Του Γιώργου Δελαστίκ – «Επίκαιρα»
Καταλυτικός παράγοντας τα κόμματα που μένουν εκτός βουλής
Οι πάντες, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πρώτο κόμμα στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιανουάριου. Αυτό είναι το βέβαιο. Το κρίσιμο ερώτημα όμως, με ποιο κόμμα θα συμμαχήσει για να κυβερνήσει στην πιθανότατη περίπτωση που δεν έχει αυτοδυναμία, δεν μπορεί να απαντηθεί πριν από τις εκλογές.
Με δεδομένη τη δικαιολογημένη άρνηση του ΚΚΕ να συμπράξει σε μια κυβέρνηση που θα έχει σημαία της το «ναι στο ευρώ», «ναι στην ΕΕ», «ναι στο ΝΑΤΟ», γιατί αυτό θα αναιρούσε τον αριστερό του χαρακτήρα, η μοναδική ρεαλιστική προοπτική σχηματισμού μιας αντιμνημονιακής κυβέρνησης θα ήταν ο σχηματισμός κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Αυτό προϋποθέτει όμως να κατορθώσουν οι ΑΝΕΛ να μπουν στη Βουλή, κάτι που αυτή τη στιγμή δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί προεξοφλημένο.
Η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου έχει αντιληφθεί την τεράστια πολιτική σημασία που θα είχε γι’ αυτή να πετάξει τους ΑΝΕΛ έξω από τη Βουλή και έχει εστιάσει την προσπάθειά της στον στόχο αυτό. Καταφέρει αλλεπάλληλα πλήγματα στους ΑΝ ΕΛ, οι οποίοι όμως αντέχουν.
Όλες σχεδόν οι δημοσκοπήσεις τούς δείχνουν να παίρνουν πάνω από 3% και κάτω από 4%. Αν αυτό επιβεβαιωθεί και στην κάλπη, ο σχηματισμός αντιμνημονιακής κυβέρνησης θα είναι γεγονός.
Η σημασία των ΑΝΕΛ
Πέρα από το καθοριστικό στοιχείο του σχηματισμού ή μη αντιμνημονιακής κυβέρνησης το οποίο είναι το κορυφαίο ζητούμενο σήμερα, η κοινοβουλευτική επιβίωση των ΑΝΕΛ έχει και μια πολύ βαθύτερη σημασία.
Οι ΑΝΕΛ είναι ένα γνήσια δεξιό και ταυτόχρονα γνήσια αντιδεξιό κόμμα. Το μοναδικό αντιμνημονιακό κόμμα στον χώρο της Δεξιάς. Με δεδομένο ότι και τα τέσσερα κόμματα που διεκδικούν τους ψηφοφόρους της Κεντροαριστεράς -το ΠΑΣΟΚ του Βαγγέλη Βενιζέλου, το ΚΙΔΗΣΟ (Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών) του Γιώργου Παπανδρέου, το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη και η ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη- είναι και τα τέσσερα μνημονιακά ως το μεδούλι, οι ΑΝΕΛ είναι το μοναδικό εκτός Αριστερός κόμμα που είναι αντιμνημονιακό.
Έχει τεράστια πολιτική σημασία, λοιπόν η συνέχιση της κοινοβουλευτικής ύπαρξης των ΑΝΕΛ ώστε να μην ταυτιστούν μι την υποδούλωση του Μνημονίου όλοι ο κεντρώοι και οι δεξιοί ψηφοφόροι και παραμείνουν αντιμνημονιακοί μόνο οι αριστεροί.
Το εκλογικό σύστημα
Ανεξάρτητα όμως από τις επιθυμίες του καθενός, από τη στιγμή που το ποσοστό των ΑΝΕΛ παρουσιάζει διαρκή μείωση σε κάθε εκλογική αναμέτρηση (10,61% το Μάιο του 2012, που έγινε 7,51 % τον Ιούνη του 2012 και 3,46% στις φετινές ευρωεκλογές), πλησιάζοντας επικίνδυνα το 3%, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε και το ενδεχόμενο οι ΑΝΕΛ να μην μπουν στη Βουλή.
