Τα φαινόμενα ατομικής και συλλογικής παρανομίας έχουν πολλαπλασιαστεί τον τελευταίο καιρό. Έχουν λάβει τις διαστάσεις της ανομίας. Όχι απλής ανυπακοής στο Νόμο. Ολοένα και περισσότεροι συμπολίτες μας επιδεικνύουν αδιαφορία για το περιεχόμενο της έννομης τάξης ή για ειδικές κατηγορίες του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι, που εκτιμούν πως όλα αυτά αποτελούν προανάκρουσμα ή και εισαγωγή σε μια παρατεταμένη και διαρκή κοινωνική έκρηξη.
Σε άλλους αυτό προκαλεί φόβο. Σχεδόν σκοτεινό. Αυτοί, μάλλον, πρέπει να είναι οι περισσότεροι. Σε άλλους αυτό θερμαίνει προσδοκίες. Ούτε αυτοί είναι λίγοι. Δεν αποκλείεται, όμως, αυτοί να αποτελούν και το πλαίσιο των κοινωνικών διεργασιών.
Από την άλλη, το προχθεσινό επεισόδιο ανάμεσα στον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και την Τρόικα αποδεικνύει περίτρανα ότι κάποιοι κύκλοι της διεθνούς κοινότητας δεν επιθυμούν να διαπραγματευθεί η χώρα μας τα προβλήματα της και τις προτεινόμενες λύσεις με την πεποίθηση και το κύρος ενός ανεξάρτητου κράτους. Αν αυτό ερμηνεύεται και σαν απόδειξη της διαρκούς διαρροής της εμπιστοσύνης της διεθνούς κοινότητας προς την χώρα μας, αντίστοιχα η εμπιστοσύνη των συμπολιτών μας έναντι της έχει σχεδόν εξαντληθεί.
Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει αποκαλύψει μία βαθύτερη κρίση. Κρίση πολιτική. Κρίση κοινωνική. Κρίση ιδεολογική. Πάνω απ’ όλα, όμως, πρόκειται για μία θεσμική κρίση. Που έχει χτυπήσει τον πυρήνα της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Πολλοί βιάστηκαν να κηρύξουν το τέλος της μεταπολίτευσης. Άλλοι για λόγους συνολικής στρατηγικής και άλλοι με ολοφάνερα κίνητρα προσωπικής τακτικής. Αν αξιολογήσουμε την περίοδο από το 1974 μέχρι σήμερα, με κριτήριο τους θεμελιώδεις κανόνες λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών, τότε η μεταπολίτευση εγκαινίασε μία γνήσια ιστορική περίοδο. Με την κατάργηση του παρακράτους. Με την απομόνωση των εξωθεσμικών στοιχείων και κέντρων εξουσίας. Και με την πλήρη απόλαυση από τους πολίτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με βάση αυτό το κριτήριο η μεταπολίτευση πρέπει να έχει πετύχει. Αν, όμως, αξιολογήσουμε την ίδια περίοδο με κριτήριο την ποιότητα και το περιεχόμενο των θεσμών που δημιουργήσαμε, τότε τα συμπεράσματα πρέπει να είναι αρνητικά και μελαγχολικά. Συχνά!
Η σηματοδότηση και η ιστορική ένταξη της ίδιας περιόδου έχει, με τις υπάρχουσες συνθήκες, μικρό όφελος. Αυτό, άλλωστε, ας το κάνουν, καλύτερα από εμάς, οι ιστορικοί του μέλλοντος. Εμάς μας ενδιαφέρει να βγει η πατρίδα από το τραγικό και χαοτικό αδιέξοδο. Με μία βασική διαπίστωση και πρόταση: Την ανάγκη ανασύνταξης του θεμελιώδους χάρτη της χώρας.
Αν η διαφθορά έχει πάρει τις γνωστές διαστάσεις της και αν οι μέχρι τώρα προσπάθειες δραστικού περιορισμού της δεν έχουν δώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, τότε πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες που ανάγονται στα θεμέλια του πολιτικού συστήματος.
Αν τα κόμματα, προϋπόθεση λειτουργίας του αντιπροσωπευτικού κοινοβουλευτικού συστήματος, δεν έχουν ακόμα αποκτήσει τα στοιχεία ενός οποιουδήποτε δημοκρατικού θεσμού, όπως τον αντιλαμβάνεται η δημοκρατική Ευρώπη, τότε πρέπει να χτυπήσουμε αυτή τη νόθα θεσμικά παρουσία τους. Να αναγνωρισθεί τι τους ανήκει και τι δεν τους επιτρέπεται. Και, επιτέλους, πρέπει να παύσει ο τόσο ασφυκτικός και κρύος εναγκαλισμός της κοινωνίας από τα κόμματα.
Αν η δημόσια διοίκηση δεν επιτελεί το λειτουργικό της έργο, παρά τις επανειλημμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες, που λαμβάνει η κάθε νέα κυβέρνηση και, μερικές φορές, ο κάθε νέος αρμόδιος υπουργός, τότε πάλι είναι αναγκαία μια πρωτοβουλία στο επίπεδο του Συντάγματος που θα κάψει τις καρκινογόνες ρίζες παραμόρφωσης αυτού του σημαντικού χώρου στο κράτος δικαίου.
Αν η Δικαιοσύνη, παρά τις πολλαπλές συνταγματικές προβλέψεις, επιταγές και εγγυήσεις, δεν έχει το κύρος, που απολαμβάνει σε κάθε σύγχρονο κράτος δικαίου, τότε δεν μένει παρά να τολμήσουμε μια βαθειά τομή και στον χώρο αυτό.
Επιτέλους Αναθεώρηση του Συντάγματος! Εδώ και τώρα! Αρκετοί θεωρητικοί υποστηρίζουν να το αφήσουμε για αργότερα. Για μετά το 2013. Επικαλούνται την ανάγκη συμπλήρωσης της πενταετίας από την τελευταία Αναθεώρηση του 2008. Λάθος! Στα όρια του εγκλήματος!
Ο σεβασμός όλων μας προς το Σύνταγμα πρέπει να είναι, σχεδόν, αυτονόητος. Η ερμηνεία του Συντάγματος μπροστά σε μια ιστορική κρίση, που απειλεί την πατρίδα, δεν πρέπει να αφεθεί σε «θεολόγους». Δεν πρέπει να είναι τυφλή. Πρέπει να αποκτήσει ένα δυναμικό και ιδεολογικά ρωμαλέο χαρακτήρα.
Αντώνης Ν. Βγόντζας
Πρόεδρος της Αλληλεγγύης Δικηγόρων
Πρώτο Θέμα, Κυριακή 4.9.2011