Όπως είναι γνωστό το έτος 2014 κηρύχθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού ως έτος Θεοτοκόπουλου, με αφορμή τη συμπλήρωση 400 ετών από το θάνατο του μεγάλου έλληνα ζωγράφου.
Πρόκειται για μια επέτειο που θα γιορταστεί με μεγάλη επισημότητα στην Ελλάδα και την Ισπανία, την χώρα δηλαδή όπου δημιούργησε τα σπουδαία έργα του και στην οποία έζησε ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής του.
Ηδη προγραμματίζονται πολλές εκδηλώσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού και άλλους φορείς και έχει συγκροτηθεί επταμελής οργανωτική επιτροπή.
Σύμφωνα με ανακοινώσεις που έχουν γίνει, την μνήμη του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου θα τιμήσει και ο δήμος Ηρακλείου, που θεωρεί ότι είναι ο τόπος της γέννησης του.
Οι εκδηλώσεις στο Ηράκλειο για τον Θεοτοκόπουλο περιλαμβάνουν:
1) Έκθεση στο Ιστορικό Μουσείο με την υποστήριξη του Δήμου με τίτλο «Ο Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης
2) Διεθνές επιστημονικό συνέδριο με διοργανωτές το Δήμο Ηρακλείου και την Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών
3)Αφιέρωμα στον Νίκο Παναγιωτάκη και αναγνώριση της σημαντικής μελέτης του για την Κρητική περίοδο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, που δημοσίευσε το 1986.
4)Βραδιά ανάγνωσης αφιερωμένης στο Γκρέκο
5)Εβδομάδα κινηματογράφου – αφιέρωμα στο Greco
6)“Κρητικό” αφιέρωμα στη μνήμη του Θεοτοκόπουλου με πέντε κορυφαίους λυράρηδες του νησιού.
7)Έκθεση αντιγράφων υψηλής ανάλυσης των σημαντικότερων έργων του Θεοτοκόπουλου, σε φυσικό μέγεθος, στην Βασιλική του Αγίου Μάρκου.
8)Έκθεση από το Δήμο μεγάλων φωτογραφιών (1.10 μ. ύψος) του καθηγητή Χοακίν Μπέρκεζ, μέλους της Ακαδημίας της Βαλένθια, των εικονοστασίων του Θεοτοκόπουλου που αποτελούν σημαντικά έργα τέχνης.
9)Επανέκδοση – επικαιροποίηση του λευκώματος: «Αφιέρωμα στον EL GRECO » από την έκθεση των έργων του ζωγράφου στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.
10)Στοχευμένες βραδιές με αφιερώματα στο Δομίνικο Θεοτοκόπουλου.
Στο Ηράκλειο λοιπόν προγραμματίζονται οι παραπάνω εκδηλώσεις για να τιμηθεί ο διάσημος ζωγράφος, αφού, όπως προαναφέρθηκε, ο δήμος Ηρακλείου θεωρεί ότι είναι ο τόπος της γέννησης του.
Ανάλογες εκδηλώσεις θα γίνουν και αλλού στην Ελλάδα καθώς και στην Ισπανία. Αυτό που θεωρώ αναγκαίο είναι να δούμε σχετικές εκδηλώσεις να γίνονται και στον τόπο από τον οποίο κατάγεται η οικογένεια του, κάτι που μέχρι σήμερα δεν γνωρίζω αν προγραμματίζεται να γίνει.
Και ο τόπος της καταγωγής του σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες είναι σχεδόν σίγουρα ο Νομός Χανίων και ιδιαίτερα το χωριό Κουστογέρακο της επαρχίας Σελίνου.
Γι αυτό τόσο η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, όσο και ο δήμος Καντάνου-Σελίνου καθώς και πιθανόν και άλλοι δήμοι η φορείς στο νομό, θα πρέπει εφόσον δεν το έχουν κάνει ακόμη, να πράξουν τα δέοντα.
Σχετικά με τον τόπο καταγωγής της οικογένειας του Θεοτοκόπουλου, ο αείμνηστος καθηγητής πανεπιστημίου Νικ. Παναγιωτάκης , που έκανε έρευνες στα Ενετικά αρχεία, στο βιβλίο του «Η Κρητική περίοδος της ζωής του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου», στην σελίδα 38 αναφέρει: «Πιθανότερος τόπος καταγωγής της οικογενείας φαίνεται να είναι το διαμέρισμα των Χανίων, όπου, ήδη από τον 15ο αιώνα , μαρτυρούνται μέλη της , στο χωριό Κουστογέρακο.»
