Καθώς η Τεχνητή Νοημοσύνη σαρώνει την αγορά εργασίας με ρυθμούς ρεκόρ, ο πρώην υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ Andrew Yang επαναφέρει στο προσκήνιο την πρότασή του για εγγυημένο εισόδημα, ως απάντηση στη νέα οικονομική πραγματικότητα.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) δεν αποτελεί πλέον μια μελλοντική απειλή, αλλά μια παρούσα πραγματικότητα που αναδιαμορφώνει βίαια τον εργασιακό χάρτη. Πρόσφατη μελέτη του MIT αποκαλύπτει ότι η AI είναι ήδη ικανή να αντικαταστήσει το 11,7% της αγοράς εργασίας, επηρεάζοντας μισθούς ύψους 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε τομείς όπως τα χρηματοοικονομικά και η υγεία. Οι τίτλοι των ειδήσεων επιβεβαιώνουν την τάση: Η Amazon σχεδιάζει την αυτοματοποίηση του 75% των λειτουργιών της, αντικαθιστώντας 600.000 εργαζόμενους με ρομπότ, ενώ κολοσσοί όπως η Salesforce, η Walmart και η UPS ανακοινώνουν απολύσεις που συνδέονται άμεσα με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών.
Με σχεδόν 1 εκατομμύριο θέσεις εργασίας να έχουν χαθεί ήδη, οι προβλέψεις για το μέλλον είναι δυσοίωνες. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι το 6-7% του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ θα μπορούσε να εκτοπιστεί, ενώ το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ προβλέπει την απώλεια 92 εκατομμυρίων θέσεων παγκοσμίως έως το 2030. Ακόμη και τα μεσαία διευθυντικά στελέχη, σύμφωνα με τον καθηγητή Scott Galloway, βρίσκονται πλέον στο στόχαστρο.
Το πείραμα του Σικάγο και το «Μέρισμα Ελευθερίας»
Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, η ιδέα του Παγκόσμιου Βασικού Εισοδήματος (UBI) επανέρχεται δυναμικά. Στο Κουκ Κάουντι του Ιλινόις, το οποίο περιλαμβάνει το Σικάγο, το τοπικό συμβούλιο ενέκρινε πρόσφατα κονδύλι 7,5 εκατομμυρίων δολαρίων για ένα πρόγραμμα εγγυημένου εισοδήματος, βασισμένο στην επιτυχία πιλοτικής εφαρμογής που παρείχε 500 δολάρια μηνιαίως σε 3.200 νοικοκυριά. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά: 94% των δικαιούχων χρησιμοποίησαν τα χρήματα για έκτακτες ανάγκες και 75% δήλωσαν μεγαλύτερη οικονομική ασφάλεια.
Ο Andrew Yang, ο οποίος το 2020 είχε προτείνει το «Μέρισμα Ελευθερίας» (Freedom Dividend) –ένα μηνιαίο επίδομα 1.000 δολαρίων για κάθε ενήλικα Αμερικανό– βλέπει τις προβλέψεις του να επιβεβαιώνονται. «Είναι σπαρακτικό για μένα γιατί νιώθω ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε πολλά περισσότερα για τα εκατομμύρια των Αμερικανών που πρόκειται να εκτοπιστούν», δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNN.
Καθώς η συζήτηση για το Παγκόσμιο Βασικό Εισόδημα (UBI) μετατοπίζεται από τη θεωρία στην πράξη, το αμείλικτο ερώτημα «ποιος πληρώνει τον λογαριασμό» αναδεικνύεται στο κρισιμότερο αγκάθι. Η περίπτωση του Κουκ Κάουντι στο Ιλινόις αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των δημοσιονομικών προκλήσεων που συνοδεύουν τέτοια εγχειρήματα.
Η μείωση της αξίας των εμπορικών ακινήτων στην περιοχή έχει οδηγήσει σε εκτόξευση των φόρων ακίνητης περιουσίας για τους πολίτες. Στο Σικάγο, η αύξηση άγγιξε το 16,7%, σημειώνοντας το μεγαλύτερο άλμα των τελευταίων τριάντα ετών. Σε συγκεκριμένες συνοικίες, η κατάσταση περιγράφεται ως δραματική: Στο West Garfield Park η αύξηση έφτασε το 133%, στο North Lawndale το 99% και στο Englewood το 82,5%.
