Της Νίκης Μπακούλη
Στη χώρα όπου όλα γίνονται πολύ λάθος για πολλές δεκαετίες, επιστήμονες ομολογούν τη σήμερον ημέρα πως «στη Θεσσαλία εξερράγη ένα πρόβλημα χρόνων».
Ως εκ τούτου, το νερό πια θέλει πίσω το χώρο που του πήραμε, με ανορθόδοξες παρεμβάσεις που έγιναν προς χάριν του κέρδους. Οι πολιτικοί το έλεγαν ‘ανάπτυξη’.
Όταν χτίζεις σε περιοχές εντός των πλημμυρικών πεδίων (πάνω στη διαδρομή που ακολουθεί ένα ρέμα) διαπράττεις έγκλημα.
Και νομοτελειακά το πληρώνεις.
Ιδιαίτερα στην περιοχή που είναι ‘κατ’ εξοχών παράδειγμα λανθασμένων επεμβάσεων’: τη Θεσσαλία.
Το θέμα είναι πού πάμε από εδώ και στο εξής, καθώς ξεκάθαρα χρειάζεται ολική επαναφορά αν θέλουμε να σωθούμε -κυριολεκτικά.
Να σεβαστούμε επιτέλους, το περιβάλλον και τη φύση και να προστεθεί η προστασία τους σε όλες τις πολιτικές αποφάσεις.
Ξεκάθαρα δεν υπάρχει άλλος δρόμος.
Επίσης ξεκάθαρα, ο δρόμος αυτός, που ήταν αδιάβατος για 50 και πλέον χρόνια (της προτεραιότητας των πολιτικών συμφερόντων) είναι μονόδρομος.
Μόνο έτσι θα υπάρξει σωτηρία, ακόμα και από τα πλέον ακραία φαινόμενα.
Έτσι κι αλλιώς, δεν πρέπει να υπάρχει κάπιοιο πιο ακραίο που να ‘χει πλήξει την Ελλάδα από τη μεταπολεμική πολιτική αναλγησία, όπου δεν ‘βολεύει’.
Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΟΥ ΘΑ ΚΡΙΝΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ
Η Θεσσαλία είχε πλημμυρίσει στο παρελθόν, πλημμύρισε τώρα και δεδομένα θα πλημμυρίσει και στο μέλλον, δεδομένου του τρόπου που δομήθηκε -χωρίς το παραμικρό ενδιαφέρον για το πού θα πηγαίνουν τα νερά ακόμα και μιας έντονης βροχόπτωσης (όχι του ακραίου Daniel), όταν μπαζώνονται ρέματα.
Άρα αν φτιάξουμε ό,τι γκρεμίστηκε στα ίδια σημεία, θα διαλυθούν ξανά στο μέλλον.
Όχι σε 100 και 200 χρόνια.
Πολύ πιο σύντομα, με τις δασικές καταστροφές και την κλιματική κρίση να επιδεινώνουν ακραία τις εξελίξεις.
Όπως λέει ο Δρ. Άγγελος Σωτηρόπουλος, φυσικός PhD Msc και επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ) στο Magazine «λόγω της κλιματικής αλλαγής και των γενικών συνθηκών που επικρατούν στον κάμπο, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας, οι πόλεις και τα χωριά που βρίσκονται εκεί θα υπόκεινται καταστροφές.
Αυτήν την στιγμή έχουμε κάποια δισεκατομμύρια ευρώ που θα διατεθούν από την πτωχευμένη ελληνική οικονομία -για αυτό και πάμε στην Ευρώπη και ζητάμε χρήματα και εργαλεία. Δεν ξέρω το ακριβές ποσό που θα διατεθεί σε αποζημιώσεις.
Πιστεύω πως το ποσό που θα δοθεί, θα είναι μεγαλύτερο των 5.000.000.000 ευρώ αν κρίνω από τις υποδομές που καταστράφηκαν, πέραν της συνεισφοράς στο ΑΕΠ του θεσσαλικού κάμπου -εκτιμάται ως απώλεια λόγω των πλημμυρών-, σύμφωνα με πρώτα στοιχεία περί τα 8.000.000.000.