Μοναδική περίπτωση τότε να σχηματιστεί αντιμνημονιακή κυβέρνηση είναι να κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ αυτοδυναμία. Eίvαι αυτό εφικτό ή ανήκει στη σφαίρα του αδύνατού; Με ποιο ποσοστό, δηλαδή, κερδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ την αυτοδυναμία;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό απαιτείται μια σύντομη ματιά στο ισχύον εκλογικό σύστημα, το οποίο είναι αρκετά ιδιόμορφο και πρωτότυπο στο ζήτημα της αυτοδυναμίας του πρώτου κόμματος.
Δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο η διαφορά που θα έχει το πρώτο κόμμα από το δεύτερο. Και μία και μόνη ψήφος αν είναι διαφορά τους, το πρώτο κόμμα θα έχει τουλάχιστον… 50 έδρες περισσότερες από το δεύτερο! Δεν έχει επίσης καμιά απολύτως σημασία πόσα κόμματα θα μπουν στη Βουλή. Θεωρητικά μιλώντας, μπορεί και… δέκα (!) κόμματα να μπουν στο Κοινοβούλιο και το πρώτο κόμμα να έχει αυτοδυναμία.
Ο καθοριστικός παράγοντας για την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος στο ισχύον εκλογικό σύστημα είναι το άθροισμα των ποσοστών όλων των κομμάτων που θα μείνουν… εκτός Βουλής! Όσο υψηλότερο είναι αυτό το ποσοστό των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής τόσο χαμηλότερο ποσοστό απαιτείται να πάρει το πρώτο κόμμα για να κερδίσει την αυτοδυναμία!
Για να δούμε πόσες έδρες παίρνει το πρώτο κόμμα αρκεί να πολλαπλασιάσουμε το ποσοστό του επί το 250 και το γινόμενο να το διαιρέσουμε με το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που μπαίνουν στη Βουλή. Αυτός ο μαθηματικός τύπος μας δίνει τις έδρες του κάθε κόμματος. Ειδικά για το πρώτο κόμμα, το οποίο παίρνει το «μπόνους» των 50 επιπλέον εδρών, βγάζει αυτοδυναμία όταν ο παραπάνω τύπος τού δώσει 101 έδρες, στις οποίες προστίθενται επιπλέον οι 50 του «μπόνους».
Το ποσοστό που απαιτείται
Εφαρμόζοντας τα παραπάνω, θα εκπλαγεί κανείς όταν διαπιστώσει πόσο χαμηλό είναι το ποσοστό που απαιτείται για την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος, όταν το… εξωκοινοβούλιο είναι ισχυρό! Οι αριθμοί είναι όντως εντυπωσιακοί.
Ας αρχίσουμε με συγκεκριμένα παραδείγματα. Στις εκλογές του Ιουνίου του 2012 τι ποσοστό θα έπρεπε να πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ για να έχει αυτοδυναμία; Η απάντηση μάλλον εκπλήσσει. Από τη στιγμή που τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα είχαν πάρει 6%, η αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ θα εξασφαλιζόταν με… 38%!
Αν τα αποτελέσματα των εκλογών όμως ήταν ταυτόσημα με εκείνα των βουλευτικών του Μαΐου του 2012, όταν τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα είχαν συγκεντρώσει το πρωτοφανές ποσοστό του 19% (τον Μάιο του 2012 το εξωκοινοβούλιο είχε αναδειχθεί… πρώτο κόμμα με 19,02% και δεύτερη η ΝΔ με 18,85%!), αν ο ΣΥΡΙΖΑ έβγαινε πρώτο κόμμα θα του αρκούσε ποσοστό… 32,7% για να κατακτήσει την αυτοδυναμία! Ούτε καν 33% και θα σχημάτιζε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Απίστευτο!
