Νέα μέτρα της κυβέρνησης για την είσπραξη του προστίμου με διπλασιασμό για όσους δεν πληρώσουν άμεσα και είσπραξη από την αστυνομία/λιμενικό αντί για τους δήμους. Εμπορία της ανάγκης για αναψυχή. Απαγόρευση κυκλοφορίας στο Βάι, συλλήψεις στην Πρέβελη. Απαγόρευση και από το δασαρχείο Χανίων για το Κεδρόδασος.
Της Νέλλης Ψαρρού
Πολλά γράφτηκαν τις τελευταίες μέρες σχετικά με το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τον τουρισμό και τη διάταξη που διπλασιάζει το πρόστιμο για τους ελεύθερους κατασκηνωτές στα 300 αντί για τα 147 ευρώ που ήταν ως τώρα. Σε πολλά δημοσιεύματα μπλέχτηκαν οι πληροφορίες αναφέροντας τα περί “υπερδιπλασιασμού” στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ). Ας δούμε αναλυτικά τι ισχύει.
Στην ουσία το πρόστιμο δεν διπλασιάζεται αλλά εξασφαλίζεται με εκβιαστικό τρόπο η άμεση πληρωμή του ως ήταν μέχρι τώρα, η πληρωμή δηλαδή των 150 (πλέον) ευρώ. Όπως έχει αναλυθεί εκτενώς στο βιβλίο μου Ταξίδι στη Σαμοθράκη: ένα πολιτικό ημερολόγιο (αυτοέκδοση, 2009) το πρόστιμο είχε θεσπιστεί από το 1999, αν και η απαγόρευση ισχύει από το 1976. Το πρόστιμο ήταν διοικητικό και εισπράττονταν από τους δήμους. Όμως, ήδη από το 2007 είχαμε πληροφορηθεί από ανθρώπους του υπουργείου και του ΕΟΤ πως “ήθελαν να το αλλάξουν αυτό και να ορίσουν την αστυνομία ως υπεύθυνη για τα πρόστιμα επειδή, λέει, οι δήμοι δεν εισέπρατταν τα πρόστιμα. Όμως τα σχέδια ανέβαλαν οι… πρόωρες εκλογές [σσ. του 2007]” (σελ. 127, εδώ). Αυτό που δεν πρόλαβε η κυβέρνηση να κάνει το 2007, έρχεται να το πραγματοποιήσει τώρα. Να εξασφαλίσει δηλαδή την είσπραξη του προστίμου από την αστυνομία ή τις λιμενικές αρχές, μιας και ορισμένοι δήμοι είτε ήταν απρόθυμοι να επιβάλουν πρόστιμα είτε δεν είχαν τους απαραίτητους μηχανισμούς να εξαναγκάσουν τους πολίτες σε κάτι τέτοιο. Κι εδώ ειπεισέρχεται ο ΚΟΚ.
Σύμφωνα με τον ΚΟΚ (άρθρο 104), ο παραβάτης που θα πληρώσει το πρόστιμό του εντός 10 ημερών από τη μέρα βεβαίωσής του στην αρμόδια αρχή που το εξέδωσε (αστυνομία ή λιμενικό) θα πληρώσει το ήμιση αυτού, όπως ισχύει με όλες τις τροχαίες παραβάσεις για παράδειγμα. Αν δεν το κάνει αυτό, τότε καλείται να πληρώσει ολόκληρο το πρόστιμο εντός 2 μηνών στον αρμόδιο ΟΤΑ και, αν δεν το κάνει, το πρόστιμο πηγαίνει στην Εφορία! Όπως είναι προφανές, η νέα ρύθμιση έχει ως σκοπό να εκβιάσει την είσπραξη του προστίμου των 150 ευρώ που δεν γινόταν μέχρι τώρα εντός 10 ημερών: αν δεν το κάνεις, τότε πληρώνεις 300 ευρώ στη συνέχεια. Και αυτό γίνεται με τον τρόπο που έχει επιλέξει να ενεργεί η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας (συν της ΔΗΜΑΡ) σταθερά ως σήμερα: για ό,τι δεν καταφέρνει να κερδίσει συναίνεση και συμμόρφωση των πολιτών, επιστρατεύει τα σώματα ασφαλείας των πολιτών!
Η εν λόγω διάταξη του νομοσχεδίου (που έχει ήδη συζητηθεί στην αρμόδια Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και το τελικό του κείμενο προχωρά προς ψήφιση) αναφέρει επ’ ακριβώς τα εξής: «Το τελευταίο εδάφιο της παρ. 12 του άρθρου 4 του ν. 2160/1993 που συµπληρώθηκε µε την παρ. 1 του άρθρου 21 του ν. 2741/1999 (Α΄199), τροποποιείται και αντικαθίσταται ως εξής: Επιβολή προστίµου. Οι παραβάτες τιµωρούνται µε πρόστιµο ύψους τριακοσίων (300) ευρώ ανά άτοµο ή ανά κατασκηνωτικό ή ανά µεταφορικό µέσο, που επιβάλλεται από το βεβαιούν την παράβαση αστυνοµικό ή λιµενικό όργανο και εισπράττεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 104 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ) του ν. 2696/1999 (Α΄57). Σε ελέγχους από µεικτά συνεργεία την ποινή του προστίµου επιβάλλει το αστυνοµικό όργανο που παρίσταται κατά τον έλεγχο».
