερινούς επιβάτες των σιδηροδρομικών σταθμών του Charing Cross ή του Gard du Nord. Ασκούν απλώς το ατομικό τους δικαίωμα για ελεύθερη “κινητικότητα”, απαράγραπτο υπό όλες τις συνθήκες και ισχύον σε όλο τον πλανήτη. Η δε Ελλάδα υποχρεούται, βάσει της “Συνθήκης της Γενεύης του 1951 και της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με το άσυλο” όπως λέει η Έκθεση-(βλ. σελ. 11) να υποκλιθεί σε αυτό το ανώτατο δικαίωμα της ανεμπόδιστης κινητικότητας και να αποδεχθεί την παρουσία των μεταναστών στο έδαφός της.
Β6) Υπάρχει μια δεύτερη, ελάχιστα συγκαλυμμένη, αξιωματική “αλήθεια”, πάνω στην οποία οι συντάκτες εδράζουν την προσέγγισή τους στο φαινόμενο “των σχετικών με το άσυλο μεταναστών” στη Λέσβο: τα συλλογικά δικαιώματα του Ελληνικού λαού, κατοχυρωμένα στο πλαίσιο της εθνικής κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας του, πλέον είναι άκυρα και ανυπόστατα, καθώς αναιρούνται από τα υπέρτερα ατομικά δικαιώματα των μεταναστών. Επιπλέον, έννοιες όπως Ελληνική κυριαρχία/ανεξαρτησία/έθνος/συλλογικότητα/εθνική ταυτότητα των Ελλήνων δεν είναι τίποτα παραπάνω από απομεινάρια μιας απηρχαιωμένης εννοιακής τάξης, νεκρής (και σχεδόν θαμμένης) στη νέα εποχή της Παγκόσμιας Κοινωνίας των Πολιτών, στην οποία το άτομο είναι το μόνο υποκείμενο δικαιωμάτων και μέτρο πάντων των πραγμάτων, της Ιστορίας συμπεριλαμβανομένης!
Β7) Συνεπείς με το ανωτέρω θεμέλιο δόγμα της Έκθεσης, οι συντάκτες της πεισματικά αρνούνται να παραπέμψουν στις Ελληνικές Αρχές για οιαδήποτε στοιχεία/δηλώσεις/απόψεις/γνώμες. Οτιδήποτε απορρέει από το Ελληνικό κράτος είναι απαγορευμένο στην Έκθεση, ως ipso facto άσχετο και παράνομο. Επιπλέον, το Ελληνικό κράτος εξοβελίζεται από την Έκθεση καθώς λογίζεται εκπρόσωπος του κακού και της καταπίεσης εις βάρος του νέου υποκειμένου της Ιστορίας, τους μετανάστες. Η Ελλάδα, έμμεσα αλλά ξεκάθαρα, κατηγορείται ότι εγκλείει τους μετανάστες σε στρατόπεδα (ή “χώρους εξαίρεσης”) “για να αμυνθεί έναντι πληθυσμών που διαταράσσουν την εθνική τάξη των πραγμάτων” (σελ. 22). Για το σκοπό αυτό, “οι μετανάστες αποστερούνται της πολιτικής τους εκπροσώπησης” από το Ελληνικό κράτος[6] το οποίο επίσης καταργεί “τις ταυτότητες και το παρελθόν των μεταναστευτικών οντοτήτων” (σελ. 22 της Έκθεσης, παραπομπή από τον Turner (2016) που χρησιμοποιείται για να προετοιμάσει τον αναγνώστη ως προς την κατάσταση στη Λέσβο).
