Τα «Τσέρνομπιλ» του Καπιταλισμού και τα λόγια του Μπρεχτ που γίνονται πιο επίκαιρα από ποτέ

Του Σπύρου Δαράκη

Στους πίνακες που ακολουθούν αναφέρονται ενδεικτικά βασικές πληροφορίες για μεγάλα τεχνολογικά ατυχήματα που έχουν συμβεί σε καπιταλιστικές χώρες.

Seveso, Ιταλία 1976, «Icmesa»θυγατρική «RocheGroup»

Περιγραφή: Διαρροή μεγάλης ποσότητας της καρκινογόνου, πολύ τοξικής ουσίας TCDD (ανή­κει στην κατηγορία των διοξινών, είναι πολύ δύσκολο να καθαρι­στεί και περνάει μέσω της τροφι­κής αλυσίδας στον οργανισμό). Επιπτώσεις: Εκτρώσεις για το φόβο τερατογενέσων, δερματι­κές παθήσεις, εγκαύματα, καρδιακά και αναπνευστικά προβλήμα­τα, επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα, προβλήματα μνήμης, θανάτωση 7000 ζώων κ.α. Πολλές μελέτες μετά από χρόνια έχουν αναδείξει ότι πολλά περιστατικά καρκίνου οφείλονται στο ατύχημα. Ζητήματα που αναδείχθηκαν (ενδεικτικά): Ελλιπής έλεγχος από τις αρχές, χωροθέτηση εγκαταστάσεων, συστήματα ασφάλειας, σχεδιασμός, μη τήρηση διαδικασιών ασφάλειας, δεν ενημερώθηκε έγκαιρα ο πληθυσμό.

Toulouse, Γαλλία 2001

Περιγραφή: Έκρηξη σε εγκατάσταση λιπασμάτων. Επιπτώσεις: 30 νεκροί, 2240 τραυματίες, 5079 άνθρωποι χρειά­στηκαν ειδική ψυχολογική υποστήριξη, υλικές ζημιές, επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ζητήματα που αναδεί­χθηκαν (ενδεικτικά): Χημική ασυμβατότητα ουσιών, πολλά εργολα­βικά συνεργεία, μικρή απόσταση από κατοικημένη περιοχή – κίνδυνος αλυσιδωτού ατυχήματος (φαινόμενο ντόμινο).

«PiperAplha», Βόρεια Θάλασσα 1988

Περιγραφή: Πυρκαγιά σε πλατφόρμα πετρελαίου. Επιπτώσεις: 167 νεκροί. Ζητήματα που αναδείχθηκαν (ενδεικτικά): Διαδικασίες ασφάλειας, εκπαίδευση.

SanJuanico, MexicoCity 1984

Περιγραφή: Πυρκαγιά – εκρήξεις σεις εγκαταστάσεις υγροποιημένου αερίου (LPG) της πόλης. Επιπτώσεις: 650 νεκροί, περισσό­τεροι από 6400 τραυματίες. Ζητήματα που αναδείχθηκαν (εν­δεικτικά): Έλλειψη συστημάτων ασφαλείας, σχεδιασμού εγκατά­στασης (αποστάσεις ασφαλείας), σχεδίου έκτακτης ανάγκης.

Πασαντίνα, Τέξας, ΗΠΑ, 1989

Περιγραφή: Εγκατάσταση πολυ­αιθυλενίου της εταιρείας «Phillips 66», έκρηξη αερίου νέφους.

Επιπτώσεις: 23 νεκροί, 314 τραυματίες.

Ζητήματα που αναδείχθηκαν (ενδεικτικά): Διαδικασία ασφά­λειας, συστήματα ασφαλείας, οδεύσεις διαφυγής

Bhopal, Ινδία 1984

Περιγραφή: Εργοστάσιο παρασιτοκτόνων «Union Carbide», διαφυγή μεγάλης ποσότητας πολύ τοξικού αε­ρίου (methylisocyanate). Επιπτώσεις: Επίσημες κυβερνητικές πηγές της χώρας ανα­φέρουν 3800 θανάτους και 11.000 που αντιμετωπίζουν μέχρι σήμερα προβλήματα υγείας, άλλες πηγές αναφέρουν ακόμη και 20.000 νεκρούς και 120.000 με προβλήματα υγείας (καρκίνος, τερατογενέσεις, αναπνευστικά προβλήματα, αναπηρίες, προβλήμα­τα όρασης, προβλήματα στο αναπαραγωγικό σύστημα).

