Της Βαλεντίνης Αναγνωστοπούλου
1 στους 3 Έλληνες, δηλαδή 3,8 εκατομμύρια άνθρωποι, ζουν κάτω από συνθήκες φτώχειας, ένδειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, σύμφωνα με στοιχεία του 2015 που ανακοίνωσε ηEurostat. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα που αντανακλούν αυτοί οι αριθμοί; Τι σημαίνει στην πράξη να στερείσαι τα βασικά αγαθά, να μπαίνουν σε ένα σπίτι λιγότερα από 400 ευρώ το μήνα ή να ανήκεις σε μια οικογένεια όπου κανείς δεν έχει “κανονική” δουλειά;
“Στερούμαστε το φαγητό.”
Η Βάγια Βιτάλη παλαιότερα εργαζόταν ως καθαρίστρια, όμως τα τελευταία 5 χρόνια είναιάνεργη. Ζει με την κόρη της η οποία παίρνει μισθό400 ευρώ. Με αυτά τα χρήματα και τα 70 ευρώ της κάρτας σίτισης, οι δύο γυναίκες προσπαθούν να πληρώσουν το ενοίκιο, τους λογαριασμούς τους και να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα. Τα απαραίτηταόμως είναι μια έννοια που διαρκώς χάνει το νόημά της. “Στερούμαστε το φαγητό,” μου είπε η Βάγια χωρίς δεύτερη σκέψη όταν τη ρώτησα τι είναι αυτό που λείπει περισσότερο από το σπίτι της. “Το μοσχάρι είναι πολυτέλεια, δεν το τρώμε σχεδόν ποτέ,” μου εξήγησε και πρόσθεσε ότι το έχει αντικαταστήσει μεοικονομικότερες επιλογές όπως το κοτόπουλο ή ο κιμάς. Το ίδιο σπάνια είναι και ταφρούτα που αποτελούν είδος πολυτελείας. “Συνήθως μαγειρεύω και τρώμε φακές πέντε μέρες τη βδομάδα,” καταλήγει. Όπως μου είπε, το διαμέρισμά τους θερμαίνεται μόνο με μια μικρή σόμπα, κι αυτό τις πολύ κρύες μέρες του χειμώνα. Όσο για κάποιου είδουςδιασκέδαση; “Ούτε έξοδο για καφέ… εδώ δεν έχουμε φαγητό,” είπε αυτονόητα.
Όταν σε ζεσταίνει η αγάπη και ψάρι βλέπεις μόνο σε …ντοκιμαντέρ
Ο Γιώργος Αλεξίου με τα τρόφιμα του μήνα. Πηγή: CNN Greece
Ο Γιώργος Αλεξίου ζει με τη γυναίκα του σε ένα διαμέρισμα 36 τ.μ. κοντά στην πλατεία Αττικής. “Ευτυχώς που το σπίτι είναι μικρό και μπορούμε να το ζεσταίνουμε με την αγάπημας,” μου είπε γελώντας, “γιατί για θέρμανση ούτε λόγος.” Έχοντας δουλέψει ως εργάτης οικοδομών, πωλητής σε λαϊκές αγορές και φύλακας, στα 58 του χρόνια εργάζεται μόνοπεριστασιακά -όπως άλλωστε και η σύζυγός του- κάνοντας μεροκάματα όπου βρει. Συνολικά και οι δυο μαζί δεν βγάζουν πάνω από 300 ευρώ το μήνα, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να πληρώσουν το ενοίκιό τους και να τρέφονται μέσω συσσιτίων και με τη βοήθεια φίλων και γνωστών. Άλλωστε, όπως λέει ο Γιώργος, “ένα πιάτο φαϊ όλο και κάποιος θα βρεθεί να σου το δώσει”. Η διατροφή τους όμως αποτελείται αποκλείστικα από όσπρια, ζυμαρικά και λίγα λαχανικά. “Το θέμα είναι να πέσουν λίγο οι τιμές, για να μπορούμε να μην τρώμε μόνο μακαρόνια,” τόνισε. “Το κρέας είναι πολύ σπάνιο στο τραπέζι μας. Όσο για τα ψάρια… καλά που τα βλέπουμε σε κανένα ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση,” είπε χωρίς να χάνει ποτέ το χιούμορ του. Η μεγαλύτερη αγωνία του Γιώργου, που είναιανασφάλιστος, δεν είναι τόσο το φαγητό, όσο το πώς θα καταφέρει να αγοράζει κάθε μήνα τα φάρμακα που χρειάζεται ως διαβητικός.
“Θα επιβιώσω και θα πάω παρακάτω.”
Η Βασιλική, 32 χρονών, ζει μόνη της και είναι άνεργη εδώ και ένα χρόνο, παρόλο που μιλά δύο ξένες γλώσσες και έχει σπουδές στη διοίκηση επιχειρήσεων. Η φιλοδοξία της είναι να βρει δουλειά στο εξωτερικό και να φύγει. Ως τότε όμως, επισκέπτεται τον Κόμβο Αλληλοβοήθειας Πολιτών του Δήμου Αθηναίων μία φορά το μήνα προκειμένου να πάρει τη σακούλα με τα τρόφιμα που δικαιούται και κάποια βιβλία και ρούχα. “Είναιεξευτελισμός το να έχεις τόσα πτυχία και να περιμένεις από αυτό για να ζήσεις,” μου είπε δείχνοντας της σακούλα της. “Είναι αδύνατο.” Ωστόσο, για τη Βασιλική αυτές οι συνθήκες διαβίωσης δεν είναι κάτι το καινούργιο. “Έλπιζα ότι με τα πτυχία θα ήταν καλύτερα. Όμως δεν πειράζει – όταν έχεις μεγαλώσει σε φτωχή οικογένεια, λες θα επιβιώσω και θα πάω παρακάτω,” είπε.
