Διάλογοι-σοκ μεταξύ πολιτών που απειλούνταν από τις φλόγες και χειριστών τηλεφωνητών του 199-ΕΚΥΠΣ (πρόγραμμα για τη διαχείριση των συμβάντων διάσωσης και πυρκαγιών σε σπίτια), περιλαμβάνονται στην εισαγγελική διάταξη για τη φονική πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική, που στοίχισε τη ζωή σε 100 ανθρώπους.
Οι διάλογοι καταδεικνύουν όχι μόνο την έλλειψη της οργάνωσης και του συντονισμού, αλλά και την απίστευτη αγένεια των χειριστών – τηλεφωνητών, με την οποία βρέθηκαν αντιμέτωποι οι πολίτες που καλούσαν σε βοήθεια.
Σύμφωνα με την εισαγγελική διάταξη ο αριθμός των χειριστών – τηλεφωνητών ήταν πολύ μικρός, καθώς ήταν μόλις τρεις, ενώ η λειτουργία του συγκεκριμένου προγράμματος έφτασε στο μέγιστο της απόδοσης λειτουργίας της στις 19:17 της 23ης Ιουλίου. Με απλά λόγια, δηλαδή, την ημέρα της φονικής πυρκαγιάς υπήρχαν στα τηλέφωνα του 199 μόλις τρεις υπάλληλοι – τηλεφωνητές και ενώ οι αρμόδιοι γνώριζαν πως στις 23 Ιουλίου ο κίνδυνος πυρκαγιάς για την Αττική ήταν ιδιαίτερα υψηλός, καθώς είχε υπάρξει ενημέρωση γι’ αυτό την προηγούμενη ημέρα της καταστροφής.
Μάλιστα, η εν λόγω υπηρεσία, μετά τις 19:17 της 23ης Ιουλίου «κατέστη ανενεργή, καθώς δεν ήταν έτοιμη και ικανή να διαχειριστεί τα περιστατικά αποτελεσματικά αλλά ούτε καν στοιχειωδώς», όπως αναφέρεται στη διάταξη. Όπως αναφέρουν οι εισαγγελείς, «ακριβώς λόγω της έλλειψης ικανού αριθμού χειριστών – τηλεφωνητών σε συνδυασμό με το μεγάλο αριθμό των συμβάντων διαπιστώθηκαν και περιπτώσεις απρεπούς συμπεριφοράς σε καλούντες πολίτες».
Συγκεκριμένα, ενώ οι πολίτες καλούσαν και ζητούσαν πληρηφορίες ή οδηγίες γιατί βρίσκονταν σε κίνδυνο, οι χειριστές απαντούσαν εκνευρισμένα και με αγένεια. Χαρακτηριστικά, στην εισαγγελική διάταξη, παρατίθενται οι ακόλουθοι διάλογο:
– «Έρχονται κυρία μου, έρχονται, το κέρατο μου, έρχονται», «αυτό σας λέω κυρία μου, ό,τι μπορούμε κάνουμε, 15 αυτοκίνητα, 20 έρχονται, μακάρι να γεννήσουμε και άλλα»,
– «Δεν κατάλαβα το ύφος σας κύριε… όχι, όχι τι είστε εσείς, τι δεν καταλάβατε, πολίτης είμαι, έχετε υποχρέωση, τι είσαστε, μαγαζί σας είναι η Πυροσβεστική, δεν το κατάλαβα; … και εγώ δεν το κατάλαβα».
– «Εντάξει δεν είναι ταξί να το παραγγείλουμε κινδυνεύει κάποιος, μπορεί να κινδυνεύει κάποιος άνθρωπος, θα το δούμε έτσι; Θα ρθει», «Καπνό … την Αττική ο καπνός μην παραπονιέστε και φωνάζετε όλοι».
Όμως, ανάλογη συμπεριφορά των παραπάνω τηλεφωνητών διαπιστώνουν οι εισαγγελείς και απέναντι σε εμπλεκόμενους φορείς όπως λ.χ σε συνομιλία με την Άμεση Δράση. Ενδεικτικά, παραθέτουν τα εξής αποσπάσματα διαλόγων:
– «Θέλω τροχαία στα φανάρια στη διασταύρωση στη Ραφήνα…. στη Ραφήνα έχω φωτιές από εκεί πέρα,…. τι είναι αυτό στο Ν. Βουτζά, χεστήκαμε. Ο παππούς θα πεθάνει εκεί μέσα, μ@λ@κα είναι να πεθάνει ο παππούς…. θέλω τροχαία στη διασταύρωση για Ραφήνα».