Ζητήματα που αναδείχθηκαν (ενδεικτικά): Ελλιπής συντήρηση, αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων επικίνδυνης ουσίας, απουσία συ­στημάτων ασφαλείας, κανένα προστατευτικό μέτρο δεν ελήφθη για την αντιμετώπιση του ατυχήματος, οι κάτοικοι «αφέθηκαν να προστατευθούν.

Buncefield, Ηνωμένο Βασίλειο, 2005

Περιγραφή: Πυρκαγιά σε εγκατάσταση αποθήκευσης καυσίμων.

Επιπτώσεις: 43 τραυματί­ες, σημαντικές ζημιές, 2000 κάτοικοι μετακινήθηκαν σε άλλη περιοχή, επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία από διασπορά τοξικών.

Ζητήματα που αναδείκθη- καν (ενδεικτικά): Ελλιπής συντήρηση, έλλειψη συστή­ματος παρακολούθησης υψηλής στάθμης, διαδικασί­ες και συστήματα ασφάλειας

Deepwater Horizon, Κόλπος του Μεξικού 2010

Περιγραφή: Θυγατρική «ΒΡ», έκρηξη – πυρκαγιά σε πλατφόρμα εξόρυξης υδρογονανθράκων.Επιπτώσεις: 11 νεκροί, 17 τραυ­ματίες, τεράστια οικολογική κατα­στροφή, πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην αλιεία, τον τουρισμό και άλ­λους κλάδους. Διεθνείς επιστημο­νικές μελέτες διερευνούν τις μα­κροπρόθεσμες επιδράσεις πετρελαιοκηλίδων στην υγεία των κατοίκων των περιοχών που επλήγησαν και των εργαζομένων-εθελοντών που έλαβαν μέρος στις διαδικασίες καθαρισμού, σε ορισμένες από αυτές η μελέτη εστιάζεται στην πιθανότητα καρκινογένεσης. Έχουν καταγραφεί, για παράδειγμα, υψηλές συγκεντρώσεις γενοτοξικών ουσιών στον αέρα (ακόμη και 4 χρόνια μετά το ατύχημα στον κόλπο του Μεξικού), υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων στο αίμα, βλάβες στο DNA, αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του δέρματος και αιματολογικά προ­βλήματα.Ζητήματα που αναδείχθηκαν (ενδεικτικά): Συστήματα ασφάλειας (αντίσταση στην έκρηξη, εφεδρική πηγή ενέργειας, ATEX, emergencyshutdown).

Τέξας, ΗΠΑ 2005

Περιγραφή: Έκρηξη – πυρκαγιά σε διυλιστήριο της «ΒΡ». Επιπτώσεις: 15 νεκροί, 170 τραυματίες, σοβαρές ζημιές.Ζητήματα που αναδείχθηκαν (εν­δεικτικά): Ελλιπής συντήρηση (σε προηγούμενη επιθεώρηση είχε προ- κύψει πρόβλημα το οποίο δε διορ­θώθηκε), σχεδιασμός συστήματος ασφάλειας, σχέδιο έκτακτης ανά­γκης.

Με αφορμή τις μεγάλες πυρκαγιές στον Αμαζόνιο

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το δάσος του Αμαζόνιου, ήταν και είναι η επιταχυνόμενη ληστρική αποψίλωση για απόληψη ξύλου, για μετατροπή σε γεωργικές καλλιέργειες π.χ. σόγιας, πρόσβαση σε ορυχεία, η κατασκευή υδροηλεκτρικών φραγμάτων και δρό­μων, η αγελαδοτροφία κ.λ.π.

Το 20% του δάσους έχει ήδη χαθεί. Το 27%, δεν θα έχει πια δέντρα μέχρι το 2030 αν η αποψίλωση συνεχιστεί με τους ίδιους ρυθμούς.

Την ώρα που χιλιάδες πυρκαγιές αποτέφρωναν το δάσος του Αμαζόνιου, εικόνα από δορυφόρο της NASAμαρτυρούσε πως και η Αφρική… φλεγόταν και μάλιστα, σε πολύ μεγαλύτερο βαθ­μό! Η υποσαχάρια Αφρική, από την Αγκόλα, το Κονγκό μέχρι την Τανζανία και τη Ζάμπια, έχει γίνει κατακόκκινη, ακριβώς επειδή εκεί υπάρχουν τεράστιες εστίες φωτιάς!