Παράλληλα, η απόφαση να καταστεί μόνιμο το πιλοτικό πρόγραμμα εγγυημένου εισοδήματος συναντά σφοδρές αντιδράσεις. Το Ινστιτούτο Πολιτικής του Ιλινόις (Illinois Policy Institute) κάνει λόγο για δέσμευση εκατομμυρίων σε μια «αποτυχημένη στρατηγική», υποστηρίζοντας ότι τέτοιες πρακτικές έχουν ήδη αποδειχθεί ότι οδηγούν τους ανθρώπους σε λιγότερη εργασιακή εμπειρία και χαμηλότερες αποδοχές.
Η δικαίωση της προφητείας του 2018
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας, ο Andrew Yang, ο οποίος το 2020 είχε θέσει στο επίκεντρο της καμπάνιας του το «Μέρισμα Ελευθερίας» των 1.000 δολαρίων, βλέπει τις παλαιότερες προειδοποιήσεις του να επαληθεύονται.
Σε μια αναδρομή στο 2018, ο Yang είχε προβλέψει με ακρίβεια τις κοινωνικές αναταραχές που θα προκαλούσε η αυτοματοποίηση. «Θα έχουμε ένα εκατομμύριο οδηγούς φορτηγών άνεργους, οι οποίοι είναι κατά 94% άνδρες, με μέσο επίπεδο εκπαίδευσης το λύκειο ή ένα έτος κολεγίου», είχε δηλώσει τότε, προειδοποιώντας ότι «αυτή η καινοτομία από μόνη της θα είναι αρκετή για να δημιουργήσει ταραχές στους δρόμους». Η πρόβλεψή του επεκτεινόταν στους εργαζόμενους στο λιανεμπόριο, τα τηλεφωνικά κέντρα, την εστίαση, τις ασφαλιστικές εταιρείες και τα λογιστικά γραφεία.
«Η δήλωση αυτή ωριμάζει πολύ, πολύ καλά, δυστυχώς», σχολιάζει σήμερα ο Yang. «Το 44% των αμερικανικών θέσεων εργασίας είναι είτε επαναλαμβανόμενες χειρωνακτικές είτε επαναλαμβανόμενες γνωστικές και επομένως θα μπορούσαν να υποβληθούν σε AI και αυτοματοποίηση».
«Φορολογήστε μας»: Η λύση από τη Σίλικον Βάλεϊ
Με το μοντέλο της φορολόγησης ακινήτων να δείχνει τα όριά του στο Σικάγο, ο Yang στρέφει το βλέμμα στην πηγή του πλούτου: τις ίδιες τις εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης. Ως επιχείρημα, επικαλείται την τοποθέτηση του Dario Amodei, CEO της Anthropic, ο οποίος δήλωσε ανοιχτά: «Εσείς θα πρέπει να φορολογήσετε εμάς, τις εταιρείες AI».
Η λογική πίσω από αυτή την πρόταση βασίζεται στην τεράστια αξία που παράγουν αυτές οι εταιρείες χρησιμοποιώντας δεδομένα που παρείχαν οι πολίτες, συχνά εν αγνοία τους. «Αυτή τη στιγμή, εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια αξίας πραγματοποιούνται από την Anthropic και αυτές τις άλλες εταιρείες στις πλάτες, παρεμπιπτόντως, δεδομένων που όλοι παρέχουμε άθελά μας και, ξέρετε, δεν συμφωνήσαμε σε αυτό», σημειώνει ο Yang.
«Πρόκειται για τρισεκατομμύρια δολάρια αξίας και οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν πρόκειται να δουν δεκάρα από αυτό», καταλήγει, υπογραμμίζοντας ότι αν η πολιτεία αποδεχθεί την πρόταση για φορολόγηση της AI, τα έσοδα θα μπορούσαν να φτάσουν σε πολύ υψηλά επίπεδα τάχιστα, προσφέροντας μια ρεαλιστική βάση χρηματοδότησης για το εγγυημένο εισόδημα.
