Τι δείχνουν τα στοιχεία και ποια είναι τα ανησυχητικά διεθνή προηγούμενα για στρατιωτικές εγκαταστάσεις και οργανωμένο έγκλημα

Η υπόθεση της “Μαφίας της Κρήτης” έχει ξανανοίξει μεταξύ άλλων και τη συζήτηση για το ρόλο του αμερικάνικου παράγοντα και ειδικά των αμερικάνικων στρατιωτικών βάσεων στα Χανιά.

Στους διαλόγους των αρχηγών της φερόμενης εγκληματικής οργάνωσης γίνονται πολλές αναφορές στον ρόλο των βάσεων “που κάνουν κουμάντο” και οι οποίες εγκρίνουν συγκεκριμένους υποψήφιους σε σχέση με άλλους για τη θέση του Μητροπολίτη στα Χανιά.

Είναι ξεκάθαρο και το έχουμε αποτυπώσει και εμείς σε σειρά ρεπορτάζ, ότι το καθεστώς των βάσεων επιθυμεί αρχές φιλικές προς αυτές. Κι άλλωστε, οι συγκεκριμένες θέσεις αμερικάνων αξιωματούχων έχουν καταγραφεί ακόμη και σε απόρρητα έγγραφα που έχουν διαρρεύσει μέσω wikileaks.

Αμεση σύνδεση της δραστηριότητας της αποκαλούμενης “μαφίας της Κρήτης” με τη Βάση της Σούδας, μέχρι στιγμής δεν προκύπτει από επίσημα δικαστικά έγγραφα. Ωστόσο, πρόσφατες δημοσιογραφικές έρευνες έθεσαν σοβαρά ερωτήματα: η «Καθημερινή» δημοσίευσε αποκλειστικό ρεπορτάζ ότι υπάρχουν πληροφορίες/στοιχεία (μη κατατεθειμένα ακόμη στη δικογραφία) που «συνδέουν» την κρητική υπόθεση με σκάνδαλο δωροδοκίας νατοϊκών αξιωματούχων στη Ρουμανία. Στο σκάνδαλο δωροδοκίας πρωταγωνιστούν δύο επιχειρηματίες από τα Χανιά που είχαν άμεση σχέση με εργολαβίες με το καθεστώς των βάσεων. Παλιότερα μάλιστα, είχε δημοσιευθεί στα μέσα ενημέρωσης σοβαρή υπόθεση ενός εκ των επιχειρηματιών με παράνομη προμήθεια στο αεροπλανοφόρο USS George Bush.

Παρότι επί του παρόντος δεν υπάρχει επίσημο δικαστικό έγγραφο που να τεκμηριώνει την άμεση εμπλοκή της Βάσης Σούδας ή στελεχών της με την εγκληματική δράση, γεγονότα σε άλλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ ανά τον κόσμο δείχνει ότι τέτοιες δομές είναι ευάλωτες στη διείσδυση οργανωμένων εγκληματικών κυκλωμάτων.

Κι αυτό είναι λογικό, γιατί τέτοιου μεγέθους στρατιωτικές εγκαταστάσεις συνήθως συνοδεύονται από πακτώλους συμβάσεων, εργολαβίες με μεγάλες προμήθειες, που πολλές φορές πραγματοποιούνται υπό καθεστώς αδιαφάνειας, αφού οι αρχές αποφεύγουν να ασκήσουν τους απαραίτητους ελέγχους λόγω και του καθεστώτος λειτουργίας των βάσεων..

Ακολουθούν κάποια παραδείγματα από άλλες χώρες

1) Η βάση Σιγκονέλλα και η Μαφία

Η βάση των ΗΠΑ στη Σιγκονέλλα (Sigonella) της Σικελίας θεωρείται μια από τις πιο στρατηγικές ναυτικές εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στη Μεσόγειο.

• Ήδη από τη δεκαετία του ’80, ιταλικές και αμερικανικές έρευνες έδειχναν ότι εταιρείες-βιτρίνες της Μαφίας συμμετείχαν σε έργα υποδομών γύρω από τη Σιγκονέλλα (κατασκευές, υλικά, τροφοδοσία). Η τοπική μαφία αξιοποιούσε τη μέθοδο της υπερκοστολόγησης και της νοθείας στους διαγωνισμούς.

• Το 2004, η ιταλική Δικαιοσύνη ξεκίνησε επιχείρηση που αποκάλυψε απευθείας σχέσεις εργολάβων της βάσης με «νονούς» της Κατάνιας. Έγιναν συλλήψεις για διαφθορά και ξέπλυμα, ενώ κατασχέθηκαν περιουσιακά στοιχεία.

Η Μαφία εκμεταλλεύτηκε δύο παράγοντες:

1. Τον τεράστιο προϋπολογισμό της βάσης, με εκατοντάδες συμβάσεις για έργα, προμήθειες και υπηρεσίες.

