Το ζήτημα των γερμανικών οφειλών επανέρχεται στο προσκήνιο με αφορμή τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία και τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας. Ο συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, Αριστομένης Συγγελάκης, μιλώντας στο Militaire Channel και τον Πάρι Καρβουνόπουλο, αναλύει τη στρατηγική του Βερολίνου, καταγγέλλει την πολιτική των «δύο μέτρων και δύο σταθμών» και αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές από την πρόσφατη επίσκεψη του Γερμανού Προέδρου στην Κάνδανο.

Η συζήτηση περί ιστορικής δικαιοσύνης και ηθικής τάξης στην Ευρώπη λαμβάνει νέες διαστάσεις, καθώς η Γερμανία προχωρά σε ένα μαζικό πρόγραμμα επανεξοπλισμού, ενώ παράλληλα πιέζει για την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων από τη Ρωσία στην Ουκρανία.

Την ίδια στιγμή, το Βερολίνο εξακολουθεί να απορρίπτει τις αξιώσεις της Ελλάδας για τα εγκλήματα της Κατοχής, επικαλούμενο νομικά κωλύματα που φαίνεται να αίρει κατά το δοκούν.

Με φόντο την κυκλοφορία του νέου επετειακού τόμου του περιοδικού «Τετράδια», ο Αριστομένης Συγγελάκης θέτει επί τάπητος τις αντιφάσεις της γερμανικής πολιτικής και την ανάγκη για ουσιαστική διεκδίκηση από την ελληνική πλευρά.

Το νομικό παράδοξο: Ουκρανία vs Ελλάδα

Κεντρικό σημείο της ανάλυσης του κ. Συγγελάκη αποτελεί η αντίφαση στη στάση της Γερμανίας απέναντι στο διεθνές δίκαιο.

Όπως επισημαίνει, ενώ το Βερολίνο πρωτοστατεί στην απαίτηση για κατάσχεση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων υπέρ της Ουκρανίας –μιας χώρας που βρίσκεται σε ενεργή εμπόλεμη κατάσταση– αρνείται πεισματικά να ικανοποιήσει τις απαράγραπτες οφειλές προς την Ελλάδα.

«Η Γερμανία οχυρώνεται πίσω από την αρχή της ετεροδικίας και της κρατικής ασυλίας για να μην δικαστεί για σφαγές και ολοκαυτώματα στην Ελλάδα και την Ιταλία, την ίδια ώρα που υποστηρίζει ότι η Ρωσία δεν χαίρει καμίας ασυλίας», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος υπενθυμίζει ότι το ζήτημα των γερμανικών οφειλών παραμένει «νομικώς ενεργό και δικαστικώς επιδιώξιμο», θέση που έχει επιβεβαιωθεί ακόμη και από πορίσματα της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής (Bundestag) το 2014 και το 2019.

Ιστορική Μνήμη: Τα «Τετράδια» και η 80η Επέτειος

Αφορμή για τη συνέντευξη στάθηκε η έκδοση του 90ού-91ου τόμου του περιοδικού «Τετράδια», ενός αφιερώματος στα 80 χρόνια από τη συντριβή του φασισμού. Ο τόμος, τον οποίο επιμελήθηκε ο εκδοτικός οίκος «Στοχαστής», συγκεντρώνει κείμενα 20 ιστορικών, νομικών και πολιτικών επιστημόνων.

Μέσα από τις σελίδες του, αναδεικνύεται η καθοριστική συμβολή της Ελλάδας στην έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με αναφορές στο έπος της Αλβανίας, τη Μάχη της Κρήτης και την Εθνική Αντίσταση. Συνεργάτες όπως ο Μιχάλης Λυμπεράτος, ο Βασίλης Μανουσάκης και ο Γιώργος Καλογεράκης τεκμηριώνουν το μέγεθος της οικονομικής λεηλασίας και των ανθρωπίνων απωλειών, καταδεικνύοντας ότι η ναζιστική πολιτική δεν στόχευε μόνο στην εκμετάλλευση πόρων, αλλά και στην καθυπόταξη μέσω της πείνας και του τρόμου.

Η «ψυχρολουσία» Σταϊνμάιερ στην Κάνδανο

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα γεγονότα της 31ης Οκτωβρίου 2024, κατά την επίσκεψη του Γερμανού Προέδρου, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, στη μαρτυρική Κάνδανο. Σύμφωνα με τον κ. Συγγελάκη, η επίσκεψη είχε στόχο να «κλείσει» το κεφάλαιο των αποζημιώσεων μέσω συμβολικών κινήσεων, ωστόσο προσέκρουσε στην αξιοπρέπεια των επιζώντων.

Συγκλονιστική ήταν η στάση της 97χρονης Δέσποινας Φιωτάκη και της 93χρονης Ιωάννας Κανδαράκη, οι οποίες αρνήθηκαν να δεχτούν τη χειραψία του Γερμανού Προέδρου, ζητώντας «δικαιοσύνη και όχι συγγνώμη χωρίς αντίκρισ». Ο Αριστομένης Αγγελάκης, απόγονος θυμάτων από τη Βιάννο, μετέφερε στον κ. Σταϊνμάιερ ότι η στάση της Γερμανίας ισοδυναμεί με «δεύτερη εκτέλεση» των θυμάτων. «Δεν έχουμε ανάγκη τα χρήματα, αλλά ξέρουμε ότι αν δεν πληρώσετε, θα ξανακάνετε τα ίδια», φέρεται να ειπώθηκε στον Γερμανό Πρόεδρο, ανατρέποντας το επικοινωνιακό αφήγημα της επίσκεψης.

Ο κίνδυνος του γερμανικού επανεξοπλισμού

Πέραν του ιστορικού και νομικού σκέλους, ο κ. Συγγελάκης εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για τη στροφή της Γερμανίας προς τη στρατιωτικοποίηση. Η δημιουργία ειδικού ταμείου εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ για εξοπλισμούς, σε συνδυασμό με τη ρητορική περί περικοπών στο κοινωνικό κράτος, περιγράφεται ως μια επικίνδυνη ατραπός για την Ευρώπη.

«Το ότι θέτουμε το θέμα των αποζημιώσεων δεν έχει μόνο χαρακτήρα αποκατάστασης του δικαίου, αλλά και περιφρούρησης της ειρήνης», υπογραμμίζει, συνδέοντας την άρνηση ανάληψης ευθυνών για το παρελθόν με την πιθανότητα επανάληψης των ίδιων λαθών στο μέλλον.

Ορόσημο το 2026

Καταλήγοντας, ο συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου έθεσε ως ορόσημο το έτος 2026, οπότε και συμπληρώνονται 80 χρόνια από τη Διασυμμαχική Διάσκεψη των Παρισίων (που επιδίκασε αποζημιώσεις στην Ελλάδα) και 30 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών.

Με τη στήριξη διεθνών νομικών και ακτιβιστών, όπως η Gabrielle Heinecke και η ομάδα «Ak Distomo» από το Αμβούργο, ο αγώνας για τη δικαίωση συνεχίζεται, με στόχο να μην επιτραπεί η παραχάραξη της ιστορίας και η λήθη. Η ελληνική πλευρά καλείται να εγκαταλείψει την πολιτική των χαμηλών τόνων και να διεκδικήσει, βάσει του ψηφίσματος της Βουλής του 2019, όσα ιστορικά και νομικά της ανήκουν.