Έχεις λοιπόν, να κάνεις μια ‘επένδυση’, λόγω της καταστροφής που έγινε.
Το ερώτημα είναι το εξής: τα επενδύεις για να φτιάξεις όσα καταστράφηκαν στο ίδιο σημείο που έχει πλημμυρίσει στο παρελθόν, ξαναπλημμύρισε τώρα και λόγω της κλιματικής αλλαγής το πιθανότερο είναι πως θα ξαναπλημμυρίσει στο -όχι γιατί το λένε τα projections, αλλά επειδή το είδαμε στην πράξη;
Ή θα πας και θα φτιάξεις κάτι καλύτερο, σε μια άλλη περιοχή (μεταφέροντας πιθανότητα, κάποιους οικισμούς πιο ψηλά), με εντελώς άλλες βιώσιμες υποδομές που θα εξασφαλίζουν πως δεν θα έχεις καταστροφή τέτοιου μεγέθους και τα θύματα που είχες τώρα;
Την απάντηση θα τη δώσουν οι policy makers.
Φοβάμαι πως θα ‘επενδύσουν’ στα ίδια δυστυχώς, ελπίζοντας πως όχι
Επειδή τα λεφτά είναι πολλά και όλοι επείγονται, οι ιθύνοντες να πρέπει να δώσουν αυτές τις δουλειές με διαδικασίες εξπρές, οι εργολάβοι θα θέλουν να πάρουν το δυνατόν περισσότερες δουλειές και η κυβέρνηση βιάζεται να ικανοποιήσει τους πολίτες, κι έτσι το πιθανότερο είναι να συνεχίσουμε στο υπάρχον σαθρό μοντέλο.
Αλλιώς θα έχει να αντιμετωπίσει την τοπική κοινωνία, τους τοπικούς άρχοντες και τους policy makers σε επίπεδο υπουργείου και περιφέρειας. και Δήμων.
Ελπίζω να είναι άλλη η εξέλιξη πραγματικά.
Κρατώ μικρό καλάθι γιατί η ιστορία δείχνει πως τίποτα δεν γίνεται με τον ορθό τρόπο σε αυτήν τη χώρα».
ΑΝΑΓΚΗ ΟΙ ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΑΛΛΑ ΟΡΘΕΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο κύριος Σωτηρόπουλος ενημερώνει εν τω μεταξύ, πως τα όποια έργα γίνονται «συμβαίνουν σε συνάρτηση με το περιβάλλον που έχεις γύρω.
Στην Ελλάδα έχουμε κάψει όλα τα δάση, δηλαδή, την πρώτη γραμμή άμυνας της προστασίας για τις πλημμύρες.
Σε 4-5 χρόνια θα έχουμε εξαιρετική πρόληψη.
Ξέρετε γιατί;
Επειδή δεν θα υπάρχουν δάση.
Αφαιρέστε από 700.000 έως 1.000.000 στρέμματα που καίγονται κάθε χρόνο και θα δείτε πως δεν πρόκειται για κινδυνολογία, αλλά για μαθηματική εξέλιξη.
Χωρίς τα δάση, τα φαινόμενα που ζούμε σήμερα θα ενταθούν δυστυχώς και αυτό πρέπει να το γνωρίζουν όλοι. Κανείς δεν μπορεί πλέον να ισχυριστεί ότι δεν γνώριζε.
Οπότε ό,τι κατασκευή και να κάνουμε σε μια περιοχή (κάτι που αφορά πολλές παραμέτρους, ανάλογα με την κάθε περιοχή) για να αντέχουν 400 και 500mm, δεν θα μπορούμε να σωθούμε από την πλημμύρα.
Mπορούμε όμως σίγουρα να μετριάσουμε (μειώσουμε) τις κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές απώλειες και όχι να αφήνουμε την κοινωνία και την οικονομία της χώρας να καταστρέφεται.
Για να γίνει κάτι αποτελεσματικό, χρειάζονται κατεπείγουσες αναδασώσεις παντού, για τις οποίες δεν μιλάει κανείς.
Βέβαια, ακόμα δεν έχουμε δασικούς χάρτες.