2. Τη στρατηγική «προστασία» που ένιωθαν οι εργολάβοι, θεωρώντας ότι οι αμερικανικές δομές δεν θα ελέγχονταν επαρκώς από τις ιταλικές αρχές.

Έτσι, δημιουργήθηκαν «φιλικές εταιρείες» που λειτουργούσαν ως ενδιάμεσοι ανάμεσα στους Αμερικανούς αξιωματούχους και στα κυκλώματα της Μαφίας.

Η υπόθεση της Σιγκονέλλα συζητήθηκε και σε αμερικανικές εκθέσεις για την ευπάθεια στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε μαφιόζικη διείσδυση. Ουσιαστικά, η βάση βρέθηκε να αποτελεί πηγή εύκολου χρήματος για την Κόζα Νόστρα, που μέσω των εργολαβιών νομιμοποιούσε έσοδα και ενίσχυε την επιρροή της στην τοπική κοινωνία.

2) Ασία – το σκάνδαλο «Fat Leonard» (7ος Στόλος, ΗΠΑ):

Το σκάνδαλο «Fat Leonard» αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες υποθέσεις διαφθοράς στην ιστορία των ΗΠΑ, συνδέοντας υψηλόβαθμους αξιωματικούς του Ναυτικού με έναν ιδιωτικό εργολάβο μέσω δωροδοκιών, παραπλάνησης και παραβατικών συνεργασιών.

Ο Leonard Glenn Francis, γνωστός ως “Fat Leonard”, ήταν επικεφαλής της εταιρείας Glenn Defense Marine Asia (GDMA). Η εταιρεία είχε αναλάβει κρίσιμες υπηρεσίες υποστήριξης πλοίων του 7ου Στόλου σε λιμάνια της Νοτιοανατολικής Ασίας: ανεφοδιασμό με καύσιμα, νερό, τρόφιμα, ρυμουλκά και αποχέτευση.

Μέθοδος δράσης: δωροδοκίες για έξτρα κέρδη

Ο Francis χρηματοδότησε με εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια, πολυτελείς διαμονές, ανοίγματα σε κοσμικά κέντρα, πορνογραφικές υπηρεσίες και ακριβό αλκοόλ αρκετούς αξιωματικούς του Ναυτικού για να του προσφέρουν απόρρητες πληροφορίες: κινήσεις πολεμικών πλοίων, λεπτομέρειες για συμβόλαια και έρευνες του NCIS.

Με τη βοήθεια αυτών των πληροφοριών, ανακατεύθυνε πολεμικά πλοία σε λιμάνια όπου η GDMA είχε τιμοκαταλόγους υπερκοστολογημένους — εξαπατώντας έτσι τα κρατικά ταμεία με δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.

Το μέγεθος της κατάχρησης και ποινικές συνέπειες

• Οι αμερικανικές αρχές κατέγραψαν εμπλοκή δεκάδων αξιωματικών, μεταξύ των οποίων υψηλόβαθμοι με υπερβολικές υπηρεσιακές θέσεις.

• Το 2024, ο Francis καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλάκιση, με διάταξη πληρωμής 20 εκατομμυρίων δολαρίων αποζημίωση, πρόστιμο 150.000 $ και δήμευση περιουσιακών στοιχείων ύψους 35 εκατομμυρίων $.

• Ο ίδιος είχε εξαφανιστεί από κατ’ οίκον περιορισμό το 2022, αλλά συνελήφθη στην Βενεζουέλα και τελικά παρέδωσε στις αμερικανικές αρχές.

• Πολλοί εμπλεκόμενοι αξιωματικοί παραδέχθηκαν ενοχή ή καταδικάστηκαν. Ωστόσο, λόγω παρατυπιών στη διαδικασία, ένας αριθμός καταδικών ακυρώθηκε ή μετατράπηκε από πλημμέλημα σε ελαφριά ποινή.

Ο εργολάβος Leonard Francis («Fat Leonard») έστησε πολυετές δίκτυο δωροδοκιών που επηρέαζε δρομολόγια/αγορές του 7ου Στόλου, με ανταλλάγματα πολυτελείας και σεξουαλικές υπηρεσίες. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στην ιστορία του Αμερικανικού Ναυτικού, με πολυάριθμες καταδίκες. Αν και συνδέθηκε κυρίως με λιμένες και υποστήριξη πλοίων (όχι με μία συγκεκριμένη «βάση»), δείχνει πόσο ευάλωτα είναι τα στρατιωτικά οικοσυστήματα σε καρτέλ προμηθευτών.

