Ο Δήμος Πλατανιά, σε συνεργασία με την Κοινότητα Ζυμβραγού, διοργανώνει την Τρίτη 14 Ιουνίου 2022 και ώρα 11:00, στον οικισμό Δρομόνερο της Κοινότητας Ζυμβραγού εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον εορτασμό της 126ης επετείου της ομώνυμης μάχης.
Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α
7:30π.μ
- Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Προφήτη Ελισαίου
11:00π.μ
- Επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο πεσόντων Δρομόνερου
- Χαιρετισμοί
- Ομιλία για τα γεγονότα της ημέρας από τον Ταξίαρχο ε.α.κ. Καλογεράκη Ιωάννη
- Κατάθεση στεφάνων
- Eνός λεπτού σιγή
- Εθνικός Ύμνος
Εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊου COVID 19, στην εκδήλωση αυτή, καθώς και σε όποια άλλη διοργανώνει ή συνδιοργανώνει ο Δήμος Πλατανιά, θα τηρούνται το ισχύον υγειονομικό πρωτόκολλο και τα προβλεπόμενα μέτρα κατά της μετάδοσης του ιού.
Τι ανέφερε ο Αντώνης Καλογεράκης σε παλιότερη εκδήλωση για την επέτειο:
Η μάχη του Δρομονέρου έγινε στις 14 Ιουνίου το 1896 κατά την διάρκεια των αγώνων για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού από την Κρήτη .
Στη θέση του Ιστορικού λόφου με υψόμετρο 400 μέτρα περίπου, οι Τούρκοι μετά την κατάληψη της Κρήτης το 1669 έκτισαν Πύργο διαστάσεων 30-35 μέτρων μήκους και πλάτους 10 μέτρων περιτριγυρισμένος με ξηρολιθιές διαμέτρου 10 μέτρων ως παρατηρητήριο και έδρα Τοπικής Τουρκικής Φρουράς, που σε συνδυασμό με τον Πύργο των Βουκολιών ήταν το ορμητήριο τους προς τα χωριά της Ανατολικής Κισάμου, Δυτικής Κυδωνίας και προς τα ορεινά της Επαρχίας Σελίνου. Αυτό το «Πυργάλι» του Δρομονέρου έμελλε να παίξει αποφασιστικό ρόλο στον ξεσηκωμό της Περιοχής των γύρω χωριών των Χριστιανών κατά των Τούρκων της Κισάμου αλλά και της Κρήτης γενικότερα.
Από τις 12 Μαΐου του 1896 οι Τούρκοι άρχισαν πάλι τις σφαγές, λεηλασίες από το Καστέλι μέχρι τα Χανιά για να καθυποτάξουν τους Χριστιανούς και να καταρρακώσουν το ηθικό τους. Την ίδια ημέρα στο Παζάρι των Βουκολιών προκαλούνται δυσάρεστα γεγονότα από τους ντόπιους Τούρκους της περιοχής με αποτέλεσμα οι Χριστιανοί την ίδια βραδιά να αρχίσουν να πολιορκούν τον Πύργο των Βουκολιών με σκοπό να παρεμποδίσουν τους Τούρκους να μεταβούν προς την Κάντανο. Την ίδια βραδιά πολιορκούν οι Χριστιανοί και το Πυργάλι του Δρομονέρου, ώστε οι Τούρκοι να στερούνται του πόσιμου νερού που έπαιρναν από την παρακείμενη πηγή που σώζεται μέχρι και σήμερα με την ονομασία «Δρομονέρι» ή Δρομόνερο. Εκεί κοντά στη βρύση οι Χριστιανοί έστηναν ενέδρα κάθε βράδυ όπως και στα άλλα παρακείμενα περάσματα έτσι ώστε να μην μπορούν οι Τούρκοι να έχουν πρόσβαση στο πόσιμο νερό. Οι Τούρκοι επιδίωκαν να σπάσουν τις ενέδρες αυτές των Χριστιανών με απόπειρες από Βουκολιές μέχρι και Κάντανο, αλλά μετρώντας σοβαρές απώλειες. Λέγεται ότι είχαν φονευθεί 4-5 Νιζάμηδες (Τούρκοι στρατιώτες/φοροεισπράκτορες του τακτικού στρατού της Οθωμανικής αυτοκρατορίας) σε διάφορες αψιμαχίες.