Για τη Δαδιά που είναι κάτι πολύ ειδικό και συγκεκριμένο, χρειάζεται ξεχωριστές μελέτες.
Σε ό,τι αφορά όλα τα άλλα δάση, όσοι ασχολούνται με την προστασία τους, οι αρμόδιες διευθύνσεις σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο, οι ΜΚΟ και φυσικά οι δασολόγοι (που τους έχουν παραγκωνισμένους, ενώ θα έπρεπε να είναι στην πρώτη γραμμή για ό,τι έχει να κάνει με τα δάση, αφού αυτοί είναι οι ειδικοί) πρέπει να μαζευτούν και να προτείνουν λύσεις.
Να συναντηθούν οι επιστήμονες από όλους τους τομείς -αφήνοντας τα μεταξύ τους μικροπαιχνίδια στην άκρη, όπως ανταγωνίζονται για να πάρουν δουλειές- και να συζητήσουν πώς θα βοηθήσουν λίγο τη χώρα.
Συνεπώς, πρέπει δημόσια διοίκηση, πολιτικοί και επιστήμονες επιτέλους να συνεννοηθούν για τη χώρα.
Να συστήσουν πράγματα στους decision makers που γνωρίζουν από διαχείριση κρίσεων και δεν υπάρχουν στην Ελλάδα -για αυτό ακούμε συνέχεια ‘πρώτη φορά’- και μετά να παρθούν οι κατάλληλες αποφάσεις.
Σε ό,τι και αν κάνεις, πρέπει να ρωτάς τον ειδικό. Να υπάρχει επιστημονική προσέγγιση και ο κάθε ειδικός να δίνει την άποψη του. Αυτό δεν γίνεται στην Ελλάδα. Δεν έγινε ποτέ. Οπότε, τα πράγματα είναι δύσκολα.
Όχι σε 1, αλλά ούτε σε 2 ή 5 χρόνια θα μπορεί να γίνει κάτι αποτελεσματικό, διότι είμαστε πτωχευμένη χώρα, που έχει κακούς και ερασιτεχνικούς θα έλεγα σχεδιασμούς και υλοποίηση σε ό,τι αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σε Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο. Το πρόβλημα το έχουμε και στον σχεδιασμό (που είναι κάκιστος) και κυρίως στην υλοποίηση (η οποία είναι σχεδόν ανύπαρκτη).
Την ίδια ώρα, πρέπει να υπάρχει άμεση αντίδραση, πριν τις επόμενες καταστροφές που δεν θα αργήσουν».
Οι βροχές θα γίνονται όλο και πιο έντονες και ισχυρές
«Ό,τι γίνεται τώρα στην Ελλάδα «το περίμεναν όλοι οι επιστήμονες που ασχολούνται με αυτά τα θέματα στον πλανήτη εδώ και πολλά χρόνια, πριν το 2010, και όλοι γνωρίζουν απλά δεν μπορούν να το συνειδητοποιήσουν.
Η Μεσόγειος είναι περιοχή υψηλής τρωτότητας».
Γιατί;
«Είναι η λεκάνη της Μεσογείου, με συνθήκες όπως οι αέρηδες που έχουμε κάθε καλοκαίρι και η κλειστή θάλασσα που θερμαίνεται διαρκώς, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Οι δασικές πυρκαγιές ευνοούνται από τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού και όλα αυτά ισχυροποιούνται και εντατικοποιούνται με την κλιματική κρίση.
Το αποτέλεσμα περιλαμβάνει και τις βροχές που θα έρχονται και θα είναι πιο έντονες, λόγω μεγάλης διαφοράς θερμοκρασίας θάλασσας και ατμόσφαιρας η οποία, λόγω κλιματικής αλλαγής ενδέχεται να αυξάνεται ανά διαστήματα.
Ό,τι συνέβη τις περασμένες ημέρες, μπορεί να μην είναι το χειρότερο. Δεν το γνωρίζει κάνεις
Και φυσικά όλα αυτά δεν αφορούν μόνο τη συγκεκριμένη περιοχή. Θα πληγούν κι άλλες.
Κατά συνέπεια, ο κλιματικός παράγοντας πρέπει να είναι βασική παράμετρος των πολιτικών αποφάσεων. Προφανώς δεν είμαστε εκεί ακόμα. Αυτό οφείλεται κυρίως στο πολιτικό προσωπικό και τη δημόσια διοίκηση που νοσεί βαριά.
Αν θέλουμε να κάνουμε άμεσα πράγματα, πρέπει να δραστηριοποιηθούν διευθύνσεις δήμων, περιφερειών και υπουργείων που είναι υποστελεχωμένα και κακοστελεχωμένα, ενώ δεν υπάρχουν decision makers για να μπορέσουν να τους βοηθήσουν στο διαχειριστικό κομμάτι και να βγει η δουλειά αποτελεσματικά.
Την ίδια ώρα, ουδείς πειράζει το δημόσιο.
Αυτή είναι η χώρα και για αυτό δεν νομίζω πως θα γίνει κάτι άμεσα.
Μακάρι σε ένα χρόνο να έχω διαψευστεί και να λέμε όλοι μπράβο στους κυβερνώντες.
Αλλά δεν θα γίνει δυστυχώς μιλώντας ρεαλιστικά για μια ακόμη φορά».
«ΟΙ ΖΗΜΙΕΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΔΕΝ ΑΠΟΖΗΜΙΩΝΟΝΤΑΙ»
Ο κύριος Σωτηρόπουλος θυμίζει ότι «η Γη έχει τρόπο να καθαρίζεται. Θα καθαριστεί και από εμάς» που κάνουμε ό,τι μπορούμε για να την καταστρέψουμε, ενώ στην ουσία καταστρέφουμε τον εαυτό μας και μαζί όλα τα άλλα είδη.
«Κανείς δεν έχει συνειδητοποιήσει τι θα έλθει παρ’ ότι υπάρχουν στοιχεία. Δεν μπορούν να πιστέψουν πως μπροστά στο οικονομικό κέρδος, οι απώλειες θα είναι μεγαλύτερες
Εδώ δεν πιστεύουν στην κλιματική αλλαγή οι άνθρωποι στις κοινωνίες».
Σε ό,τι αφορά την αποζημιωτική πολιτική που μετά το 112 είναι το άπαν για την κυβέρνηση, ο Φυσικός με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Φυσική Περιβάλλοντος και Διδακτορικό στη Χημική Μηχανική εξηγεί ότι «οι ζημιές που έχουν γίνει, δεν αποζημιώνονται. Είναι τεράστιο το κόστος για να αποζημιωθούν όσα έχουν χαθεί, σε επίπεδο ανθρώπινων περιουσιών αλλά και περιβάλλοντος. Για το περιβάλλον δεν μιλάει κανείς, πως θα μπορούσε άλλωστε μπροστά στις τεράστιες κοινωνικοοικονομικές απώλειες.
Αδιαμφισβήτητα, κάποια από τα φαινόμενα που συνέβησαν -όπως η βροχόπτωση- ήταν ακραία, με τα στοιχεία που έχουμε (ως επιστήμονες έχουμε γνωστικά κενά. Υπάρχουν στοιχεία 50-100 ετών. Τι έχει γίνει πιο πίσω δεν το γνωρίζουμε. Έχουμε μόνο ενδείξεις).
Το ζήτημα είναι τι κάνουμε ώστε να φτάσουμε στο σημείο να μη δίνουμε αποζημιώσεις αλλά να μετριάζουμε τις επιπτώσεις αυτών των φαινομένων. Για να δούμε τι έχουμε κάνει για να μετριάσουμε αυτές τις ζημιές;
Η απάντηση είναι πως έχουμε κάνει ελάχιστα, έως τίποτα.
Είναι κάτι που γνωρίζουν όλοι οι υπεύθυνοι εδώ και χρόνια, αλλά κανείς δεν κάνει κάτι για αυτό, αλλά ούτε το παραδέχεται».
Eδώ και δεκαετίες οι κυβερνήσεις προτάσσουν το κέρδος (βαπτίζοντας το ‘ανάπτυξη’), όπως ευνοούν συνθήκες που μας κάνουν πια έρμαια των καιρικών φαινομένων και δη τον ακραίων.