Η δε καθηγήτρια του πανεπιστημίου Αθηνών Α. Παπαδιά-Λάλα, που επίσης έκανε έρευνες στα Ενετικά αρχεία, στην διδακτορική της διατριβή με τίτλο «Αγροτικές ταραχές και εξεγέρσεις στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη (1509-1528) Η επανάσταση του Γεωργίου Γαδανολέου-Λυσογιώργη», και στην σελίδα 97 αναφέρει για τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο πως: « πιθανή είναι κάποια σχέση με τη Μάρθα Θεοτοκοπουλίνα, η οποία στα 1488 αναφέρεται ως αφιερώτρια στον Αγιο Γεώργιο Κουστογεράκου, του χωριού δηλαδή από το οποίο κατάγεται ο Γεώργιος Γαδανολέος»
Επισημαίνεται ότι η αξία της έρευνας στα Ενετικά αρχεία είναι μεγάλη, προκειμένου να βρεθούν αντικειμενικά στοιχεία για τα γεγονότα που αφορούν την ζωή του Θεοτοκόπουλου πριν φύγει από την Ελλάδα, διότι την περίοδο εκείνη η Κρήτη ήταν υπό την κατοχή των Ενετών και μεγάλο μέρος από τα αρχεία που τηρούσαν οι Ενετοί κατακτητές στο νησί μεταφέρθηκαν στην Βενετία όπου και υπάρχουν ακόμη.
Διάφορα άλλα στοιχεία που επίσης ενισχύουν την άποψη για την καταγωγή της οικογενείας του Θεοτοκόπουλου από τον Νομό Χανίων και ιδιαίτερα από το Σέλινο, αναφέρονται σε άρθρο του καθηγητή Ιωάν. Μυριζάκη, που δημοσιεύτηκε στις 26-9-2013, στην εφημερίδα “Σελινιώτικα Νέα”.
Μεταξύ των εκδηλώσεων που θα μπορούσαν να γίνουν το επόμενο έτος για τον Θεοτοκόπουλο στον νομό μας θα ήταν και μια ημερίδα , όπου οι αρμόδιοι επιστήμονες μεταξύ των άλλων θα κατέθεταν τις τελευταίες απόψεις τους για τον τόπο που γεννήθηκε καθώς και άλλα στοιχεία σχετικά με την καταγωγή του.
Αλλά και για τα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα που έχουν τμήματα με συναφές αντικείμενο, θα είναι μια ακόμη ευκαιρία για να ασχοληθούν με το θέμα, με όποιο τρόπο θεωρούν σκόπιμο, ώστε να συμβάλουν στο να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που εξακολουθούν και σήμερα να υπάρχουν και έτσι δημιουργούνται αντιπαραθέσεις μεταξύ διαφόρων περιοχών.
Γιατί είναι γνωστή η διαμάχη που έχει τελευταία προκύψει μεταξύ των δήμων Μαλεβυζίου και Ηρακλείου που διεκδικούν και οι δυο την γενέτειρα του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου.
Για να φανεί η ανάγκη περαιτέρω έρευνας, αναφέρω πολύ συνοπτικά το πως κατέληξαν πριν από πολλά χρόνια στο ότι το χωρίο Φόδελε, του σημερινού δήμου Μαλεβυζίου, είναι ο τόπος γέννησης του Θεοτοκόπουλου, πράγμα που σήμερα δεν το δέχεται ο Δήμος Ηρακλείου.
Ένα πρόσωπο που συνδέθηκε τότε με τον Θεοτοκόπουλο, τόσο ως προς το γένος, όσο και ως προς την ομοιότητα, ήταν ο Στυλιανός Αλοδιανάκης του Πολυχρόνη και της Μαρίας το γένος Θεοτόκη.
Η ιστορία ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα όταν ιστορικοί από το Πανεπιστήμιο του Βολιαδολίδ της Ισπανίας ήρθαν για πρώτη φορά στο Φόδελε ψάχνοντας να βρούν που γεννήθηκε ο Θεοτοκόπουλος. Οι άνθρωποι αυτοί ήξεραν πως είναι Κρητικός και ξεκίνησαν αυτό το ταξίδι βάσει των αρχείων της Ιεράς Εξέτασης.
Όταν είδαν τον Στυλιανό Αλοδιανάκη, είδαν μια τέλεια ομοιότητα.
Όταν τον ρώτησαν πως λέγεται και απάντησε Στυλιανός Αλοδιανάκης του Πολυχρόνη και της Μαρίας, το γένος Θεοτόκη, θεώρησαν πως βρήκαν δύο ισχυρές αποδείξεις για την καταγωγή του μεγάλου ζωγράφου.
Την ομοιότητα δηλαδή και το επώνυμο Θεοτόκης.
Ακολούθησε από το πανεπιστήμιο του Βολιαδολίδ της Ισπανίας, και δεύτερη επίσκεψη στο Φόδελε, το 1934, οπότε και τοποθέτησαν στο χωριό πλάκα που γράφει:
«Η σχολή της Ιστορίας του Βολιαδολίδ, παλμός μέσα την καρδιά της Καστίγγια προσφέρει στο Φόδελε την πλάκα αυτή βγαλμένη από το βράχο του Τολέδο. Ενθύμιο της αθανάτου δόξης του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, 27 Ιούλιου 1934».
Ακολούθησαν στο Φόδελε λαμπρές στιγμές, το έτος 1964, με τη κάθοδο των Ισπανών αλλά και πολυπληθέστατης αποστολής (220) ατόμων) επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου (1964) για τις εκδηλώσεις, που έγιναν για τη συμπλήρωση των 350 χρόνων από το θάνατό του Θεοτοκόπουλου.
* Φωτογραφία από την εφημερίδα ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ του Αλοδιανάκη και του Θεοτοκόπουλου
Λουκάς Μπασιάς
Πρόεδρος Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου