Του Γιώργου Παπανικολάου
Το 2011 τα Wikileaks έκαναν μια αποκάλυψη που αξίζει να ξαναθυμηθούμε και να διαδώσουμε όσο το δυνατόν πλατύτερα στην πατρίδα μας, για να μην έχει κανείς ψευδαισθήσεις για τα ελληνικά ΜΜΕ και ποιοί κατευθύνουν τις τύχες του “κράτους των Αθηνών”. Αποκάλυψαν αναφορές της αμερικανικής πρεσβείας προς το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ, για τα Μέσα Ενημέρωσης της χώρας μας.
“Με μια πρώτη ματιά τα ελληνικά ΜΜΕ -λέει η αναφορά της πρεσβείας, που χρονολογείται απ το 2006- μοιάζουν με τα αμερικανικά. Μια πιο προσεκτική εξέταση αποκαλύπτει μια ελληνική βιομηχανία ΜΜΕ που ελέγχεται από μεγιστάνες των επιχειρήσεων, των οποίων οι άλλες επιτυχημένες επιχειρηματικές δραστηριότητες, τους επιτρέπουν να επιδοτούν τις ζημιογόνες επιχειρήσεις ΜΜΕ. Με τη σειρά τους αυτές οι επιχειρήσεις ΜΜΕ τούς δίνουν τη δυνατότητα να ασκήσουν πολιτική και οικονομική επιρροή”.
“Η Ελλάδα σήμερα -συνεχίζει η αναφορά- έχει περίπου 160 εφημερίδες, 180 τηλεοπτικούς σταθμούς, 800 ραδιοφωνικούς. Πώς είναι δυνατό όλες αυτές οι επιχειρήσεις να είναι κερδοφόρες; Δεν είναι. Επιδοτούνται από τους ιδιοκτήτες τους, που αν και θα καλωσόριζαν κάθε έσοδο από την πώλησή τους, χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ για να ασκήσουν πολιτική και οικονομική επιρροή και για το λόγο αυτό ελάχιστα ενδιαφέρονται για την κερδοφορία των επιχειρήσεων ΜΜΕ”.
“Τα ιδιωτικά ΜΜΕ της Αθήνας -αναφέρεται σε άλλο σημείο του εγγράφου- ανήκουν σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων που έχουν δημιουργήσει ή κληρονομήσει περιουσίες από τη ναυτιλία, τις τράπεζες, τις τηλεπικοινωνίες, τον αθλητισμό, τα πετρέλαια, τις ασφάλειες κ.τ.λ και που έχουν δεσμούς αίματος, γάμου ή μοιχείας με πολιτικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους και άλλους μεγιστάνες των ΜΜΕ και των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, ο εφοπλιστής και επενδυτής στο Mega Channel, Βαρδής Βαρδινογιάννης είναι ο καλύτερος φίλος του Χρ. Λαμπράκη, εκδότη των εφημερίδων “Το Βήμα”, “Τα Νέα”, “Athens News” και του in.gr και ο Λαμπράκης έχει συμβόλαια κατασκευής δημοσίων έργων. Τα δύο παιδιά του Βαρδινογιάννη έχουν παντρευτεί με μέλη των οικογενειών Γουλανδρή και Νομικού. Η αδελφή του Ελένη είναι παντρεμένη με τον βουλευτή της Ν.Δ. Γιάννη Κεφαλογιάννη που είναι σύμβουλος του πρωθυπουργού Καραμανλή. Ο ελληνικός όρος “διαπλεκόμενα συμφέροντα” αναφέρεται αποκλειστικά στον ιστό των σχέσεων μεταξύ ΜΜΕ, επιχειρήσεων και κυβέρνησης. Ο νυν υπουργός Εμπ. Ναυτιλίας πρόσφατα σχολίασε πως η κυβέρνηση είναι μαριονέτα στα χέρια των διαπλεκόμενων συμφερόντων. Οι σχέσεις είναι πιο περίπλοκες από αυτές μεταξύ θεών, ημίθεων και ανθρώπων στην ελληνική μυθολογία…”.
“Η ιδιωτική τηλεόραση στο σύνολο της και οι περισσότεροι ραδιοφωνικοί σταθμοί λειτουργούν χωρίς άδεια μέχρι τώρα, καθώς δεν υπήρξε νομοθετικό πλαίσιο για τη χορήγηση αδειών. Ένας νέος νόμος για τα ΜΜΕ αναμένεται να απαιτεί άδειες και έτσι να περιορίσει δραστικά τον αριθμό των εν λειτουργία σταθμών. Παράλληλα δηλώνεται η ανάγκη να επιβληθεί τάξη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά, μέχρι στιγμής είναι αναπόδεικτη η επιθυμία της Νέας Δημοκρατίας να σπάσει το πλέγμα των συνυφασμένων συμφερόντων. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις, προσπαθώντας να αποκτήσουν ευνοϊκή κάλυψη, έκαναν τα στραβά μάτια στις παράνομες κινήσεις των ΜΜΕ σε διάφορους τομείς, δίνοντας τους μέχρι και φορολογικές ελαφρύνσεις”.
Δεν είναι, όμως, μόνο σε εμπιστευτικά έγγραφα που διατυπώνεται αυτή η εκτίμηση αλλά και σε διεξοδικά ρεπορτάζ διεθνών ειδησεογραφικών οργανισμών, όπως το Reuters, το οποίο δημοσίευσε το Δεκέμβριο του 2012 μία εκτενή δημοσιογραφική έρευνα για το θέμα. Σε αυτό, αφού πρώτα σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει περισσότερες πανελλαδικές εφημερίδες από τη Γερμανία ή τη Βρετανία, κάνει σαφείς και ονομαστικές αναφορές σε ιδιοκτήτες ΜΜΕ, τους οποίους εμπλέκει στα διαπλεκόμενα συμφέροντα, με ιδιαίτερη μνεία στο MEGA Channel.
“Οι πολιτικοί που έρχονται σε ρήξη με τους ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης, διακινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν αρνητικά δημοσιεύματα” γράφει το Reuters, παραθέτοντας δηλώσεις πρώην υπουργού, ο οποίος υποστηρίζει ότι ιδιοκτήτης ιδιωτικού ΜΜΕ του ζήτησε στο παρελθόν να σταματήσει μία δικαστική διερεύνηση υποθέσεων του, ενώ ένας ιδιοκτήτης εφημερίδας που χρωστούσε ένα εκατομμύριο ευρώ σε δημόσια επιχείρηση, επικοινώνησε μαζί του σε μία προσπάθεια να πετύχει μία συμφωνία για να αποφύγει την πληρωμή του χρέους του.
Το πρόβλημα της σύγκρουσης συμφερόντων, της διαφθοράς και της αδιαφάνειας στον τομέα των μέσων ενημέρωσης θίγει και η Transparency International (Διεθνής Διαφάνεια) η οποία δίνει στην Ελλάδα τη χειρότερη βαθμολογία στην Ευρώπη και μία από τις χαμηλότερες διεθνώς στο δείκτη διαφάνειας, κάνοντας συγκεκριμένες αναφορές στον τομέα των ΜΜΕ.
Πιστεύει κανείς ότι σήμερα η κατάσταση στα ελληνικά ΜΜΕ έχει βελτιωθεί στο ελάχιστο (ή μήπως χειροτέρεψε κι άλλο);
25 Μάη 2020
Γιώργος Παπανικολάου