Μόνο την Πέμπτη 22 και την Παρασκευή 23 Αυγούστου 2019, 6902 φωτιές καταγράφηκαν στην Αγκόλα και 3395 στο Κονγκό έναντι 2127 στη Βραζιλία. Δηλαδή πάνω από 10.000 πυρκαγιές καταγράφηκαν μέσα σε ένα 48ωρο στην υποσαχάρια Αφρική, έναντι περίπου 2000 στη Βραζιλία! Οι πυρκαγιές στην υπο­σαχάρια Αφρική, αφορούν το τροπικό δάσος του Κονγκό, το οποίο θεωρείται ο «δεύτερος πνεύμονας της Γης» μετά το δάσος του Αμαζόνιου, καλύπτοντας μία έκταση 3,3 εκατ. τετραγωνι­κών χιλιομέτρων! Η σιωπή γύρω από αυτές τις καταστροφές σε σχέση με τον Αμαζόνιο αναδεικνύει και μ’ αυτόν τον τρόπο τις αντιθέσεις, τη σκοπιμότητα και τα συμφέροντα πίσω από την κατάσταση που διαμορφώνεται στον Αμαζόνιο.

Γενικά δεν μπορεί να ισχυρισθεί κανείς με επιστημονική επάρ­κεια, ότι οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο οφείλονται στην κλιματική αλλαγή. Άπλα αξιοποιείται στην κατεύθυνση ενσωμάτωσης των λαών και της κοινής γνώμης στην κλιματική αλλαγή ενώ όπως χαρακτηριστικά γράφεται σε μια αφίσα που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, «NOESFUEGO. ES KAPITALISMO» – «ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΦΩΤΙΑ, ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ».

Με μια σύντομη έρευνα στο διαδίκτυο μπορεί να αλιεύσει κανείς μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία. Για παράδειγμα, όπως ο DrMichioKaku, παγκοσμίως γνωστός θεωρητικός φυσικός, τόνισε στο CNN στις 18 Μαρτίου 2011. το Τσέρνομπιλ αφορούσε μόνο ένα αντιδραστήρα και μόνο 57,6 Τόνους ραδιενεργού υλικού που εκτινάχθηκαν στην ατμόσφαιρα. Αντιθέτως στην πυρηνική καταστροφή στην Fukusima ενεπλάκησαν 6 πυρηνικοί αντιδραστήρες και η IAEA (International Atomic Energy Agency) μιλάει για 2.800 τόνους υψηλώς ρα­διενεργού υλικού από παλιούς πυρηνικούς αντιδραστήρες!

Μία απλή διαίρεση μας δείχνει ότι η ραδιενέργεια που εκλύθηκε από την Fukusima αντιστοιχεί σε 48,6 φορές αυτής του Τσέρνομπιλ!

Του Ουκρανού δημοσιογράφου Άντριου Μάντσουκ, σχετικά με τη σειρά φαινόμενο “Τσέρνομπιλ”. Το κείμενο έχει ενδιαφέρον, όχι μόνο επειδή ο συγγραφέας έζησε ως παιδί τα γεγονότα, ενώ ο πατέρας του ήταν στους πυροσβέστες που συμμετείχαν στην αντιμετώπιση της καταστροφής, αλλά κι επειδή φιλοξενεί τεκμηριωμένες απόψεις, όπως της υποδιευθύντριας του Εθνικού Μουσείου Τσερνομπίλ.

Τον Απρίλη του 1986 ζούσαμε απέναντι από την έδρα της τοπικής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του Κιέβου, απ’ όπου πυροσβέστες, υπό της διοίκηση του λοχαγού Λεονίντ Τελιάτνικοφ, πήγαν στο φλεγόμενο πυρηνικό αντιδραστήρα. Σήμερα, αυτό το κτήριο φιλοξενεί το Εθνικό Μουσείο Τσέρνομπιλ.

O πατέρας μου, επιστάτης μιας ομάδας μεταλλωρύχων, δήλωσε εθελοντής στη διαχείριση των συνεπειών του ατυχήματος, μαζί με μια ομάδα εργατών του μετρά. Θα έσκαβαν ένα τούνελ με στόχο να ψυχρανθεί ο αντιδραστήρας που είχε εκραγεί και θα δούλευαν στο Τσέρνομπιλ ως τις 17 Μάη. Ναι, ήταν ένας από τους μεταλλωρύχους που, σύμφωνα με τη σειρά, υποτίθεται πως εξαναγκάστηκαν με το πιστόλι στο κρόταφο να πάνε στον πυρηνικό αντιδραστήρια, όπου, εντελώς γυμνοί, θα κατέβαιναν στο φλεγόμενο τέταρτο αντιδραστήρα. Περιττό να πούμε πως οι αναμνήσεις του είναι πολύ διαφορετικές από τις φαντασιώσεις των σεναριογράφων του HBO.

