Της Νέλλης Ψαρρού | “Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το νέο ΠΑΣΟΚ”, μας διατυμπάνισαν η κυβέρνηση (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και η “υπεύθυνη αριστερά”) και τα παπαγαλάκια τους από τη στιγμή που το κόμμα αυτό έδειξε ότι μπορεί πραγματικά να απειλήσει την εξουσία τους.Πρόκειται, ίσως, για την πρώτη κυβερνητική προπαγάνδα που αγκαλιάστηκε τόσο θερμά όχι μόνο από τους οπαδούς της αλλά, πολύ περισσότερο, από όλους τους άλλους: τους “αντιμνημονιακούς”, την μη-συριζαίικη αριστερά, τους αντιεξουσιαστές, κλπ. Γενικώς, εκτός (ίσως) από τους ανθρώπους του ΣΥΡΙΖΑ, όλοι οι άλλοι επαναλαμβάνουν αυτό το μοτίβο: “Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το νέο ΠΑΣΟΚ”. Τι έγινε ξαφνικά και όλοι πιστέψαν την κυβέρνηση;
Καταρχάς, ας ξεκινήσουμε από το τραγελαφικό του γεγονότος, που δεν έχει καν επισημανθεί. Όταν το ΠΑΣΟΚ και οι σύμμαχοί του στην εξουσία συκοφαντούν τον ΣΥΡΙΖΑ αποκαλώντας τον “νέο ΠΑΣΟΚ”, είναι προφανές ότι αυτομάτως συκοφαντούν τον εαυτό τους! “Μην τους ψηφίσετε διότι θα σας ξεγελάσουν όπως κάναμε κι εμείς”, λέει αυτή η προπαγάνδα, μας κανείς δεν φάνηκε να προβληματίζεται. Εϊναι γεγονός όμως ότι και αυτή η προπαγάνδα είναι μία κατασκευασμένη ρητορεία που απευθύνεται στο θυμικό, ένα ψέμα που ομολογεί ότι αυτός που το εκφέρει ψεύδεται ασυστόλως. Είναι τραγελαφικό το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ ομολογεί δημόσια κάτι τέτοιο και αντί η δημόσια αυτή ομολογία – “σας ξεγελάσαμε τόσα χρόνια, χεχε”- να στραφεί εναντίον του συμπαρασύροντας ίσως και κάποιους από τους εναπομείναντες οπαδούς του ΠΑΣΟΚ και των συμμάχων τους, αντιθέτως χρησιμοποιείται ευρέως από όλους εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε καν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το επισήμανε, απ’ όσο γνωρίζω, και αν κάνω λάθος διορθώστε με. Κι έτσι, η κυβέρνηση κατάφερε με το πιο προφανές ψέμα να στρέψει την κριτική πολλών εναντίον της αντιπολίτευσης, και μάλιστα αυτής που δεν έχει καν κυβερνήσει.
Μα, τι έγινε ξαφνικά και όλοι στράφηκαν κατά του ΣΥΡΙΖΑ; Δεν έγινε τίποτα. Απλώς η κυβέρνηση αυτή τη φορά έστρεψε τους προβολείς πάνω στην αξιωματική αντιπολίτευση εκφράζοντας πολύ έξυπνα αυτό που πιστεύουν οι περισσότεροι και, ταυτόχρονα, αυτό που φοβούνται όλοι! Ο κόσμος που θέλει να ξεφορτωθεί την υπάρχουσα κυβέρνηση και δεν βλέπει άλλη κομματική εναλλακτική (δικαίως, κατά τη γνώμη μου) στρέφεται στον ΣΥΡΙΖΑ, ως μια άλλη κυβερνητική επιλογή που δεν την πιστεύει αλλά… “τι να κάνει;”. Δεν έγινε το 3% του ΣΥΡΙΖΑ 24+ επειδή ξαφνικά οι άνθρωποι αγκάλιασαν το κόμμα αυτό, ούτε επειδή το πιστεψαν. Το επιλέγουν στην ίδια λογική που εκλέχτηκε ο Σημίτης αντί για τον Μητσοτάκη το 1996, ο Καραμανλής αντί του Σημίτη το 2004, ο George A. Papandreou το 2009 αντί του Καραμανλή, κλπ. (δεν αναφέρομαι στην τελευταία εκλογή του Σαμαρά διότι στερείται, κατά τη γνώμη μου πολιτικής νομιμοποίησης ακόμη και με αυτή τη λογική). Και φυσικά έχει το πλεονέκτημα του άλλοθι: δεν έχει γίνει ποτέ κυβερνήση, ας δούμε τι θα κάνει κι αυτός…
Το πλεονέκτημα αυτό είναι για τον ΣΥΡΙΖΑ. Το άλλοθι για τους ψηφοφόρους!