Β8) Η Έκθεση αμφισβητεί περαιτέρω την Ελληνική κυριαρχία επί της Λέσβου εγείροντας το ζήτημα της “διοίκησης των σχετικών με το άσυλο μεταναστών” (σελ. 17-24). Η Έκθεση παρατηρεί οτι ο εγκλεισμός των μεταναστών σε στρατόπεδα συνεπάγεται την στέρηση/άρνηση της “πολιτικής τους εκπροσώπησης”, προκειμένου να διατηρηθεί και επικρατήσει η πολιτική τάξη του “υψηλώ ονόματι κυρίαρχου έθνους” (Ελλάδα) (σελ. 23). Η Έκθεση ασκεί κριτική στην Ελλάδα ότι “θέτει υπό αμφισβήτηση την πολιτική εκπροσώπηση των μεταναστών” στη Λέσβο και, κατά συνέπεια, απορρίπτει το δικαίωμά τους για ενάσκηση πολιτικών δραστηριοτήτων[7]. Κατά την άποψη των συντακτών, “οι σχετικοί με το άσυλο μετανάστες” έχουν δικαίωμα στην αυτο-διοίκηση μαζί με την επανεκκίνηση των προηγούμενων πολιτικών τους δραστηριοτήτων[8]. Συνεπώς, οι συντάκτες υποστηρίζουν ότι πρέπει να συνυπάρχει στην Λέσβο η Ελληνική κυριαρχία με την κυριαρχία π.χ. της Al Nusra ή οιασδήποτε άλλης οργάνωσης στην οποία “οι σχετικοί με το άσυλο μετανάστες” υπακούουν. Αυτό, βεβαίως, συνεπάγεται την ακύρωση της Ελληνικής κυριαρχίας, καθώς, εξ ορισμού, η όποια κυριαρχία υφίσταται μόνον εάν είναι αποκλειστική. Περιέργως, οι συντάκτες της Έκθεσης δεν απευθύνουν έκκληση στην ‘Yπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες (ή, ίσως, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή, ίσως, στο ΝΑΤΟ) να αναλάβει επ΄ευθείας την διοίκηση της Λέσβου, έτσι ώστε τα δικαιώματα ” των σχετικών με το άσυλο μεταναστών”, καθώς και η “πολιτική τους εκπροσώπηση” να διαφυλαχθούν!
Β9) Ξεκινώντας από τις ανωτέρω ιδεολογικές θέσεις (ή δόγματα ημι-θρησκευτικής φύσεως), οι συντάκτες της Έκθεσης δεν έχουν δυσκολία να καταλήξουν σε συμπεράσματα σχετικά με την καταπίεση του “υψηλώ ονόματι κυρίαρχου έθνους” εις βάρος των μεταναστών στη Λέσβο. Η επιτόπια έρευνά τους δεν παρέχει κανένα στοιχείο για κάτι τέτοιο, πέραν του ότι οι μετανάστες δηλώνουν πως δεν είναι εντελώς ευτυχισμένοι, καθώς τους λείπει, μεταξύ άλλων, δωρεάν και απεριόριστη πρόσβαση στο Διαδίκτυο! Ωστόσο, εάν υπάρχουν ή όχι αποδεικτικά στοιχεία είναι επουσιώδης λεπτομέρεια για την ιδεολογική ρητορεία των συντακτών. Στο κάτω-κάτω, στις κοινωνικές επιστήμες, όπως και στη θάλασσα, φαίνεται να υπάρχει χώρος για όλους και για όλα…
B10) Θα ήθελα να κλείσω αυτή την ανασκευή της Έκθεσης, αντλώντας και από την ιδιότητα του (προ αιώνων!) αποφοίτου της Ecole des Hautes Etudes an Sciences Sociales, με ειδίκευση την Ιστορία και τους Πολιτισμούς, μαζί με τη σημερινή ιδιότητα του Έλληνα Πρέσβυ:
-Η Γεωγραφία αφορά την αντίληψη των γεωλογικών χώρων από τον άνθρωπο. Η ανθρώπινη διάδραση με τη γη και τη θάλασσα είναι αυτή που συνδέει άρρηκτα την Γεωγραφία, ως κοινωνική επιστήμη, με την Ιστορία. Αυτό ισχύει, ίσως, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στη Μεσόγειο, αν σκεφθούμε τον Fernand Braudel.
-Έθνη, σύνορα και μεθόριοι αποτελούν ιστορικούς σχηματισμούς. Δεν θα υπάρχουν για πάντα εκεί, αλλά τώρα εκεί στέκονται! Το να τα αγνοήσεις, στο πλαίσιο μιας επιστημονικής έρευνας, ισοδυναμεί με λογοκρισία της πραγματικότητας.