Η Άννα Κορολέφσκαγια, υποδιευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Τσέρνομπιλ, που στήριζε καλόπιστα την ομάδα του ΗΒΟ, λέει για τη σειρά: “Καταρχάς, παρά τους ισχυρισμούς περί μυθοπλασίας, οι χαρακτήρες έχουν ονόματα πραγματικών ανθρώπων, τους βάζουν λόγια στο στόμα, και τους αποδίδονται ενέργειες. Εξαιτίας αυτού, πολλοί το βλέπουν ως ντοκιμαντέρ, κι αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος “Δούλεψα με την ομάδα της σειράς προσπαθώντας, πώς να το πω, να τους καθοδηγήσω στη σωστή κατεύθυνση. Αλλά ακόμα κι έτσι βλέπω πως δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν την προκατειλημμένη δυτική αντίληψη της Σοβιετικής ιστορίας”.

Στη συνέντευξή της, επικρίνει ανηλεώς την τελική εκδοχή της σειρά και επίσης αξιολογεί αρκετά θετικά τις προσπάθειες άμβλυνσης της καταστροφής του Τσέρνομπιλ.

Σχετικά με το Τσέρνομπιλ

Πώς συνέβη ένα μεγάλο ατύχημα όπως του Τσέρνομπιλ σε μια σοσιαλιστική χώρα; Ειδικότερα για την περίπτωση του ατυχήματος στο Τσέρνομπιλ, αρχικά πρέπει να επισημάνουμε ότι η τηλεοπτική σειρά του ΗΒΟ περιέχει πλήθος ανακριβειών και διαστρεβλώ­σεων και αποτελεί μέρος της γενικότερης προπαγανδιστικής αντισοβιετικής αντικομμουνιστικής εκστρατείας. Πλευρές αυτής της λαθεμένης εικόνας είναι, για παράδειγμα, η προβολή με αρ­νητικό τρόπο του τεράστιου ηρωικού έργου του καθαρισμού του τόπου του ατυχήματος (περισσότεροι από 500.000 συμμε­τείχαν στις εργασίες καθαρισμού), της γρήγορης απομάκρυνσης του τοπικού πληθυσμού μιας μεγάλης περιοχής, καθώς και η διόγκωση του πραγματικού μεγέθους των επιπτώσεων του ατυ­χήματος. Η τηλεοπτική σειρά παραδείγματος χάριν, αναφέρεται σε 93.000 νεκρούς ως συνέπεια του ατυχήματος, αριθμός που δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Με βάση τις επί­σημες εκθέσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και άλλων διεθνών οργανισμών, μετά το ατύχημα 28 εργα­ζόμενοι που συμμετείχαν στις εργασίες καθαρισμού πέθαναν εντός λίγων ημερών. Στη σχετική έκθεση του ΠΟΥ του 2016 αναφέρεται ότι έχουν καταγραφεί 11.000 περιστατικά καρκίνου του θυρεοειδούς στον πληθυσμό των γύρω χωρών, με βασική αιτία το ατύχημα. Σε αντίστοιχη έκθεση αναφέρε­ται ότι το 2006 υπολογίζονταν 6.000 περιπτώσεις καρκίνου του θυρεοειδούς και το ποσοστό αυτών που είχαν επιβιώσει έφτανε στο 99,75%. Επίσης, έχουν καταγραφεί άλλες επιπτώ­σεις όπως αυξημένη πιθανότητα καταρράκτη σε εργαζόμενους καθαρισμού, ψυχολογικές επιπτώσεις κ.ά.