Ανάθεση και αυτοεκπληρούμενες προφητείες
Το γεγονός ότι όλοι εκφέρουν αυτή την προπαγάνδα, σε συνδυασμό με τη βεβαιότητα πολλών ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα βγει κυβέρνηση, την παραδοχή λιγότερων αλλά πάντως αρεκτών ότι θα τον ψηφίσουν “για να φύγουν αυτοί…”, και τις “απειλές” καφενειακού τύπου που ακούγονται ότι “αν ο ΣΥΡΙΖΑ μας προδώσει, θα τον γ@#*με”, οδηγεί σε πολύ ασφαλείς και δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της πολιτικής μας ζωής. Διότι είναι παραπάνω από προφανές ότι, αν πιστεύουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το νέο ΠΑΣΟΚ, δηλαδή η νέα διάψευση των προσδοκιών μας, τότε αυτή η διάψευση θα γίνει πραγματικότητα.Διότι θα έχουμε αναθέσει τις προσδοκίες μας στον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς μάλιστα καν να πιστεύουμε ότι θα τις σεβαστεί. Αν αυτό δεν είναι η πολιτική αυτοκτονία ενός λαού, τότε τι είναι;
Η ανάθεση όμως είναι η προσέγγιση της πολιτικής που, από το 1974 ως σήμερα (για να μείνω στην πιο σύγχρονη μας ιστορία), μας έχει οδηγήσει εδώ που είμαστε. Είμαστε λοιπόν έτοιμοι για άλλη μια φορά να μεταβιβάσουμε την ευθύνη σε κάποιον άλλον, τον οποίον καθιβρύζουμε προκαταβολικώς για την αποτυχία του, καθυβρίζοντας ταυτόχρονα και όποιον τολμά να πει πως δεν θα ψηφίσει τον ΣΥΡΙΖΑ επειδή αυτός θα ευθύνεται αν ξαναβγεί η μέχρι τώρα εξουσία! Δεν είναι καν κωμικό όλο αυτό, δεδομένης της ελληνικής ιστορίας και της ανάθεσης που έλαβε χώρα τόσο το 1974 (χωρίς εκλογές) όσο και το 1981 (με εκλογές). Όμως, εκπαιδευμένοι στην ανάθεση από την ώρα που γενιόμαστε, είναι δύσκολο να σκεφτούμε ή να πράξουμε διαφορετικά. Η αποδοχή της προπαγάνδας περί νέου ΠΑΣΟΚ κρύβει μια τραγική ιστορία: ξέρουμε πια ότι δεν υπάρχουν σωτήρες, αλλά δεν γνωρίζουμε τι να κάνουμε – ή δεν τολμούμε να πράξουμε αυτά που θα ‘πρεπε!
Η πραγματικότητα είναι πως όλη αυτή η ιστορία έχει τη βάση της στην αδυναμία των ανθρώπων να αντιδράσουν. Αφενός, έχουμε την αδυναμία των ίδιων των ανθρώπων, ως ατομικότητες, που ιδιωτεύουν και προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματά τους πέρα από κινηματικές διαδικασίες. Αφετέρου, και αυτό είναι το πιο βασικό, έχουμε την αδυναμία των κινημάτων να δικαιωθούν καθώς αντιμετωπίζουν καταστολή και τρομοκρατία, καθώς και εσωτερικούς διασπαστές που διεισδύουν και χαίρουν την εκτίμηση των κινημάτων – είναι εκπαιδευμένοι άλλωστε σε αυτό, αυτή είναι η δουλειά τους. Σύγχρονα και δυναμικά κινήματα έχουν καταλήξει να περιμένουν τον σωτήρα που θα τους σώσει, ξανά και ξανά. Αν είναι έτσι, γιατί τον περιμένουν δίνοντας λευκή επιταγή; Γιατί δεν στέλνουν επισήμως αντιπροσωπεία στον ΣΥΡΙΖΑ να του ζητήσουν να δεσμευτεί επίσημα στο πρόβλημά τους, συνδεόμενοι οργανικά μαζί του; Εγώ δεν πιστεύω ότι αυτό είναι η λύση, όμως για όσους προπαγανδίζουν μέσα στα κινήματα την λύση του ΣΥΡΙΖΑ, αυτή θα ήταν η μόνη πιθανή εγγύηση: να πιεστεί προκειμένου να δεσμευτεί σε συγκεκριμένες λύσεις, αντί απλώς να βγαίνει και να δίνει γενικόλογες εγγυήσεις του στυλ “εμείς θα το κάνουμε αλλιώς”. Αυτή την εγγύηση τα κινήματα δεν την έχουν. Θα ψηφίσουν και μετά θα περιμένουν ενώ ο χρόνος θα περνά. Το ροκάνισμα του χρόνου είναι πάγια τακτική των οικονομικών συμφερόντων και των πολιτικών τους αντιπροσώπων…
Αν και, είναι γνωστό ότι, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε να συνδεθεί με τα κινήματα, σε όλες τις περιπτώσεις που γνωρίζω είτε τα καθοδήγησε στην “ησυχία” είτε τα διέσπασε.