Αυτά θα είναι όλο και πιο συχνά στο εξής.
«Σε πολλά κράτη οι κάτοικοι έχουν εξαπλωθεί με μη βιώσιμο τρόπο. Εδώ κατ ‘αρχάς έχουμε κλείσει τα ρέματα. Είναι δεδομένο πια, ότι αυξάνεται η αγριότητα και η συχνότητα των φαινομένων λόγω της κλιματικής αλλαγής -κάτι που θα επαναλαμβάνεται, δεν συμφωνώ πως θα γίνεται μια φορά στα 100 ή τα 200 χρόνια.
Κανείς δεν το γνωρίζει και επιπλέον δίδεται και το λάθος σήμα για όσα έπρεπε να έχουν γίνει και πρέπει να γίνουν άμεσα.
Πλέον έχουμε φτάσει στο σημείο που έχει χτιστεί ό,τι είναι χτιστεί και το οποίο είναι πολύ δύσκολο να προσαρμοστεί».
Ποιες είναι οι δυσκολίες;
«Χρειάζεται βούληση. Κανείς δεν έχει τη βούληση να κάνει σωστή προσαρμογή, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να πάρει αποφάσεις που δεν θα είναι αρεστές σε κάποιους».
«Για παράδειγμα, θα πρέπει να γκρεμίσει αυθαιρεσίες και να ανοίξει πάλι ρέματα.
Επίσης, θα πρέπει να κάνει κάποια έργα σε περιοχές, είτε αντιπλημμυρικά, είτε άλλα που θα αφορούν την προστασία των δασών. Αυτά έρχονται σε αντίθεση με συμφέροντα κάποιων ανθρώπων που μπορούν να ζουν στην περιοχή ή άλλων που βρίσκονται σε υψηλά κλιμάκια της πολιτικής ηγεσίας.
Άρα κανείς δεν έχει τη βούληση να κάνει σωστά την προσαρμογή, αφού υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων.
Αν πούμε ότι κάποιος έχε πάρει τη βούληση και κάνει στρατηγικές προσαρμογής, αυτή γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς και γίνεται λάθος».
Η ΠΑΡΩΧΗΜΕΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Ένα άλλο θεματάκι που έχει η Ελλάδα είναι πως ό,τι προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην Ελλάδα δεν έχει ουσία.
Σε αυτό το πλαίσιο, έχουμε στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, δεκαετούς διάρκειας. Αλλά δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτα.
«Έγινε νόμος το 2016. Στη δεκαετία θα αξιολογηθεί ως προς την αποτελεσματικότητα της και θα αλλάξει βάσει των αναγκών που θα διαπιστωθούν».
Νομίζω ότι οι φωτογραφίες των καταστροφών είναι αρκετές για να δείξουν πόσο αποτυχημένη είναι η υπάρχουσα στρατηγική, που υλοποιείται μέσα από 13 περιφερειακά σχέδια που έχουν εκπονήσει τα 13 περιφερειακά κέντρα (βάσει νόμου κάθε περιφέρεια πρέπει να έχει ένα κέντρο για την κλιματική αλλαγή)».
Οι περισσότερες δεν έχουν.
«Αρχικά η εθνική στρατηγική είναι κακογραμμένη και ακριβοπληρωμένη και έπειτα χρησιμοποιεί προβολές του κλίματος που είναι παρωχημένες και δεν ισχύουν πια».
Δηλαδή, κάνουμε πράγματα βάσει πρότερων κλιματικών δεδομένων και έτσι, χτίζουμε κυριολεκτικά παλάτια σε άμμο.
Αυτό το παρωχημένο κείμενο είναι η εν ισχύ στρατηγική που θα έπρεπε να ακολουθούν όλες οι πολιτικές στην Ελλάδα, υλοποιείται μέσω 13 περιφερειακών σχεδίων. Επτά χρόνια μετά, από αυτά έχουν εγκριθεί 3 ή 4 φέτος το 2023.
«Από αυτά τα κείμενα πολλά είναι κακογραμμένα και διεκπεραιωτικά. Τα υπόλοιπα δεν έχουν επισημοποιηθεί, με αποτέλεσμα να μην υλοποιείται οργανωμένη προσαρμογή.