Επίσης, στην εισαγγελική διάταξη παρατίθενται και άλλα παρόμοια περιστατικά και συγκεκριμένα:
– Στις 18:13 μ.μ μία οικογένεια που βρίσκεται στο σπίτι της στο Νέο Βουτζά επικοινωνεί με το 199 την ώρα που η αυλή τους φλέγεται και το αυτοκίνητό τους έχει καεί: Μέλη οικογένειας τηλεφωνούν στο 199 και λένε στον τηλεφωνητή – χειριστή: «Γύρω γύρω τώρα καίγονται όλα, έχουν καεί όλα εμείς είμαστε μέσα, έχει πολύ καπνό… χάλασε το αυτοκίνητό μας, κάηκε, τί λετε τώρα;…». Η απάντηση που δίνει ο χειριστής – τηλεφωνητής στους συγκεκριμένους πολίτες είναι: «Σιγά σιγά προς την παραλία δεν μπορείτε να πάτε; Έχετε αυτοκίνητο;» Τότε μία γυναίκα ακούγεται να του απαντά: «Όχι ρε παιδιά αφού έχω μωρό 13 μηνών και πόσο θα αναπνεύσει λίγο, δεν ξέρω, κάντε κάτι».
– Δυο λεπτά αργότερα χειριστής – τηλεφωνητής «αντί να προβεί στην αποστολή δυνάμεων για τη διάσωση των κινδυνευόντων στην ως άνω οικεία διαβιβάζει το συμβάν στο ΚΕΠΠ αναφέροντάς του: «ο Δήμος δεν μπορεί να βάλει ένα αυτοκίνητο για να βοηθήσει, τα δικά μας σβήνουν». Το ΚΕΠΠ του απαντά: «Ναι παιδιά όμως δεν γίνεται όλοι εσείς να παίρνετε μόνο το δικό μου τηλέφωνο, έχει και δίπλα τρία τέσσερα εδώ πέρα» και συνεχίζοντας, αναφέρει: «αυτή η κυρία δεν γίνεται να πάρει τηλέφωνο το 100 να πάει ένα περιπολικό; Αυτά που είπε σε εσένα δεν μπορούσε να τα πει στο 100;».
– Στις 18:57 μ.μ πολίτης από το Μάτι επικοινωνεί με το 199 ενημερώνοντάς τους για τον κίνδυνο που αντιμετώπιζαν τρεις γυναίκες καθώς έξω από το σπίτι τους καίγονταν δέντρα. Ο πολίτης ζήτησε βοήθεια για τη διάσωση και μεταφορά των γυναικών σε ασφαλή περιοχή και ο τηλεφωνητής – χειριστής του απάντησε: «Ντάξει ….παρα πολλά περιστατικά όμως που είναι έτσι αντίστοιχα με τα δικά σας και κατασκηνώσεις…. προσπαθούμε να εκκενώσουμε και γίνεται χαμός» και «να σας πω, πάρτε και το 100 την αστυνομία αν μπορούν να κάνουν και αυτοί μεταφορά».
Τέλος, όταν κάποια γυναίκα υπάλληλος του ξενοδοχείου «Ραμάντα» ζήτησε από το 199 την εκκένωσή του, γιατί καίγονταν τα αυτοκίνητα στο εξωτερικό πάρκινγκ, ο τηλεφωνητής κάλεσε το ΚΕΠΠ, για να διαβιβάσει την αστυνομία το περιστατικό.
Σοκ ωστόσο προκαλεί και το εξής σημείο της εισαγγελικής διάταξης: «Μόνο δε προκειμένου να καταδειχθεί εμφατικά η στάση ευτυχώς ορισμένων οργάνων του Π. Σ παρατίθεται και η συνομιλία του αξιωματικού του Π.Σ. με τον αξιωματικό υπηρεσίας του “199” όταν είπε χαρακτηριστικά για τους κινδυνεύοντες στην περιοχή της Κινέτας: «Τώρα να καούν για να βάλουν μυαλό ρε φίλε….Ναι μπορεί να έχουμε 50 νεκρούς για πλάκα για τον κάθε β@@@@ τώρα….Τα όρνια να μείνουν εκεί».
Οι εισαγγελείς περιγράφοντας το χάος και την εικόνα της διάλυσης που επικράτησε στον κρατικό μηχανισμό, εκφράζουν ξεκάθαρες αμφιβολίες για τον αν το «το κεντρικό συντονιστικό όργανο» γνώριζε πού ήταν σε εξέλιξη η πυρκαγιά, πού αυτή είχε επεκταθεί ακόμη και αν υπήρχε πυρκαγιά!
Μάλιστα, παραθέτουν και διάλογο μεταξύ αξιωματικού της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας με την κωδική ονομασία «Ερμής Αθηνών» με αξιωματικό της υπηρεσίας «199», από τον οποίο προκύπτει ότι αμφότεροι είχαν πλήρη άγνοια για το ποιος ήταν ο επικεφαλής των επίγειων δυνάμεων, πού είναι η πυρκαγιά, πού έχει επεκταθεί, ποιος διαχειρίζεται τα εναέρια μέσα ακόμη και αν υπάρχει πυρκαγιά.