Αυτό που προσωπικά πιστεύω ότι θα ήταν η λύση το έχω διατυπώσει πολλές φορές δημόσια: οι άνθρωποι και τα κινήματα να βγουν “έξω” μαζικά και δυναμικά, αδιαφορώντας για τις εκλογές. Ας πάνε να ψηφίσουν αν θέλουν, το θεωρώ αδιάφορο (ούτε θετικό ούτε αρνητικο), φτάνει μέχρι και τη μέρα των εκλογών, και από την επομένη επίσης, να είναι ενεργά και αυτόβουλα.
Ακόμα και η δικαιολογημένη απαισιοδοξία πολλών, ακόμα και στα δυναμικότερα κινήματα της χώρας, δεδομένης της καταστολής που υπέστησαν και της απογοήτευσης που νιώθουν, έχει ήδη φανεί πως απλώς μεγαλώνει το αδιέξοδο μέσα από κάθε εκλογική διαδικασία. Ας μην γελιόμαστε: τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ (αν και όχι όλα) “βλέπουν” εξουσία και εκλογές. Ως εκ τούτου, το κινηματικό κομμάτι δεν τους ενδιαφέρει, μάλιστα το απεύχονται. Γνωρίζω πολλές περιπτώσεις που δίνουν “γραμμή” για ησυχία.
Εμείς όμως πια ξέρουμε: μόνο με αν-ησυχία μπορεί να πετύχουμε. Και με διάθεση να πάμε στα άκρα, να ρισκάρουμε τα πάντα, ως τη μόνη επιλογή πιθανής νίκης για μας. Το διαπιστώσανε και όσοι το αμφισβητούσαν με την περίπτωση του Ρωμανού: τη μέρα που ξεκίνησε απεργία δίψας η πιο σκληρή ακροδεξιά κυβέρνηση που είχαμε στη μεταπολίτευση αναγκάστηκε σε υποχώρηση. Αλλά ο Ρωμανός ήταν διατεθειμένος να ρισκάρει τα πάντα, ενώ πλάι του στάθηκε ένα ισχυρό κίνημα αγώνα που δεν θα υποχωρούσε ότι και να γινόταν. Προς γνώσιν…
Εν κατακλείδι
Θα ήθελα να διευκρινήσω ότι δεν πιστεύω πως ο Τσίπρας είναι ο νέος Ανδρέας Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου ήταν ο διαλεχτός του συστήματος για τη συνέχιση της εξουσίας του, επιλεγμένη εφεδρεία για τα δύσκολα ήδη από τη γέννησή του (δείτε το σχετικό μου κείμενο εδώ: Η οικογένεια Παπανδρέου και η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ). Ο Τσίπρας, αντιθέτως, τους προέκυψε και πρέπει να τον διαχειριστούν. Αν θα τα καταφέρουν εξαρτάται από τον ίδιον και το κόμμα του.
Όμως, το κομμα του, σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ, δεν δημιουργήθηκε κατ’ εντολή των ξένων οικονομικών συμφερόντων και πολιτικών, ή τουλάχιστον δεν διαθέτω τέτοια στοιχεία ή ενδείξεις. Όμως, επειδή η κάθε εξουσία έχει ως ενγενές χαρακτηριστικό της την τάση για διαφθορά, και επειδή αν δεν συμφωνήσει μαζί τους δεν θα τον αφήσουν να πάρει την εξουσία, είναι σαφές πως καμία αλλάγή δεν θα συμβεί χωρίς τον κόσμο που θα την υποστηρίζει. Όπως ο φυλακισμένος Ρωμανός και το δίχτυ ασφαλείας που του πρόσφερε ο αλληλέγγυος κόσμος. Χωρίς τον οποίον δεν θα νικούσε. Και που δεν θα τον είχε στο πλάι του αν οι αλληλέγγυοι δεν πίστευαν ότι εννοεί όσα λέει.