3) Οκινάουα (Ιαπωνία) – «base towns» και οργανωμένο έγκλημα:

Στην Οκινάουα, οι αμερικανικές βάσεις — ιδιαίτερα στην πόλη Ginowan — δημιούργησαν ειδικές γειτονιές γύρω τους, όπου συνυπήρχαν νυχτερινή διασκέδαση και υπηρεσίες εξυπηρέτησης στρατιωτικών.

Η Yakuza, συγκεκριμένα οι οργανώσεις Kyokuryū-kai και Okinawa Kyokuryū-kai, αποτελούν τις κύριες συνδέσεις του οργανωμένου εγκλήματος στην επαρχία Οκινάουα. Υπάρχουν καταγεγραμμένα περιστατικά:

Μπαρ που εξυπηρετούσαν κυρίως στρατιωτικούς στρατιώτες από τις βάσεις πρόσλαβαν προσωπικό μέσω πρακτορείων που ελέγχονταν από τη Yakuza. Για παράδειγμα, φιλιππινέζες γυναίκες που προσλήφθηκαν ως «entertainers» αντιμετώπιζαν εξαρχής δεσμεύσεις, όπως κρατήσεις από μισθούς για λογαριασμό των πρακτορείων, με πολύ περιορισμένη πραγματική αμοιβή.

Αυτό συνέβη ιδιαίτερα κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980, όπου οι «base towns» της Οκινάουα είχαν έντονη κινητικότητα, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Kin, και θεωρείται ότι περίπου 4.000 Filipinas εργάζονταν εκεί σε αυτό το πλαίσιο.

• Οι βάσεις δημιούργησαν σειρά υπηρεσιών (μπαρ, κέντρα διασκέδασης, διασκέδασης, πρακτορεία προωθήσεων) όπου τα περιθωριακά δίκτυα της Yakuza μπορούσαν να παρέμβουν και να ελέγξουν.

• Το νομιμοφανές πλαίσιο των «entertainer visas» παρείχε κάλυψη σε αυτές τις δραστηριότητες, αφήνοντας κενά ελέγχου που εκμεταλλεύτηκαν τα εγκληματικά δίκτυα

Τι πρέπει να κοιτάξουμε στην υπόθεση της Κρητικής μαφίας και του ρόλου των βάσεων

Όπως φαίνεται και από τα παραδείγματα που παραθέσαμε, υπάρχουν αρκετές καταγεγραμμένες περιπτώσεων όπου εγκληματικά δίκτυα συνδέονται με τις αμερικάνικες βάσεις.

Και στην περίπτωση τη δική μας, θα πρέπει να υπάρξει έρευνα σχετικά με εργολαβίες και συμβάσεις που μοιράζονται από το καθεστώς των βάσεων. Ο σκιώδης τρόπος λειτουργίας των βάσεων και η αδυναμία ή η μη θέληση άσκησης ελέγχου εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης γεννά κινδύνους διαφθοράς.

Εφόσον ασκηθεί έλεγχος – όπως οφείλει να κάνει η πολιτεία – και υπάρξουν επίσημες ενδείξεις για χειραγώγηση διαγωνισμών που σχετίζονται με στρατιωτικές/δημόσιες υποδομές στην ευρύτερη περιοχή, όπως συνέβη στη βάση της Σιγκονέλλα, τότε θα πρέπει να παρθούν μέτρα που θα διασφαλίζουν το δημόσιο συμφέρον και θα μειώνουν την ισχύ εγκληματικών δικτύων.

Η θωράκιση προμηθειών/εργολαβιών με ελέγχους ακεραιότητας, όπως προτείνει και η διεθνής εμπειρία για την αντιμετώπιση μαφίας σε δημόσιες συμβάσεις είναι ζητούμενο.

Αναγκαιότητα ο έλεγχος γύρω από το καθεστώς των βάσεων

Η διεθνής εμπειρία δείχνει πως όπου υπάρχει μεγάλη ροή χρήματος, ασάφεια ελέγχου και στρατιωτική προστασία, υπάρχει χώρος για παράνομες διασυνδέσεις και εγκληματικά κυκλώματα. Τα παραδείγματα της Σιγκονέλλα, του 7ου Στόλου και της Οκινάουα είναι ενδεικτικά του ρίσκου.

Στην περίπτωση της Κρήτης, ο εντοπισμός, η ανάδειξη και ο έλεγχος όλων των πιθανών πτυχών των εργολαβιών της Βάσης Σούδας, αλλά και των οικονομιών της νύχτας που αναπτύσσονται στη σκιά της, είναι υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας.

Η διαφάνεια, η δημοσιογραφική έρευνα και η θεσμική εγρήγορση είναι το μόνο ανάχωμα απέναντι σε ένα αθέατο πλέγμα εξουσίας, διαφθοράς και παρακράτους, που απειλεί τη δημοκρατία, την τοπική κοινωνία και το δημόσιο συμφέρον.