Της Μαριάνθης Πελιβάνη
Μελέτες που θα ρύθμιζαν τη θεσμική κατοχύρωση των προστατευόμενων περιοχών Natura, λεφτά που έχουν επενδυθεί, συμβάσεις που έχουν τρέξει, μελετητές που έχουν δουλέψει, υποχρεώσεις που είναι ανοικτές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όλα είναι στον αέρα, σύμφωνα με τον Τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας και πρώην υπουργό, Σωκράτη Φάμελλο.
«Η κυβέρνηση για να πετύχει το μπάτε σκύλοι αλέστε, τίναξε στον αέρα όλη τη δρομολογημένη μεταρρύθμιση», λέει στο Tvxs.gr, o Σ. Φάμελλος και για αυτό με πρωτοβουλία του, κατέθεσαν με άλλους 40 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, σχετική ερώτηση προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη.
Είναι γεγονός κοινά παραδεκτό πως η χώρα είχε και έχει σε εκκρεμότητα πολλά ζητήματα σε ό,τι αφορά τις περιοχές Natura και μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2019 παρέπεμψε για το λόγο αυτόν την Ελλάδα στο Δικαστήριο της ΕΕ. Συγκεκριμένα, επειδή δεν προστατεύει επαρκώς τη βιοποικιλότητα και δεν έχει καθορίσει τους αναγκαίους στόχους διατήρησης και μέτρα, που να ανταποκρίνονται στις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων φυσικών οικοτόπων και των ειδών που ζουν σε όλους αυτούς τους τόπους, ζήτημα για το οποίο απαραίτητο βήμα είναι η εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και η έκδοση των Προεδρικών Διαταγμάτων.
Η προηγούμενη κυβέρνηση, παραλαμβάνοντας το πρόβλημα και πιεζόμενη εκ των πραγμάτων και από την Ευρώπη να το αντιμετωπίσει, προέβη σε μια σειρά ενεργειών. Σύμφωνα με τον Σ. Φάμελλο «αυτό που έπρεπε να κάνουμε ήταν πρώτα να τελειώσει ο χάρτης, η οριοθέτηση των προστατευόμενων περιοχών και να αποσταλεί ο κατάλογος. Δεύτερον, να εκπονηθούν για όλη την Ελλάδα, για τις προστατευόμενες περιοχές οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες, οι οποίες θα καταλήγουν σε Προεδρικά Διατάγματα που θα λένε τι επιτρέπεται και τι όχι σε κάθε περιοχή. Εμείς, λοιπόν, ως κυβέρνηση αφού οριοθετήσαμε τις περιοχές, εξασφαλίσαμε την υλοποίηση του έργου των ΕΠΜ για όλη την Ελλάδα, με χρηματοδότηση 17,5 εκ. ευρώ από το ΕΣΠΑ και κατά το τελευταίο έτος της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ τρέχανε όλες οι Μελέτες σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας, ώστε να καταλήξουμε να έχουμε ξεκάθαρες χρήσεις γης και κανόνες για όλες τις περιοχές προστασίας του περιβάλλοντος. Οι κανόνες είναι τρόποι για να έχουμε εισόδημα, να έχουμε εργασία, να έχουμε δραστηριότητα αλλά να έχουμε και προστασία. Παράλληλα, πετύχαμε την έγκριση και υλοποίηση του πιλοτικού έργου LIFE-IP 4 NATURA, ύψους 17 εκατ. ευρώ, στο οποίο εντάχθηκε η αξιολόγηση και ενημέρωση του παραδοτέου του προηγούμενου εθνικού προγράμματος παρακολούθησης, για να καθοριστούν στόχοι διατήρησης. Έτσι τρέχανε δυο μεγάλα προγράμματα, τα οποία θα κάλυπταν όλες τις υποχρεώσεις της χώρας».
Και πως προκύπτει αυτό που καταγγέλλεται, με βάση το νέο νόμο; «Ενώ λοιπόν είχαν δρομολογηθεί όλα τα αναγκαία βήματα, έρχεται ο νόμος Χατζηδάκη και αλλάζει πλήρως όλο το περιβάλλον για τις προστατευόμενες περιοχές. Πέρα από την κατάργηση των φορέων, τη συμμετοχικότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης, των παραγωγικών φορέων, ουσιαστικά τη διάλυση της διοίκησης, για την οποία έχουν προκληθεί έντονες αντιδράσεις, δημιουργεί πρόβλημα και στην εξελισσόμενη μελετητική διαδικασία. Αλλάζει και τις προδιαγραφές των μελετών, τις οποίες τινάζει στον αέρα. Ουσιαστικά αλλάζει τη μεθοδολογία του σχεδιασμού και με το άρθρο 47 και το σκεπτικό σε μεγάλο βαθμό. Η ουσία είναι ότι δημιουργεί ένα μενού χρήσεων με τυποποιημένες χρήσεις σαν να επρόκειτο για πόλεις. Αποτέλεσμα είναι οι μελέτες να βρίσκονται όλες στον αέρα και κανένας επιστήμονας, καμία υπηρεσία να μην ξέρει πως θα συνεχίσει. Μάλιστα έχουν προστεθεί και αντικείμενα στους μελετητές, τα οποία δεν ήταν στις αρχικές συμβάσεις. Έτσι έχει δημιουργηθεί ένα χάος. Οι μελέτες πρέπει τώρα να στηριχθούν πάνω στις χρήσεις γης, να πάνε δηλαδή ανάποδα, αντιεπιστημονικά και αντιοικολογικά. Πέραν αυτών είναι και τεχνικά αδύνατο. Αλλάζουν λοιπόν οι προδιαγραφές, αλλάζει το φυσικό αντικείμενο και όλα είναι στον αέρα».