Το αρμόδιο υπουργείο (Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας -μέχρι πρότινος ήταν το Περιβάλλοντος) θα λειτουργήσει ανάποδα.
Θα μαζέψει έργα και δράσεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και θα πει ‘να τι κάναμε’, χωρίς όμως, να υπάρχει υλοποίηση μέσα από ένα συγκεκριμένο σχεδιασμό και με σαφείς δράσεις.
Η ανάποδη λειτουργία σημαίνει πως παίρνεις τη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ για 10 έργα (εξετάζεται αν είναι σχετικά με την κλιματική προσαρμογή) και μετά λες ‘να πόσο καλά πήγε η στρατηγική’».
Που πια δεν μπορεί να το πει κανείς γιατί υπάρχουν αμέτρητες εικόνες καταστροφής να διαψεύσουν. Δεν φτάνει που δεν έγιναν όλα τα απαραίτητα έργα, αλλά και αυτά που έγιναν ήταν λάθος.
ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΔΕΝ ΦΕΡΝΕΙ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ
Άνθρωποι που εξειδικεύονται στη διαχείριση κρίσεων, έχουν εξηγήσει πως σε άλλα κράτη του πλανήτη, όταν γίνεται ένα νέο έργο λαμβάνεται υπ όψιν το χειρότερο δυνατό σενάριο. Οι πτώσεις αμέτρητων γεφυρών στις πληγείσες περιοχές και η βύθιση χωριών φωνάζει πως κάτι έχει γίνει πολύ λάθος.
«Δεν ελήφθη υπ’ όψιν από τους αρμοδίους το χειρότερο δυνατό σενάριο ίσως και γιατί κανείς δεν έχει δώσει το χειρότερο δυνατό σενάριο» λέει ο κύριος Σωτηρόπουλος.
Αν πάρει κάποιος τους επίσημους χάρτες που υπάρχουν αυτήν την στιγμή στο υπουργείο Περιβάλλοντος, για τη βροχόπτωση σε μια συγκεκριμένη περιοχή, θα δει πως αναφέρεται ότι ‘θα αυξηθεί η συχνότητα βροχόπτωσης πάνω από 20 mm κατά κάποιες φορές τα επόμενα χρόνια.
Δεν λέει κανείς ότι θα ρίξει 300 ή 500 mm βροχής, γιατί αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να προβλεφτεί. Όχι γιατί οι επιστήμονες είναι κακοί, αλλά επειδή υπάρχουν γνωστικά κενά.
Αυτό όμως, είναι κάτι που ο επιστήμονας πρέπει να το πει στην Πολιτική Προστασία. Πως δεν υπάρχει μεν, γνώση για κάτι, αλλά υπάρχει πρόταση για την προσαρμογή στο χειρότερο δυνατό σενάριο, το οποίο βάσει των ιστορικών καταγραφών θα μπορούσε να είναι 500 ή 600 mm βροχής.
Άρα μια ανθρώπινη κατασκευή, μια γέφυρα ή ένα τεχνητό ρέμα μπορεί να αντέξει αυτά τα ποσοστά βροχής ανά περιοχή;
Αυτό είναι θέμα μελέτης περίπτωσης.
Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή: πρέπει να δεις από πού έρχονται οι ροές, πόση η ταχύτητα, πόσος ο όγκος που θα μαζευτεί και βγάζεις ένα μοντέλο.
Για αυτό όμως, χρειαζόμαστε σωστά δεδομένα για να φτιαχτεί ένα τέτοιο έργο και να συνδυάζεται με άλλα έργα που θα γίνουν γύρω γύρω.
Αν κάνεις ένα ρέμα για να φεύγουν τα νερά δεν αρκεί, από την στιγμή που όλο το άλλο μοντέλο είναι σαθρό.
Άρα δεν σώζεται η κατάσταση.
Το αποτέλεσμα θα είναι αυτά τα φαινόμενα καταστροφών να συνεχίζονται να δυστυχώς και οι επιστήμονες να πρέπει να γίνουν προφήτες»!