Ο επίμαχος διάλογος
«Ερμής Αθηνών προς αξιωματικό υπηρεσίας του 199»: Ρε καταλαβαίνεις τι σου λέμε τόση ώρα; Σας καλώ τόση ώρα να ρίξουν τα εναέρια γιατί δεν μπορεί να πιάσει…Βόρεια βορειοδυτικά έχει θα πιάσει κορυφογραμμή και θα βγει πίσω, δεν το καταλαβαίνεται αυτό το πράγμα; Γυρνάω εγώ στο 15 δεν μου απαντάει κανένας, γυρνάμε εσάς, και δεν μου απαντάει ούτε από εσάς κανένας».
Αξιωματικός υπηρεσίας 199: Δεν έχετε ασύρματο να μιλήσετε με τα εναέρια;
«Ερμής Αθηνών»: Όχι, όχι και δεν τα χειρίζομαι εγώ τα εναέρια.
Αξιωματικός υπηρεσίας 199: Ποιος τα διαχειρίζεται;
«Ερμής Αθηνών»: Δεν ξέρω ποιος τα διαχειρίζεται, καλούσα τον, ποιος τα διαχειρίζεται εγώ μιλάω με το κέντρο και δεν απαντάτε».
Στις συνδιαλέξεις αυτές χρησιμοποιούνται συγκεκριμένες κωδικές λέξεις που αντιστοιχούν στην ιδιότητα του αναφερόμενου αξιωματικού στην ιεραρχία της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ανά περιοχή. Έτσι, στη συγκεκριμένη συνομιλία «ο Ερμής Αθηνών» είναι ο υποδιοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Αθηνών, ο οποίος δηλώνει ότι δεν γνωρίζει ποιος διαχειρίζεται τα εναέρια μέσα! Το ίδιο ισχύει και για τον αξιωματικό υπηρεσίας στο 199, τη δεδομένη στιγμή.
Σύμφωνα με την εισαγγελική διάταξη η ως άνω εσφαλμένη αντίληψη που είχαν οι χειριστές – τηλεφωνητές του «199» και τα λοιπά όργανα του ΕΣΚΕ (Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων) επιχειρήσεων είναι προφανές, ότι είχε επιπτώσεις στην κινητοποίηση των αναγκαίων πυροσβεστικών δυνάμεων και ήταν ένας από τους κυριότερους λόγους στους οποίους οφείλονταν η καθυστερημένη επέμβαση των δυνάμεων και η αποτυχία κατάσβεσης στο αρχικό στάδιο αλλά και στην εξέλιξή της..».
Όπως σημειώνουν οι εισαγγελείς «είναι προφανές ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για επιχείρηση κατάσβεσης και διάσωσης ανθρώπων που κινδυνεύουν, όταν το κεντρικό συντονιστικό όργανο αγνοεί ποιος είναι επικεφαλής των επίγειων δυνάμεων, που είναι η πυρκαγιά, που έχει επεκταθεί, ποιος διαχειρίζεται τα εναέρια μέσα ακόμη και αν υπάρχει πυρκαγιά».
«Δεν γνώριζε ούτε το ΓΕΕΘΑ»
«Δεν υπήρχε σαφής εικόνα για τα εναέρια μέσα και το έργο τους, δηλαδή ποιο μέσο αεροπυρόσβεσης ή συντονιστικό πετούσε και που» σημειώνουν οι εισαγγελείς και προσθέτουν: «Συγκεκριμένα, δεν γνώριζε το ΕΣΚΕ /199 – ΣΕΚΥΠΣ, ΣΚΕΔ, ΚΕΠΠ, ΕΘΚΕΠΙΧ/ ΓΕΕΘΑ, ΓΕΑ, ΑΤΑ και το γραφείο Τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος σε ποια πυρκαγιά, ήτοι στη περιοχή της Κινέττας, Πεντέλης ή Καλάμου πετούσαν και σε ποιο χρόνο τα εναέρια μέσα, που συνέδραμαν στη αεροπυρόσβεση ή συντόνιζαν από αέρος τις επίγειες δυνάμεις. …Ειδικότερα μάλιστα για τα εναέρια μέσα αγνοούσαν ακόμη και ποιος ήταν ο αξιωματικός Πυροσβεστικού Σώματος, που διαχειρίζονταν τα εναέρια μέσα στην περιοχή Νταού Πεντέλης – Νέου Βουτζά».
Γενικότερα, όπως αναφέρουν οι εισαγγελείς «από τις απομαγνητοφωνήσεις των ενσύρματων επικοινωνιών του 199- ΣΕΚΥΠΣ προκύπτει ότι το ΕΣΚΕ και γενικότερα τα επιχειρησιακά στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος δεν είχαν καμία πραγματική εικόνα για τις συνθήκες της πυρκαγιάς, ήτοι ακριβή τόπο εκδήλωσης, μέτωπα, εξέλιξη, εξάπλωσή της, δυνάμεις που επιχειρούσαν, συνεργασίες με άλλους εμπλεκόμενους φορείς, με συνέπεια να καθίσταται αδύνατη η επίτευξη συντονισμού των δυνάμεων με σκοπό την αποτροπή των τραγικών συνεπειών αυτής».