-Η Λέσβος είναι Ελληνικό νησί. Είναι Ελληνική εδώ και 3000 χρόνια. Οι κάτοικοι της θεωρούν εαυτούς Έλληνες και καταπολέμησαν Πέρσες, Άραβες, Γενουάτες και Οθωμανούς, προκειμένου Έλληνες να παραμείνουν. Η εθνική και πολιτιστική ταυτότητα της Λέσβου είναι γεγονός. Ένα καθοριστικό γεγονός, όχι μια ασήμαντη λεπτομέρεια του τοπίου.
–Οι μετανάστες στη Λέσβο, και μόνο λόγω του αριθμού, της νοοτροπίας και της στάσης τους, αποτελούν άοπλους εισβολείς. Έως τώρα, αντιμετωπίσθηκαν με έλεος, όπως αρμόζει σε ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη. Φαίνεται να μην το εκτιμούν. Ωστόσο, χρησιμοποιούνται ως όπλο από την Τουρκία (και ίσως όχι μόνο από την Τουρκία) στην προσπάθειά της να αλλάξει την εθνική σύνθεση του νησιού και να υπονομεύσει την κοινωνική του συνοχή. Η Τουρκία εξαπολύει μια υβριδική επίθεση κατά της Λέσβου και των άλλων Ελληνικών νησιών. Σε μια τέτοια υβριδική επίθεση, οι μεταναστευτικές ροές είναι εξ ίσου σημαντικές με το Τουρκικό στρατιωτικό οπλοστάσιο.
-Από το 1974 (οπότε η στρατιωτική δικτατορία κατέρρευσε και αποκαταστάθηκε η Δημοκρατία) η Ελλάδα δεν χρησιμοποιεί πρακτικές εγκλεισμού σε στρατόπεδα προκειμένου να αντιμετωπίσει την πολιτική διαφωνία ή πολιτικές απειλές. Ούτε και μεταναστευτικές εισροές! Μάλιστα, το πρώτο Κέντρο Υποδοχής στη Λέσβο (αυτό της Μόριας) ιδρύθηκε μόλις το 2013, υπό την ασφυκτική πίεση της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών (UNHCR), και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (IMO). Πριν από την πανδημία του COVID-19, η Μόρια δεν ήταν ένα “κλειστό” κέντρο κράτησης. Είναι τώρα, μόνο για την προστασία της δημόσιας υγείας, της υγείας των μεταναστών συμπεριλαμβανομένης.
-Ένα σημαντικό μέρος των 100.000 μεταναστών που βρίσκονται πλέον στην Ελληνική επικράτεια, δεν θα έχουν πού αλλού να πάνε. Μια μακρά παραμονή στην Ελλάδα μοιάζει αναπόφευκτη, πριν ο επαναπατρισμός τους καταστεί κάποτε δυνατός ή ασφαλής. Μέχρι τότε, οι άνθρωποι αυτοί κρατούν την μοίρα τους στα χέρια τους. Όταν, τον 3ο αιώνα π.Χ. ο Αθηναίος πολιτικός Ισοκράτης κλήθηκε να προσδιορίσει ποιοί θα πρέπει να λογίζονται ως Έλληνες (δηλαδή ως υποκείμενα των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του πολίτη) απάντησε ως εξής: ” Έλληνες εισί οι της ημετέρας παιδείας μετέχοντες”. Η απάντησή του ισχύει ακόμη σήμερα!
Ελσίνκι, 21 Απριλίου,
Γεώργιος Αϋφαντής
Πρέσβυς της Ελλάδας στην Φινλανδία
——————————————————————————————
[1]. Πέτρος Πιζάνιας, Καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Άγγελος Συρίγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Και στους δύο εκφράζω τη βαθειά μου ευγνωμοσύνη για τις επισημάνσεις και συμβουλές τους.
[2]. Νίκος Σύρμος, Υποψήφιος Διδάκτωρ και Ειρήνη Φλεβοτόμου, Διδάκτωρ. Υπόχρεως και στους δύο για την πολύτιμη βοήθειά τους.
