Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του σε μια ιστορία που συνέβη πριν 1500 χρόνια στην Μικρά Ασία στην Καισάρεια της Καππαδοκίας.
Ένας τύραννος της περιοχής , στρατηγός ζήτησε απ’ τους κατοίκους όλα τα χρυσαφικά τους για να μην λεηλατήσει την πόλη (η Τρόικα της εποχής). Ο Μέγας Βασίλειος , δεσπότης της Καισαρείας προσευχήθηκε στον Θεό να σώσει την πόλη. Οι κάτοικοι της περιοχής, που αγαπούσαν τον δεσπότη τους μπροστά στην απειλή του στρατηγού μάζεψαν όλα τα χρυσαφικά τους για να του τα δώσουν και να σώσουν τη πόλη τους και τον δεσπότη τους. Όταν ο στρατηγός πήγε να πάρει το χρυσό μια λάμψη με ένα χρυσό καβαλάρη εμφανίστηκε και αφάνισε και τον στρατηγό και τους στρατιώτες (τώρα θα λέγανε τον καβαλάρη τρομοκρατική οργάνωση).
Έτσι σώθηκε η Καισαρεία. Τα χρυσαφικά όμως έπρεπε να επιστραφούν στους δικαιούχους. Επειδή ήταν δύσκολο να πάρει ο καθένας το δικό του χρυσαφικό, ο Μέγας Βασίλειος για να γίνει δίκαιη μοιρασιά ζήτησε να του ζυμώσουν ψωμάκια και έβαλε μέσα στο καθένα από ένα χρυσαφικό. Όπως το ψωμάκι έτσι και η βασιλόπιτα καθιερώθηκε για να θυμίζει αυτό το γεγονός. Σε άλλη εκδοχή του εθίμου που έχομε διαβάσει λέγεται ότι συμπτωματικά ή θεϊκά μπήκε στο ψωμάκι του κάθε δικαιούχου, το δικό του χρυσαφικό, αυτό που είχε δώσει στον ληστή για να μην καταστρέψει την πόλη.