Από την παραμονή της 14ης Ιουνίου 1896 παρατηρήθηκε κίνηση Τουρκικών στρατευμάτων από τα Χανιά προς τον Ταυρωνίτη με αποτέλεσμα να πυκνωθούν οι ενέδρες όλη τη νύχτα από νέους άνδρες Χριστιανούς, οι γνωστοί όπως τους έλεγαν «Καλησπέριδες». Οι «Καλησπέριδες» ήταν ο πυρήνας πολλών επαναστατικών ενεργειών και πήραν το όνομά τους από την «Καλησπέρα» που έλεγαν πριν την επίθεσή τους. Στην Κίσσαμο τέτοιες οργανωμένες ομάδες ήταν πάνω από δέκα. Από την πλευρά των Τούρκων, ο Αμπντουλάχ Πασάς με οδηγούς του δύο Τούρκους αξιωματικούς που γνώριζαν την περιοχή, τον Αχμεντιγιέ και τον Χατζη-Μπακαλάο, ξεκίνησαν την εξόρμησή τους.
Στο ξημέρωμα στις 14 Ιουνίου 1896, ένας Τούρκος καβαλάρης προβάλλει ανάμεσα στα στάχυα, αρχηγός εμπροσθοφυλακής. Τρέχουν δυο Χριστιανοί και τον ρωτούν, αρπάζοντας το χαλινάρι του αλόγου… Ποιος είσαι εσύ μωρέ;!!! Μα αυτός ήταν Τούρκος και οδηγός στο Τούρκικο ασκέρι – 2.000 – που ακολουθούσε από κάτω από την κοιλάδα των Βουκολιών. Εκείνος τρομαγμένος, τους ξεφεύγει πηδώντας από το άλογό του. Δεν πέρασε πολύ ώρα κι οι Τούρκοι άρχισαν να ρίχνουν. Απαντούν οι Χριστιανοί από τα πρώτα μετερίζια τους στα υψώματα της Ανώσκελης. Οι Τούρκοι είναι περισσότεροι και για αυτό πιέζονται οι Κρητικοί, οι οποίοι φτάνουν ως τη ρίζα του λόφου Δρομονέρι με σκοπό να ανεβούν στον Πύργο, ταμπουρωμένοι δεξιά και αριστερά του μονοπατιού. Με το πρώτο φως της ημέρας ο κρότος των τουφεκιών και οι συνεχείς κωδωνοκρουσίες φέρνουν το μήνυμα του γενικού ξεσηκωμού στα γύρω χωριά Ζυμβραγού – Επισκοπή – Πανέθυμος – Κακόπετρο – Παλαιά Ρούματα – Φωτακάδω – Καρρές. Φτάνουν οι νέοι πολεμιστές με τους «γκράδες» (τουφέκια της εποχής) ακόμα και από τις γύρω επαρχίες. Η Μάχη αρχίζει λυσσαλέα ανάμεσα από τα πυκνά φυλλώματα των αμπελιών και των πλατάνων. Ο Καλογεράκης Νικόλαος ή αλλιώς με το γνωστό στην περιοχή παρατσούκλι «Τζαγκαρονικόλας» μαζί και ο Σαρτζετάκης, φίλος και συμπολεμιστής του έρχονται αντιμέτωποι λίγα μέτρα από τον Τούρκο αξιωματικό Αχμεντιγιέ. Στην αψιμαχία αυτή ο Τούρκος αξιωματικός Αχμεντιγιέ τραυματίζεται θανάσιμα, ενώ ο «Τζαγκαρονικόλας» ήτανε γραπτό να γλιτώσει ξυστά από το τουρκικό βόλι. Σε λίγο τραυματίζεται ο Σαρτζετάκης, όμως τον αγώνα οι Κρητικοί δεν τον εγκαταλείπουν.
