Μνήμες από τον καταστροφικό σεισμό των 7,5 Ρίχτερ του 1956 ξύπνησαν στους κατοίκους της Σαντορίνης οι περισσότερες από 200 σεισμικές δονήσεις, που σημειώθηκαν τις τελευταίες 48 ώρες, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού.
Ήταν ξημερώματα της 9ης Ιουλίου 1956, όταν «χτύπησε» ο Εγκέλαδος, αφήνοντας πίσω του 53 νεκρούς και περισσότερους από 100 τραυματίες. Οι σοβαρότατες ζημιές προκλήθηκαν στη Σαντορίνη. Το 35% των σπιτιών κατέρρευσαν και το 45% παρουσίασαν μεγάλες ή μικρές ζημιές. Ολοσχερώς καταστράφηκαν σχεδόν όλα τα δημόσια κτίρια.
Σύμφωνα με το sansimera.gr, εκτός από τη Σαντορίνη, σοβαρές ζημιές προκλήθηκαν και σε Αμοργό, Ανάφη, Αστυπάλαια, Ίο, Πάρο, Νάξο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο και Λειψούς.
Συνολικά, καταστράφηκαν 529 σπίτια, 1.482 έπαθαν σοβαρές ζημιές και 1.750 μικρότερες.
Τσουνάμι 25 μέτρων
Ο μεγαλύτερος, έως τότε, σεισμός στον ευρωπαϊκό χώρο τον 20ο αιώνα, συνοδεύτηκε από τσουνάμι ύψους 25 μέτρων.
Το ύψος του έφθασε τα 25 μέτρα στη νοτιοανατολική ακτή της Αμοργού, τα 20 μ. στη βορειοδυτική ακτή της Αστυπάλαιας, τα 10 μ. στη Φολέγανδρο και ήταν ασθενέστερο σε διάφορες άλλες ακτές του Νοτίου Αιγαίου μέχρι τη Σμύρνη.
Από το τσουνάμι μία γυναίκα έχασε τη ζωή της στην Κάλυμνο, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής. Το τσουνάμι εξασθενημένο έφθασε μέχρι την Καλαμάτα και κατέστρεψε πολλές μικρές βάρκες που βρίσκονταν στο λιμάνι.
Η σεισμική δόνηση των 4,9 Ρίχτερ
Ο Εγκέλαδος είχε προειδοποιήσει το μεσημέρι της 8ης Ιουλίου με μία σεισμική δόνηση της τάξης των 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή νότια της Αμοργού. Δεν ανησύχησε ιδιαίτερα τον πληθυσμό των Κυκλάδων, που συνέχισε τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Τα ξημερώματα της 9ης Ιουλίου (05:11), όταν εκδηλώθηκε ο κύριος σεισμός από τον ίδιο εστιακό χώρο, οι κάτοικοι πιάστηκαν στον ύπνο. Ήταν μεγέθους 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και έντασης 9 βαθμών της κλίμακας Μερκάλι. Όπως έγραψαν χαρακτηριστικά οι εφημερίδες της εποχής, η σεισμική δόνηση ισοδυναμούσε με την έκρηξη 10.000 ατομικών βομβών.
Ο σεισμός έβαλε σε δοκιμασία τον κρατικό μηχανισμό, που δεν είχε συνέλθει ακόμη από τους σεισμούς του 1953 που κατέστρεψαν την Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και την Ιθάκη.
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής κήρυξε τη Σαντορίνη σε κατάσταση «τοπικής συμφοράς μεγάλης εκτάσεως» και επισκέφθηκε ο ίδιος την πληγείσα περιοχή στις 14 Ιουλίου.
Πολλές χώρες προσφέρθηκαν να στείλουν βοήθεια για την ανακούφιση των σεισμοπλήκτων. Η μόνη χώρα της οποίας τη βοήθεια αρνήθηκε η Ελλάδα ήταν η Μεγάλη Βρετανία, ίσως λόγω του Κυπριακού, που τότε βρισκόταν σε έξαρση με την εξέγερση της ΕΟΚΑ.
Μία από τις πιο σημαντικές παρενέργειες του μεγάλου σεισμού ήταν η μεγάλη εσωτερική μετανάστευση του πληθυσμού της Σαντορίνης, προς την Αθήνα.