Αν, τέλος, τα αποτελέσματα των εκλογών για το Ευρωκοινοβούλιο φέτος ήταν υποθετικά αποτελέσματα βουλευτικών εκλογών επειδή το εξωκοινοβούλιο πήρε 17,12%, ο ΣΥΡΙΖΑ ως πρώτο κόμμα θα πετύχαινε αυτοδυναμία με ποσοστό 33,5%! Πρόκειται, δηλαδή, για εκλογικά αποτελέσματα απολύτως εφικτά για τον ΣΥΡΙΖΑ, υπό την προϋπόθεση όμως ότι σημειώνουν εξαιρετικές επιδόσεις αθροιστικά όσα κόμματα μείνουν εκτός Βουλής.
Αυτό όμως δεν είναι καθόλου συνηθισμένο. Στις δεκατρείς φορές που έγιναν βουλευτικές εκλογές από το 1974 ως και το 2009, τις έντεκα φορές τα κόμματα που πήραν κάτω από 3% συγκέντρωσαν όλα μαζί κάτω από 5% (από 2,16% ως 4,93%) και μόνο δύο φορές οριακά πάνω από το 5% (5,11 % το 1981 και 5,23% το 1996). Τι θα γίνει στις 25 Ιανουάριου θα το δούμε αφότου κλείσουν οι κάλπες. Ειδικά στο θέμα αυτό κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη, αφού μιλάμε για πολύ μικρά κόμματα.
Μικρός οδηγός
Ο μαθηματικός τύπος που προαναφέρθηκε δίνει τις έδρες κάθε κόμματος αναλόγως του ποσοστού των ψήφων του στις εκλογές της 25ης Ιανουάριου. Σαν έναν μικρό πρακτικό οδηγό, πάντως, μπορούμε να δώσουμε το εύρος της διαφοράς εδρών που θα πάρει το πρώτο κόμμα αναλόγως του ποσοστού που θα πάρουν συνολικά τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα.
Ας υποθέσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παίρνει ένα 35% των ψήφων. Βγάζει ή όχι αυτοδυναμία με το ποσοστό αυτό; Πολύ δύσκολα, είναι η απάντηση! Ιδού η απόδειξη: αν τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα πάρουν, ως συνήθως, γύρω στο 5%, ο ΣΥΡΙΖΑ ως πρώτο κόμμα με 35% θα πάρει μόνο 142 έδρες. Αν το εξωκοινοβούλιο πάρει 10%, πάλι δεν αρκεί το 35% του πρώτου ΣΥΡΙΖΑ για αυτοδυναμία, καθώς τότε παίρνει 147 έδρες. Πρέπει να κινηθούμε στη σφαίρα των απίθανων εκλογικών αποτελεσμάτων, να ξεπεράσουν, δηλαδή, τα μικρά κόμματα που θα μείνουν εκτός Βουλής συνολικά το 13% για να πιάσει ο ΣΥΡΙΖΑ με 35% τις 151 έδρες. Στο 15% των εξωκοινοβουλευτικών το 35% του ΣΥΡΙΖΑ δίνει 153 έδρες, ενώ στο 20% (κάτι σαν τον Μάιο του 2012 δηλαδή) το 35% δίνει στον ΣΥΡΙΖΑ 159 έδρες και υπεράνετη αυτοδυναμία.
Το ίδιο ποσοστό, δηλαδή, το 35% που είναι απολύτως εφικτό, δίνει στον ΣΥΡΙΖΑ, βάσει των παραδειγμάτων που προαναφέραμε, από 142 έως 159 έδρες! Ούτε μία ούτε δύο, αλλά… δεκαεφτά ολόκληρες έδρες διαφορά! Από μεγάλη υστέρηση για την αυτοδυναμία έως άνετη αυτοδυναμία! Είναι πραγματικά εντυπωσιακό και ακόμη πιο εντυπωσιακό ότι αυτή η θεμελιώδης πολιτική διαφορά καθορίζεται από τα πιο μικρά κόμματα που δεν θα μπουν καν στο Κοινοβούλιο, που δεν θα εκλέξουν όλα τους μαζί ούτε καν έναν και μοναδικό βουλευτή!
Κυριολεκτικά σατανικό αυτό το εκλογικό σύστημα που έφτιαξε το ΠΑΣΟΚ και συνέχισε η ΝΔ.