Το σκεπτικό της απόφασης αυτής αναλύεται διεξοδικά από την ίδια την επιτροπή της Βουλής: «με τη διάταξη της τρίτης παραγράφου σκοπείται ουσιαστικά η άρση των δυσλειτουργιών που εμπόδιζαν μέχρι σήμερα την πρακτική εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 21 του ν. 2741/99 και απλοποιείται η διαδικασία επιβολής και είσπραξης του προστίμου. Ειδικότερα: α) Με την κατάργηση του διοικητικού προστίμου, απλοποιείται η διαδικασία επιβολής του δεδομένου ότι το πρόστιμο επιβάλλεται στο εξής από το βεβαιούν την παράβαση αστυνομικό ή λιμενικό όργανο χωρίς να απαιτείται η εφαρμογή της διαδικασίας για την επιβολή διοικητικού προστίμου. β) Με την επιβολή του προστίμου και από τα λιμενικά όργανα αντιμετωπίζεται η ελεύθερη κατασκήνωση που πραγματοποιείται στους χώρους αρμοδιότητας της λιμενικής αστυνομίας, (λιμάνια, προβλήτες, αιγιαλό) και τέλος γ) Εναρμονίζεται ηεθνική νομοθεσία με την εν ισχύ νομοθεσία των λοιπών Ευρωπαϊκών Χωρών. Από την διάταξη αυτή συνάγεται ότι η επιβολή προστίμου αρχικά στόχο έχει το μεταφορικό μέσο και στην περίπτωση που δεν υπάρχει μεταφορικό μέσο το πρόστιμο επιβάλλεται στο κατασκηνωτικό μέσο. Μόνον εφόσον λείπουν τα ανωτέρω, ήτοι μεταφορικό και κατασκηνωτικό μέσο το πρόστιμο επιβάλλεται στο άτομο». (Δείτε το νομοσχέδιο και το σκεπτικό της απόφασης εδώ)
Όπως είναι ξεκάθαρο, το ίδιο το σκεπτικό της απόφασης επιβεβαιώνει τόσο την άτυπη πληροφορία που δόθηκε το 2007 όσο και την ανάλυσή της. Καταδεικνύει επίσης τη συνέχεια της κρατικής και κυβερνητικής λειτουργίας, που παραμένει αναλλοίωτη όσα χρόνια κι αν περάσουν. Τη συνέχεια βέβαια την αναλαμβάνει η προπαγάνδα, τα διάφορα παπαγαλάκια και οι ευκολόπιστοι που προτιμούν να μιλούν για τους “κατασκηνωτές που ρυπαίνουν” παρά για το πραγματικό σκεπτικό πίσω από την απαγόρευση. Ας δούμε αυτό το σκεπτικό διαχρονικά.
Γιατί διώκεται η ελεύθερη κατασκήνωση;
Στο στόχαστρο της Πολιτείας μπαίνει ξανά η ελεύθερη κατασκήνωση, το δικαίωμα δηλαδή του κάθε πολίτη ή επισκέπτη αυτής της χώρας να ξαπλώσει και να κοιμηθεί κάτω από τ’ αστέρια ακούγοντας το κυμματάκι ή την κιθάρα της παρέας του. Πρόκειται για μία από τις αυτονόητες απολαύσεις πολλών ανθρώπων που επιλέγουν αυτόν τον τρόπο αναψυχής -ανάτασης της ψυχής με άλλα λόγια- όχι (μόνο) επειδή είναι φτηνός αλλά κυρίως επειδή αποτελεί επιλογή και τρόπο ζωής. Κάποτε, πριν από την ανάπτυξη του τουρισμού, η ολιγοήμερη παραμονή στην παραλία ή στο βουνό ήταν αυτονόητη, όπως και τα ολοήμερα μπάνια μαζί με το πικ-νικ. Όμως, η είσοδος του τουρισμού στη ζωή μας ως επιλογή οικονομικής επένδυσης, κέρδους και ανόδου του ΑΕΠ του κράτους μετέβαλλε τους περιηγητές σε τουρίστες και την ελεύθερη διαβίωση στη φύση σε διαφυγόν κέρδος. Ταυτόχρονα η αστικοποίηση απομάκρυνε τους ανθρώπους από την άμεση επαφή με τη φύση καθιστώντας την ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη. Ανάγκη που πλέον έπρεπε να πληρώνουν για να ικανοποιήσουν.