[3]. Κάποιος μπορεί, δικαίως, να αναρωτηθεί για τα κριτήρια με τα οποία οι συντάκτες επέλεξαν τις πηγές τους. Οπωσδήποτε, ένα κριτήριο φαίνεται να είναι το embargo των πηγών για οιεσδήποτε πληροφορίες/στοιχεία/επιχειρήματα που προέρχονται από τις Ελληνικές Αρχές.
[4]“Η πολιτική κατάσταση εντάθηκε πολύ και στη Λέσβο τον Μάρτιο του 2020, όταν Έλληνες εθνικιστές επιτέθηκαν σε κάποιες ΜΚΟ που συνδράμουν τους αιτούντες άσυλο, δημοσιογράφους και μετανάστες σχετικούς με το άσυλο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν πολλές ΜΚΟ να αναστείλουν την δραστηριότητά τους στη Λέσβο, τουλάχιστον προσωρινά. Επιπλέον, μια απρόσμενη ξαφνική πυρκαγιά κατέστρεψε το κοινωνικό κέντρο της οργάνωσης One Happy Family για σχετικούς με το άσυλο μετανάστες”, σελ. 11 της Έκθεσης.
[5]. Στην σελίδα 16 της Έκθεσης, η έννοια αυτή παρεμπιπτόντως ορίζεται ως εξής: “μετανάστευση σχετική με το άσυλο είναι η κινητικότητα των ανθρώπων προκειμένου να αιτηθούν άσυλο σε μια άλλη χώρα, καθώς και ο σκοπός τους να ασκήσουν αυτή την κινητικότητα”.
[6]. “Ο εγκλεισμός σε στρατόπεδο προστατεύει το κοινωνικο-βιοπολιτικό σώμα του υψηλώ ονόματι κυρίαρχου έθνους διαχωρίζοντας τους ανεπιθύμητους (εν προκειμένω οι σχετικοί με το άσυλο μετανάστες) από αυτό. Τεχνικές επίβλεψης, καταμέτρησης, αναφορές για την κατάσταση, εξαναγκασμός στη διαχείριση του χώρου και των μετακινήσεων, πειθαρχία και καθήκοντα παράγουν μετανάστες-υπηκόους με αρμόζουσες συμπεριφορές. Οι μετανάστες αυτοί γίνονται “homines sacri”αποκλεισμένοι από την κοινωνία και στερημένοι από (όλα τα) δικαιώματα”. (σελ. 23 της Έκθεσης).
[7]. “Στην πραγματικότητα, η εκπροσώπηση την οποία αρνούνται στους μετανάστες δεν αγνοείται αλλά η νομιμότητα της εκπροσώπησής τους τίθεται εν αμφιβόλω. Με το να περιγράφονται ως δίχως φωνή και παθητικοί δεκτες αρωγής, οι σχετικοί με το άσυλο μετανάστες είναι παράνομοι πολιτικοί δρώντες αν στραφούν κατά του κοινωνικά δομημένου αυτού οράματος και προσπαθήσουν να ασκήσουν την πολιτική τους εκπροσώπηση σ’ένα στρατόπεδο ή χώρα καινούριας διαμονής. Αυτές οι εκτός νόμου πολιτικές δραστηριότητες μπορεί να θεωρηθούν ως επικίνδυνες, απρόσμενες και ανάρμοστες, κατ’ αναλογία των τρομοκρατικών πράξεων, όπως το θέτει το Ramadan (2013)”. Σελίδα 24 της Έκθεσης
[8]. Στην πραγματικότητα αυτό συνέβη στη Μόρια όταν μια ομάδα Συρίων εξήγγειλε την εγκατάσταση παραρτήματος των “Λευκών Κρανών”, μια οργάνωση “γιατρών” και “διασωστών” που είχε δράσει από κοινού με την Al-Nusra στο Συριακό έδαφος, αυτό που η τελευταία ήλεγχε κατά την εμφύλια σύγκρουση. Όλα τα μέλη του δικτύου των “Λευκών Κρανών” στη Μόρια απομακρύνθηκαν από τις Ελληνικές Υπηρεσίες Ασφαλείας.