Κρέας μόνο τις γιορτές και θέρμανση δια της συσσώρευσης ρούχων
Η Βάσω έξω από τον Κόμβο Αλληλοβοήθειας του Δήμου Αθηναίων. Πηγή: CNN Greece
“Υπάρχουν μέρες που δεν έχω χρήματα ούτε για ψωμί,” μου είπε η Βάσω όταν τη ρώτησα πώς τρέφεται. Στα 62 της χρόνια, ζει μόνη με τη βοήθεια φίλων και της κόρης της, της οποίας ο μισθός δεν ξεπερνά τα 300 ευρώ. Η επιδότηση ενοικίου και η κάρτα σίτισης μετά βίας της εξασφαλίζουν ένα σπίτι με πολλά προβλήματα και κάποια τρόφιμα. Τα βασικότερα στοιχεία της διατροφής της; Μακαρόνια, ψωμί με λίγο λάδι -κι αυτό άν υπάρχει-, όσπρια. “Κρέας τρώω μόνο τα Χριστούγεννα και το Πάσχα που μας δίνει η Εκκλησία,” μου εξήγησε. Όπως μου είπε η Βάσω, η θέρμανση απουσιάζει πλήρως από το σπίτι της και για να ζεσταθεί το χειμώνα φοράει τα ρούχα της το ένα πάνω από το άλλο.
“Έχω στερηθεί πολλά στη ζωή μου κι έλεγα ότι τώρα στα γεράματα ίσως να ζήσω καλύτερα. Όμως άμα δεν έχεις να πάρεις ψωμί πώς θα αισθανθείς;” Η Βάσω, εκτός από τις ζοφερές συνθήκες διαβίωσης, παλεύει και με την κατάθλιψη. Ξέρει πόσο σημαντικό είναι για εκείνη να συνεχίσει να παίρνει τα φάρμακά της. “Το καλοκαίρι ήταν ωραία… Τώρα όσο βλέπω ότι έρχεται ο χειμώνας όλο σκέφτομαι τι θα κάνω,” μου είπε και κοίταξε ψηλά, ενώ ήδη έπεφταν πάνω μας οι πρώτες ψιχάλες της βροχής.
ΚΥΑΔΑ: Το φαγητό η βασικότερη έλλειψη, δύσκολη η ένταξη φρέσκων τροφών στα συσσίτια
Πηγή: Δήμος Αθηναίων
Τη δραματική κατάσταση που αποτυπώνουν οι αριθμοί επιβεβαίωσε και η Ελένη Τριανταφύλλου, υπεύθυνη κοινωνικών προγραμμάτων του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων. “Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, η τροφή είναι το βασικότερο που λείπει από αυτές τις οικογένειες. Έχουν ανάγκη και από το ελάχιστο που θα τους δώσουμε, γιατί χωρίς αυτό δεν μπορούν να επιζήσουν,” είπε στο CNN Greece. ΤοΑνοιχτό Κέντρο Σίτισης του ΚΥΑΔΑ προσφέρει καθημερινά 1.400 μερίδες φαγητού σε άστεγους και άπορους και βασικό του μέλημα είναι να εξασφαλίσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους αυτό το πιάτο που για κάποιους είναι ταυτόσημο με τηνεπιβίωσή τους.
Μοιραία η διατροφική ποικιλία έρχεται σε δεύτερη μοίρα και αποτελεί ένα στοίχημα που είναι πολύ δύσκολο να κερδηθεί υπό αυτές τις συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης. Έτσι, το συσσίτιο αποτελείται ως επί το πλείστον από τρόφιμα μακράς διάρκειας, που είναι πιο εύκολο να συγκεντρωθούν από τον κόσμο και τους χορηγούς και να φυλαχθούν από τις δομές, αφήνοντας σε μεγάλο βαθμό έξω από το πρόγραμμα τα φρέσκα λαχανικά, τα φρούτα ή ακόμη περισσότερο το ψάρι. “Προσπαθούμε να προσφέρουμε πιο φρέσκα τρόφιμα, έχουμε κάποια ψυγεία και καταψύκτες, αλλά δυστυχώς η ποσότητα δεν επαρκεί, οι δωρεές σε αυτά τα είδη είναι πολύ χαμηλές,” εξήγησε η κ. Τριανταφύλλου.
Μάχη με την κρίση
Πηγή: Δήμος Αθηναίων
Οι ανάγκες που καλούνται να καλύψουν οι υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων είναι τεράστιες και διαρκώς αυξανόμενες. “Είναι χαρακτηριστικό ότι το Μάιο του 2015 οι αιτήσεις που είχαμε για την ένταξη στο Κοινωνικό Παντοπωλείο ήταν περίπου 1.500, ενώ το Δεκέμβρητης ίδιας χρονιάς -7 μήνες αργότερα- ξεπέρασαν τις 3.000,” τόνισε η κ. Τριανταφύλλου.
Στα πλαίσια του ΚΥΑΔΑ λειτουργούν, εκτός από το Ανοιχτό Κέντρο Σίτισης και τον Κόμβο Αλληλοβοήθειας Πολιτών, δύο ξενώνες που παρέχουν βραχεία φιλοξενεία σε 180 άτομα, το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Φαρμακείο, η Αθηναϊκή Αγορά και το πρόγραμμα“Αλληλεγγύη στην Οικογένεια”, ενώ ο συνολικός αριθμός των ωφελουμένων φτάνει τα 26.000 άτομα.