Νόμος για την προστασία του οργανωμένου τουρισμού
Ο πρώτος νόμος που απαγορεύει την ελεύθερη κατασκήνωση ψηφίστηκε από τη μεταπολιτευτική δεξιά το 1976.Ήδη από τη δεκαετία του ’60 η Ελλάδα είχε αρχίσει να γίνεται πόλος έλξης πολλών περιηγητών καθώς και επώνυμων παραθεριστών. Τότε ακριβώς ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες επενδύσεων στον τουρισμό, για να συνεχιστούν σε όλη τη διάρκεια της Χούντας με την ακαλαίσθητη επιλογή των μεγάλων ξενοδοχείων και της τσιμεντοποίησης. Έκτοτε ο τουρισμός θεωρείται η “βαριά βιομηχανία” της Ελλάδας. Στο πλαίσιο ανάπτυξης αυτής της “βιομηχανίας”, που σκοπό έχει την αύξηση των κρατικών εσόδων, οτιδήποτε δεν δύναται να κοστολογηθεί, άρα και να φορολογηθεί, αποτελεί διαφυγόν κέρδος. Και γι’ αυτό απαγορεύεται.
Η πρώτη απαγόρευση επιβάλεται με τον νόμο 392/1976 (ΦΕΚ 89 Α ́), σύμφωνα με τον οποίο «Απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών ή στάθμευση τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παρυφές δημόσιων δασών, δάση, και εν γένει κοινόχρηστους χώρους» (αρ. 10 §2). Το 1993 με τον νόμο 2160 προσθέτονται στους απαγορευμένους χώρους και οι παραλίες και επεκτείνεται η απαγόρευση και στη «φιλοξενία πέραν του ενός τροχόσπιτου από καταστηματάρχες και ιδιώτες» (αρ. 4 §12). Για τους παραβάτες ορίζεται η διαδικασία του αυτόφωρου, φυλάκιση μέχρι τρεις μήνες και/ή χρηματική ποινή. Σε επόμενο νόμο (2741/1999) ορίζεται ως διοικητικό πρόστιμο το ποσό των 50.000 δραχμών (150 ευρώ). Σήμερα, με το νέο νομοσχέδιο, το αυτόφωρο παραμένει για το έγκλημα της ελεύθερης κατασκήνωσης και, επιπλέον, η είσπραξή του γίνεται με τις προβλέψεις του ΚΟΚ!
Όσο παράλογο κι αν ακούγεται να θεωρείται αυτόφωρο έγκλημα η ελεύθερη κατασκήνωση, άλλο τόσο παράλογη αλλά εξόχως αποκαλυπτική της κυριαρχίας της λογικής του κέρδους είναι η απαγόρευση στους ιδιώτες να φιλοξενήσουν στο κτήμα τους σκηνές ή τροχόσπιτα. «Όπως με διαφώτισε αρμόδιος υπάλληλος του Ε.Ο.Τ., αυτό που απαγορεύεται είναι η διανυκτέρευση και όχι το παρκάρισμα, λόγου χάρη, του τροχόσπιτου τη μέρα. Γι’ αυτό και η αστυνομία εφορμά τα ξημερώματα. Επίσης, ακόμα και σε οικόπεδο κάποιου ιδιώτη που θα δώσει τη συγκατάθεσή του, θεωρείται παράνομο να μπει πάνω από μία σκηνή ή τροχόσπιτο. “Πρέπει να αποδειχτεί ότι χρησιμοποιούνται μόνο από τον ιδιοκτήτη”, όπως μου είπε. “Δηλαδή δεν μπορώ να φιλοξενήσω και τους φίλους μου με τις σκηνές τους αν θέλω;”, ρωτώ έκπληκτη. “Όχι, γιατί δεν αποδεικνύεται εύκολα αν είναι φίλοι που φιλοξενούνται ή πληρώνουν…”» (απόσπασμα από Ταξίδι στη Σαμοθράκη, σελ. 127).
Φυσικά, τόσο στο υποβληθέν νομοσχέδιο όσο και στα παλαιότερα βλέπει κανείς ότι η απαγόρευση της ελεύθερης κατασκήνωσης προχωρά πλάι-πλάι με τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων στις παραλίες, την τσιμεντοποίηση περιοχών ΝΑΤΟΥΡΑ, την παραχώρηση αιγιαλών σε επιχειρηματίες και άλλα πολλά. Είπαμε, το υπουργείο και η κυβέρνση δεν μεριμνά για το περιβάλλον αλλά για το κέρδος των ημέτερων… Αλλά σε αυτά έχω αναφερθεί εκτενώς στο παραπάνω βιβλίο, στο κεφάλαιο 2 (ελεύθερα αναρτημένα στο διαδίκτυο εδώ).