Οι μάχες συνεχίζονται με την ίδια ένταση και όλο και νέοι πολεμιστές καταφθάνουν στο πεδίο: από τα Παλαιά Ρούματα ομάδα με αρχηγό τον Καπετάν Μαρκουλάκη, από τα Περβολάκια υπό τον Μπονάτο και τον Κουκουλά, από το Καστέλλι υπό τους αδερφούς Χαραλαμπάκη. Στην πορεία της μάχης σκοτώνεται και ο Τούρκος αξιωματικός Χατζη-Μπακαλάος από τον Δασκαλάκη, όμως πέφτει ηρωικά ο Μπονάτος. Λόγω των απωλειών κυρίως των υψηλόβαθμων αξιωματικών λυγίζουν οι Τούρκοι. Οι περί τους 200 Χριστιανοί πολεμιστές που έλαβαν μέρος σε αυτή τη Μάχη της Κρήτης κατά των Τούρκων, στην ιστορική Μάχη του Δρομονέρου νικούν τους περί 2.000 Τούρκους (υπάρχουν αναφορές ότι οι Τούρκοι μαζί με τις ενισχύσεις τους έφτασαν τους 4.000 ή και τους 7.000 κατά την λαϊκή αφήγηση).
Την επόμενη ημέρα, οι Τούρκοι μετρούν τις βαριές απώλειες τους και οι Χριστιανοί θάβουν τους τιμημένους νεκρούς, οι οποίοι είναι στεφανωμένοι με το αθάνατο στεφάνι της νίκης και της ανδρείας. Το τάξιμο της νίκης μεγάλο!!! Με δάκρυα στα μάτια οι μανάδες με τα παιδιά και οι γέροντες μαζί και οι πολεμιστές και οι Ιερείς της περιοχής μαζεύονται, γκρεμίζουν το Πυργάλι του Δρομόνερου και με τις ίδιες πέτρες κτίζουν για τον Άγιο της ημέρας – το Τάμα τους – ένα ξωκλήσι λαμπρό αφιερωμένο στον Προφήτη Ελισαίο.
Έτσι και φέτος μαζί με την Εορτή του Προφήτη Ελισαίου, οι παραδόσεις μεταλαμπαδεύονται από τη μια γενιά στην άλλη, από τον παππού στα εγγόνια και από τον πατέρα στα παιδιά όπως γινόταν από εκείνα τα χρόνια οι διηγήσεις αυτές στα πέτρινα πεζούλια στον καφενέ του Δημητροστελιανού… Και μαζί ένα ριζίτικο που γράφτηκε και σώθηκε ως σήμερα:
“Πόλεμο κάνουν οι Χριστιανοί
Πάνω στο Δρομονέρι
Με Τούρκικο ασκέρι.
Ήταν 300 Χριστιανοί
και οι Τούρκοι 7.000
Ολημερίς εμάχοντο το βράδυ εμετρήθαν
Να δούνε πόσοι ελείπαν.
Μετριούνται οι Τούρκοι κι έλειπαν
Ίσαμε 2.000 χιλιάδες
Σκοτώθηκαν και Χριστιανοί
4 τέσσερις στρατιώτες
Παπαδογιώργης και Λαγός
Μπιτζάνης και Μπομπόλης
– 4 – τέσσερις όλοι – όλοι…”.
Η τουρκική φρουρά του Δρομονέρου δεν μπόρεσε να νικήσει τους ενωμένους Κρήτες – Χριστιανούς των γύρω χωριών, οι οποίοι κατάφεραν για πρώτη φορά, σημαντική νίκη έναντι του τακτικού τουρκικού στρατού ο οποίος ως τότε θεωρούνταν ανίκητος από τα επαναστατούντα τμήματα στην Κρήτη. Η μάχη αυτή θεωρείται ότι άνοιξε τον δρόμο για την αποχώρηση των Τούρκων από το νησί, την επίλυση του κρητικού ζητήματος, την αυτονομία και τελικά, την πολυπόθητη Ένωση. Είναι πλέον ιστορικά αποδεκτό ότι χωρίς αυτή τη μάχη το εκστρατευτικό σώμα που αποβιβάστηκε στο Ακρωτήρι το 1897 υπό τον Τιμολέοντα Βάσσο, πιθανότατα δε θα στέλνονταν ποτέ προς ενίσχυση των επαναστατημένων Κρητών.
Σήμερα, το εξωκλήσι του Προφήτη Ελισαίου ψηλά εκεί δεσπόζει ως φάρος στις ψυχές όλων μας, μαζί με τα καταγραμμένα ονόματα των θυσιασθέντων:
- Παναγιωτάκης
- Λαγουδάκης
- Μπονάτος
- Λυκοβαρδάκης
- Καντιράκης
- Λαγουδάκης
- Δασκαλάκης
- Μπιτζανάκης