Αυτό που αποκρύπτεται, ή που προβάλλεται με αρνητικό τρό­πο από την αστική προπαγάνδα, είναι η αποτελεσματικότητα της οργάνωσης της αρχικής εκκένωσης την επόμενη μέρα του ατυχήματος που αφορούσε τους 50.000 κατοίκους της πόλης Πρίπιατ και πραγματοποιήθηκε μέσα σε 3,5 ώρες με χρήση 1.200 λεωφορείων και 200 φορτηγών. Ας συγκρίνουμε, για παράδειγμα, με το τι δεν έγινε για την εκκένωση του πληθυσμού στο Μάτι ή την καθυστέρηση και τη σύγχυση που δημιουργήθηκε στον πληθυσμό σχετικά με την εκκένωση στις περιπτώσεις άλλων ατυχημάτων (π.χ. πυρηνικά ατυχήματα σε ΗΠΑ και Ια­πωνία, Μποπάλ, Σεβέζο κ.ά.). Η συγκάλυψη της επικινδυνότητας από τις αρχές και η ελλιπής ενημέρωση σε άλλα ατυχήματα στις καπιταλιστικές χώρες, παρουσιάζεται ως τάχα «αποφυγή άσκη­σης πίεσης» προς τον πληθυσμό.

Η αυτοθυσία και ο ηρωισμός όσων συμμετείχαν στην προσπά­θεια αντιμετώπισης των συνεπειών του ατυχήματος στο Τσέρνομπιλ, παρουσιάζεται σαν τάχα αποτέλεσμα εκβιασμών. Το τιτάνιο έργο της γρήγορης απομάκρυνσης του πληθυσμού στο Τσέρνομπιλ με εξασφάλιση στέγασης περίθαλψης και εργασίας, καθώς και των εργασιών καθαρισμού και αποκατάστασης στον τόπο του ατυχήματος, δείχνει την ανωτερότητα του σοσιαλισμού, παρότι ήταν ήδη σε περίοδο υποχώρησης. Η συγκεκριμένη περί­οδος, που κυοφορούσε την αντεπαναστατική ανατροπή, συνδέ­εται άμεσα με τις αστοχίες και τις πιθανές αιτίες του ατυχήματος. Ο πλήρης εντοπισμός των βαθύτερων αιτιών του συγκεκριμένου ατυχήματος δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα απ’ την ιστορική και επιστημονική έρευνα η οποία πρέπει να συνεχιστεί. Σίγουρα πρέ­πει να εκτιμήσουμε ότι αναφερόμαστε στην περίοδο Γκορμπατσόφ, που βρίσκεται σε πορεία υπονόμευσης η ενιαία κεντρική διεύθυνση της οικονομίας, γενικότερα ο κεντρικός σχεδιασμός και ο εργατικός έλεγχος. Το έδαφος ήταν ευνοϊκό για σοβαρή παραβίαση των κανόνων ασφαλείας για να πιαστούν ορισμένοι στόχοι, ακόμα και για σαμποτάζ.

Η ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΟΥΔΑΣ

(το δικό μας Τσέρνομπιλ)

ΑΛΗΘΕΙΑ-ΜΗΠΩΣ είναι καιρός και εδώ στα όμορφα Χανιά μας, τα αρμόδια επιστημονικά ιδρύματα να ξεκινήσουν μία έρευνα από την εγκατάσταση των βάσεων στη Σούδα έως σήμερα σε σχέση με την ραγδαία αύξηση όλων των μορφών καρκίνου στον νομό.

Να δούμε βρε αδερφέ αν θα χρηματοδοτηθούν γι’ αυτήν και αν τους επιτραπεί να ερευνήσουν στα άδυτα του κόλπου της Σούδας.

Έτσι τα λόγια του Μπρεχτ γίνονται πιο επίκαιρα από ποτέ:

«Μάθαινε και τ’ απλούστερα Γι’ αυτούς που οκαιρός τουςήρθε, ποτέ δεν είναι αργά.

Μάθαινε το άλφα-βήτα, δεν σου φτάνει, μα εσύ να το μαθαίνεις!

Μη σου κακοφανεί! Ξεκίνα! Πρέπει όλα ναταξέρεις!

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!

Μην αφεθείς να πείθεσαι μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!

Ό, τι δεν ξέρεις ο ίδιος καθόλου δεν το ξέρεις.

Έλεγξε το λογαριασμό εσύ θα τον πληρώσεις.

Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.»

ΜΑΙΟΣ 2020

* Πρόεδρος της μαρτυρικής Μαλαθύρου Πρώην δήμαρχος Μηθύμνης

Μέλος του Δ.Σ. του δικτύου μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδας

Περιόδου 1941-1945 (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)

Τηλ: 698 432 4735

ΠΗΓΕΣ

1) Διαδίκτυο

2) Εκδόσεις Σύγχρονη εποχή