Επίσης, δεν έχω γράψει αυτό το άρθρο για να υπερασπιστώ τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν πιστεύω σε αυτό το κόμμα από όταν ήταν στο 3% και, προφανώς, αυτό χειροτερεύει τώρα που είναι κοντά στην εξουσία. Μου φαίνεται παραπάνω από ανικανότητα να αποτελεί ένα κόμμα τη μοναδική (ψυχολογικά ή πραγματικά) κομματική επιλογή όσων δεν επιθυμούν άλλη μνημονιακή δεξιά και παρόλα αυτά να μην μπορεί να τους εμπνεύσει.
Η πραγματικότητα είναι η εξής: ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του (ριζοσπαστική αριστερά). Δεν είναι ένα κόμμα που πρεσβεύει στ’ αλήθεια την ανατροπή και, ως εκ τούτου, δεν έχει καμία ριζοσπαστικότητα το πρόταγμά του. Σε αυτό αν θέλετε μοιάζει στο ΠΑΣΟΚ, που επίσης δεν ήταν σοσιαλιστικό, αλλά και στις περισσότερες πολιτικές δυνάμεις που μακράν απέχουν από το να ανταποκρίνονται στον πολιτικό τους τίτλο. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ως διακηρυγμένη πρόθεσή του την ανατροπή του πολιτικού μας συστήματος, αλλά την επιστοφή στην προ-μνημονιακή κατάσταση και τη διαχείριση της οικονομίας εντός του καπιταλιστικού χρηματοοικονομικού συστήματος. Οι άνθρωποι που επεξεργάζονται την οικονομική πολιτική του κόμματος αυτού έχουν ως στόχο να επαναφέρουν κάποια δικαιώματα και να απαλύνουν τον κόσμο από ορισμένες αδικίες και φόρους. Κύριος στόχος τους είναι για παράδειγμα να επαναφέρουν τη συλλογική σύμβαση εργασίας, το αφορολόγητο σε μεγαλύτερο όριο, και ίσως να αφαιρέσουν κάποιους φόρους που έχουν προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις. Και για τα υπόλοιπα; Για την ουσιαστική μακροπρόθεσμη απαλλαγή της οικονομίας μας από τα δάνεια; Σε αυτό, δυστυχώς, η απάντησή τους είναι ότι “αυτά θα τα χειριστούν οι αγορές”!
Για όσους από μας λοιπόν παλεύαμε για την ανατροπή της αυθαιρεσίας πριν από την δήθεν “κρίση”, η επιστροφή σε αυτή την κατάσταση δεν αποτελεί προσδοκία.
Θα αφήσω ασχολίαστο προς το παρόν ότι στον ΣΥΡΙΖΑ αυτή τη στιγμή εισφέρουν σε θέσεις εκλόγιμες άνθρωποι που είναι γνωστοί στις τοπικές κοινωνίες για την συνδιαλλαγή τους με πολυεθνικούς κολοσσούς σε βάρος των τοπικών κοινωνιών, ή για τον πολιτικό τους οπορτουνισμό – και όχι μόνο από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, αλλά και των Οικολόγων και άλλων. Προς το παρόν…
Κλείνοντας, να συνοψίσω λέγοντας ότι, η προσδοκώμενη αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ είναι σχεδόν δεδομένη, αλλά στην πραγματικότητα θα συνιστά αποτυχία της κοινωνίας που επιθυμεί την αλλαγή αλλά επιλέγει, και πάλι, να αναθέσει στον Αρχηγό την εκπλήρωση των επιθυμιών. Είναι άλλωστε προτιμότερο να υπάρχει έτοιμος ο αποδιοπομπαίος τράγος, αυτός που θα κατηγορηθεί για τις ευθύνες μας, αυτός που εμείς θα “σπρώξουμε” στις θέσεις ευθύνης και θα τον παρατήσουμε εκεί μόνο του να καταρρεύσει, μόνο και μόνο για να γελάσουμε χαιρέκακα για το πόσο δίκιο είχαμε που δεν τον εμπιστευόμασταν. Μόνο που τότε, χαιρέκακα θα γελάνε τα “κοράκια” πετώντας πάνω από τους τάφους των ονείρων μας και των παιδιών μας.
Γι’ αυτό άλλωστε μου είναι αδιάφορο το τι θα πράξει ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ θεωρώ καίριας σημασίας το τι κάνει ή πρεσβεύει ο λαός.