Αρνητικά χαρακτηρίζει την εξέλιξη και ο βουλευτής του ΜέΡΑ25 – επί των περιβαλλοντικών – Κρίτων Αρσένης. «Η αλλαγή του πλαισίου προστασίας θα καθυστερήσει την προετοιμασία των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών, αλλά και θα αυξήσει το κόστος τους. Στην πράξη όμως, για πρώτη φορά απαγορεύονται και επίσημα αυτά που θεωρούσαμε όλοι παράνομα, την εξόρυξη υδρογονανθράκων σε κάποιες προστατευόμενες περιοχές, ενώ επιτρέπει επίσημα αυτό που θεωρούνταν αδιανόητο, την εξόρυξη τους σε άλλες», λέει στο tvxs.gr ο Κρίτων Αρσένης, αλλά επισημαίνει σε ό,τι αφορά και την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης πως «πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υπογράψει συμβάσεις για την εξόρυξη υδρογονανθράκων μέσα σε περιοχές Natura χωρίς να ορίζει καμία ζώνη αποκλεισμού. Οπότε αν και η σημερινή ερώτηση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ είναι σωστή, ο ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δεν μας απάντησε για ποιο λόγο προχώρησε στην πανηγυρική παράδοση των περιοχών Natura στις εξορύξεις υδρογονανθράκων».
«Κατά τη θητεία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, έγιναν πολύ θετικά βήματα, με την επικαιροποίηση του εθνικού καταλόγου Natura 2000, τη θέσπιση του Νόμου για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, την εκκίνηση του έργου των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων και Σχεδίων Διαχείρισης για το σύνολο των προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, που οδήγησαν στο να έχουμε επιτέλους στην πατρίδα μας μία ολοκληρωμένη στρατηγική προστασίας της φύσης», υπογραμμίζει από την πλευρά του ο Σ. Φάμελλος και συμπληρώνει πως «λόγω των πρωτοβουλιών της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην «4η Εθνική Έκθεση Εφαρμογής της Οδηγίας των Οικοτόπων» η Ελλάδα έλαβε για πρώτη φορά την 3η θέση μεταξύ των 28 κρατών-μελών της Ε.Ε. για την επιτυχή και εμπρόθεσμη υποβολή της έκθεσης εφαρμογής της Οδηγίας των Οικοτόπων. Σε ειδική συνεδρία που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 22 Μαΐου 2019, η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βράβευσε την Ελλάδα όπως και τις δύο άλλες πρώτες χώρες που υπέβαλαν την έκθεση χωρίς σφάλματα, με κριτήρια την πληρότητα της τεκμηρίωσης και την ορθή εφαρμογή των οδηγιών υποβολής της έκθεσης από την Ε.Ε.».
Από την πλευρά τους οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Greenpeace και WWF Ελλάς τονίζουν με κοινή ανακοίνωσή του ότι στον νέο νόμο 4685/2020, «δεν λήφθηκαν υπόψιν οποιεσδήποτε απόψεις κατατέθηκαν από περιβαλλοντικές οργανώσεις ή κινήσεις, ειδικά κατά το μέρος που αφορά τις προστατευόμενες περιοχές, την περιβαλλοντική αδειοδότηση και την κοινωνική συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ενώ οι διαμαρτυρίες και οι κινητοποιήσεις για την ακύρωση ή ριζική τροποποίηση του νόμου συνεχίζονται, οι οργανώσεις καλούν το υπουργείο να λάβει σοβαρά υπόψη στους μελλοντικούς σχεδιασμούς του το πλατύ κοινωνικό αίτημα για αποτελεσματική προστασία της φύσης και να δώσει χώρο για ουσιαστικό διάλογο και συμμετοχή. Δεδομένων των μεγάλων μεταβολών και της επιδείνωσης του θεσμικού πλαισίου προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια και με δεδομένη την εκκρεμότητα ολοκλήρωσης των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών και των προεδρικών διαταγμάτων προστασίας των περιοχών Natura, κρίνουν αναγκαία την οριζόντια αναστολή των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης όλων των έργων που κατατάσσονται σύμφωνα με το ισχύον νομικό καθεστώς στην αδειοδοτική κατηγορία Α και χωροθετούνται σε περιοχές Natura 2000, μέχρι να εκδοθούν τα προεδρικά διατάγματα».
Ποιος είναι όμως ο σκοπός των ρυθμίσεων και της νέας νομοθεσίας που θέλει να εφαρμόσει η σημερινή κυβέρνηση; «Ακριβώς αυτό το μενού χρήσεων, το να βάλουν προκαθορισμένες χρήσεις γης», λέει ο Σ. Φάμελλος. «Πρόκειται για μια ιδεοληπτική προσέγγιση, ώστε να προκαθορίσουν τις χρήσεις γης, αγνοώντας και τις μελέτες και το φυσικό περιβάλλον. Είναι και μια εμμονή αθηνοκεντρική, από τα γραφεία δηλαδή να καθορίσουν τι θα γίνει παντού. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δεν θέλουν να αφήσουν τους μελετητές και τις τοπικές κοινωνίες να αποκλείσουν κάποιες δραστηριότητες. Θέλουν ένα μεγάλο μενού χρήσεων. Για να κάνουν παιχνίδι κάποιες επενδύσεις ημετέρων. Μπορεί να μην είναι απαραίτητα μια γεώτρηση για υδρογονάνθρακα, αλλά ένα ξενοδοχείο. Θέλουν να είναι ανοιχτοί σε όλα τα αιτήματα και προφανώς υπήρχαν τοπικοί παράγοντες που παραπονιόντουσαν ότι δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα παντού. Μπάτε σκύλοι αλέστε, λοιπόν».