Είναι δυνατό να εξαναγκασθεί η τρόικα να αποσύρει αμέσως τις απαιτήσεις της για τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικία ή για τη φορολόγηση της αγροτικής γης και τους σωρευτικούς φόρους στην ακίνητη περιουσία. Φτάνει να παρέμβει η δικαστική εξουσία. Ή να ζητήσει την παρέμβασή της η κυβέρνηση.
Αυτό είναι το σαφές συμπέρασμα από το πορτογαλικό μνημόνιο.
Το 2012 και 2013, μέσα σε 15 μήνες, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πορτογαλίας αποφάνθηκε ότι μια σειρά συμφωνίες της κυβέρνησης Passos Coelho με την τρόικα ήταν αντισυνταγματικές. Αυτές αφορούσαν στην κινητικότητα και τη διαθεσιμότητα των εργαζομένων στο δημόσιο, τις περικοπές των μισθών και των συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων και άλλα κοινωνικά θέματα. Οι αποφάσεις αντισυνταγματικότητας λειτούργησαν και κατασταλτικά σε σχέση με κυβερνητικές αποφάσεις, και προληπτικά, αλλάζοντας το συμφωνημένο προϋπολογισμό και προγραμματισμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες για το επόμενο έτος. Ήδη έχει ακυρωθεί το ένα τρίτο των μειώσεων δαπανών που προβλέπονταν για το 2014.
Η τρόικα δεν τόλμησε να απαιτήσει να αγνοηθούν οι αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου, γιατί αυτό θα αποτελούσε θρασεία συνταγματική εκτροπή. Αναγκάσθηκε να τις αποδεχθεί και να αποσύρει τις απαιτήσεις της. Βέβαια επέβαλε ισοδύναμα μέτρα σε άλλους τομείς, όπως στις κρατικές δαπάνες για τις δημόσιες επιχειρήσεις. Έτσι, με τα ισοδύναμα μέτρα, η ώθηση της Πορτογαλίας προς την ύφεση δεν άλλαξε. Άλλαξε όμως η κατανομή των βαρών, με κάποια όρια που μπήκαν στην περαιτέρω εξαθλίωση των εργαζομένων.
Δυστυχώς στην Ελλάδα από τα δικαστήρια που κρίνουν τη συνταγματικότητα των ρυθμίσεων του μνημονίου ακολουθήθηκε ο εντελώς αντίθετος δρόμος. Το κατ΄εξοχήν αρμόδιο για τη συνταγματικότητα των κρατικών πράξεων Ανώτατο Δικαστήριο, το Συμβούλιο της Επικρατείας, έχει μέχρι τώρα νομιμοποιήσει τις επιβολές της τρόικα. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως στην εφεδρεία ή την κατάργηση θέσεων από τις Γραμματείες των Δικαστηρίων.
Σήμερα όμως πια βρισκόμαστε στον πάτο.
Τόσο τα μέτρα για τους πλειστηριασμούς όσο και για τη φορολογία της ακίνητης περιουσίας έρχονται σε κατάφωρη σύγκρουση με το άρθρο 17, παρ. 1 του Συντάγματος που προβλέπει ότι «Η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του Κράτους» και την παρ. 2, «Κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του παρά μόνο για τη δημόσια ωφέλεια».
Το Συμβούλιο της Επικρατείας μπορεί να παρέμβει προληπτικά. Φτάνει να συγκαλέσει την Διοικητική του Ολομέλεια που με βάση τον Οργανωτικό Νόμο του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει δικαίωμα να αποφαίνεται για διάφορα θέματα, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση οι πλειστηριασμοί και η φορολογία ακινήτων. Να αποφανθεί για την αντισυνταγματικότητα. Και να κοινοποιήσει της θέση του στην Κυβέρνηση.
Με αυτό τον τρόπο τίθεται ένα συνταγματικό φράγμα που η τρόικα στην περίπτωση της Πορτογαλίας δεν τόλμησε να αμφισβητήσει.
Υπάρχει ήδη ένα προηγούμενο σε σχέση με σύγκληση της Διοικητικής Ολομέλειας και το μνημόνιο. Έγινε το καλοκαίρι του 2012. Αφορούσε την κατάργηση των Ειδικών Μισθολογίων, στα οποία συμπεριλαμβάνεται των δικαστικών. Συγκλήθηκε ταχύτατα, αποφάνθηκε υπέρ της αντισυνταγματικότητας, κοινοποιήθηκε στην κυβέρνηση. Αυτή αγνόησε το συμβάν πλήρως και δεν έκανε καν μνεία του στη τρόικα. Ήδη εκκρεμεί προσφυγή θιγομένων.
Δεν επιτρέπεται οι δικαστές στο Συμβούλιο της Επικρατείας να χρησιμοπούν δύο μέτρα και δύο σταθμά, άλλα για τους εαυτούς τους και άλλα για τους φτωχούς.
Την άμεση διατύπωση της θέσης για τη συνταγματικότητα ή μη των πλειστηριασμών και των φόρων στα ακίνητα μέσω Διοικητικής Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας μπορεί να ζητήσει και η ίδια η κυβέρνηση. Δεν τολμά να το κάνει όμως.
Επαναλαμβάνω. Μπορεί τώρα να μπει συνταγματικό όριο στην τρόικα, με βάση και την πορτογαλική εμπειρία. Φτάνει η δικαστική εξουσία ή η κυβέρνηση να το θελήσουν.
Κι αυτό για να αποτραπούν δύο μέτρα πρόσθετης και απίστευτης εξουθένωσης και εξόντωσης πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ελληνικών νοικοκυριών. Για να αρχίσει όμως να απελευθερώνεται η Ελλάδα από τον κλοιό των δανειστών είναι απαραίτητη και άμεση προτεραιότητα η παύση πληρωμών στους δανειστές και η έξοδος από την Ευρωζώνη.