Το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, συμμετέχει στη διεθνή επιστημονική ομάδα που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη προηγμένου λογισμικού για την λειτουργία και την ανάλυση των δεδομένων του υπό κατασκευή διαστημικού τηλεσκοπίου ακτίνων-Χ ATHENA.
Το δορυφορικό τηλεσκόπιο ATHENA αποτελεί μια συνεργασία του Eυρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕSA), της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) και της αντίστοιχης Iαπωνικής (JAXA) και θα παρατηρήσει την ακτινοβολία που εκλύεται στο Σύμπαν στις υψηλές ενέργειες. Η εκτόξευσή του έχει προγραμματιστεί για το 2028 και θα πραγματοποιηθεί με το νέο πύραυλο της ESA Ariane 6.
Ο δορυφόρος ATHENA θα είναι εξοπλισμένος με ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 12 μέτρων και δύο εξελιγμένα όργανα παρατήρησης. Το ένα θα παρέχει υψηλής ευκρίνειας φάσματα και το άλλο θα παρατηρεί το σύμπαν μέσω κάμερας με μεγάλο οπτικό πεδίο. Αυτά τα όργανα θα επιτρέψουν στο τηλεσκόπιο να παρατηρήσει το σύμπαν με 100 φορές μεγαλύτερη ακρίβεια από ό,τι τα σημερινά τηλεσκόπια ακτίνων-Χ. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να παρατηρήσει τις πιο απομακρυσμένες μαύρες τρύπες στα κέντρα των γαλαξιών, καθώς και τις πρώτες συγκεντρώσεις γαλαξιών που σχηματίστηκαν στο σύμπαν.
Οι δραστηριότητες του Εθνικού Αστεροσκοπείου σχετικά με τον δορυφόρo ATHENA υποστηρίζονται από το πρόγραμμα AHEAD (Integrated Activities for High Energy Astrophysics), στο πλαίσιο του προγράμματος-πλαισίου για την Έρευνα «Horizon 2020» της ΕΕ. To AHEAD αποτελεί το σημαντικότερο δίκτυο επικοινωνίας της κοινότητας αστροφυσικής υψηλών ενεργειών στην Ευρώπη. Σε αυτό συμμετέχουν 26 πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα από 16 ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσα τους και το Εθνικό Αστεροσκοπείο. Σκοπός του προγράμματος είναι η Ευρώπη να παραμείνει στην αιχμή των τεχνολογικών και επιστημονικών εξελίξεων και να εξελίξει περαιτέρω τις υποδομές της για την κατασκευή μελλοντικών διαστημικών τηλεσκοπίων, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αποστολή ATHENA.
Τα συγκεκριμένα επιστημονικά ερωτήματα, τα οποία καλείται να απαντήσει ο δορυφόρος ATHENA, θα συζητηθούν την επόμενη εβδομάδα σε διεθνές συνέδριο στο Παλέρμο της Ιταλίας.