Η συζήτηση για την οικονομική βιωσιμότητα του Παγκόσμιου Βασικού Εισοδήματος (UBI) προσκρούει συχνά στον σκόπελο της χρηματοδότησης. Ωστόσο, για τον Andrew Yang, η απάντηση κρύβεται στην ίδια τη δομή της σύγχρονης αγοράς και συγκεκριμένα στην άνευ προηγουμένου συγκέντρωση πλούτου. Αναφερόμενος στους λεγόμενους «Magnificent Seven» —τους επτά τεχνολογικούς γίγαντες (Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia, Tesla) που οδηγούν την κούρσα του χρηματιστηρίου— ο Yang υποστηρίζει ότι η αξία που παράγεται σήμερα δεν διαχέεται, αλλά συσσωρεύεται στην κορυφή.
«Αυτή τη στιγμή, μεγάλο μέρος της αξίας που παράγεται αποθησαυρίζεται ή κρατείται από μια χούφτα εταιρείες», σημειώνει ο Yang, τονίζοντας την ανάγκη διάχυσης αυτών των κερδών στην ευρύτερη αγορά. Με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ να κυμαίνεται στα 85.000 δολάρια και να βαίνει αυξανόμενο λόγω της επίδρασης της AI, η πρότασή του για ετήσιο εισόδημα 12.000 δολαρίων φαντάζει, κατά τον ίδιο, «αρκετά μετριοπαθής και λογική». Υποστηρίζει δε, πως το μέτρο θα παραμείνει βιώσιμο ανεξαρτήτως των διακυμάνσεων στις αποτιμήσεις των συγκεκριμένων εταιρειών.
Πέρα από τη γραφειοκρατία: Το παράδειγμα της Αϊόβα
Το όραμα του Yang για το «Μέρισμα Ελευθερίας» δεν περιορίζεται στην απλή διανομή χρημάτων, αλλά στοχεύει στην εξυγίανση του δαιδαλώδους συστήματος κοινωνικής πρόνοιας. Στόχος είναι η εξάλειψη της γραφειοκρατίας που συχνά εγκλωβίζει τους πολίτες αντί να τους απελευθερώνει.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που ανέφερε από την προεκλογική του εκστρατεία στην Αϊόβα, όπου συνομίλησε με μια γυναίκα με αναπηρία. «Μου είπε ότι θέλει να προσφέρει εθελοντικά στην κοινότητά μας, αλλά φοβάται να το κάνει επειδή φοβάται ότι θα χάσει τα επιδόματα αναπηρίας της», περιέγραψε ο Yang.
«Νομίζω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που βλέπουν αυτή την κατάσταση θα έλεγαν: “Λοιπόν, αυτό δεν είναι σωστό”. Η πρόθεση δεν είναι να μείνει αυτή η γυναίκα στο σπίτι», πρόσθεσε. Η φιλοσοφία του UBI, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να δώσει τη βεβαιότητα στους πολίτες ότι το εισόδημα αυτό τους ανήκει ανεξαρτήτως συνθηκών, ενδυναμώνοντάς τους «να βγουν έξω και ελπίζω να χτίσουν πράγματα, να ξεκινήσουν επιχειρήσεις και να συμμετάσχουν στην κοινότητά τους».
Σοσιαλισμός ή η διάσωση του Καπιταλισμού;
Στο εύλογο ερώτημα αν η παροχή επιταγών χωρίς εργασία συνιστά στροφή προς τον σοσιαλισμό, ο Yang απαντά αναδιατυπώνοντας τους όρους του καπιταλισμού. «Ο καπιταλισμός δεν λειτουργεί πολύ καλά αν οι άνθρωποι δεν έχουν χρήματα να ξοδέψουν», επισημαίνει, χαρακτηρίζοντας την πρότασή του ως «καπιταλισμό όπου το εισόδημα δεν ξεκινά από το μηδέν».
Η λογική του βασίζεται στην ανάγκη διατήρησης μιας λειτουργικής καταναλωτικής οικονομίας. Προειδοποιεί ότι αν εκατομμύρια Αμερικανοί οδηγηθούν στο περιθώριο λόγω της AI και της αυτοματοποίησης, δεν θα μπορούν να στηρίξουν τις τοπικές επιχειρήσεις, οδηγώντας σε οικονομικό μαρασμό.
«Θα μείνουν στο σπίτι. Θα καταλήξουν να χάνονται σε “λαγούμια” του διαδικτύου και σε πολλές περιπτώσεις να ριζοσπαστικοποιούνται», προειδοποιεί ο Yang, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους για την κοινωνική συνοχή. Αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι το χρήμα δεν είναι η «μαγική λύση» για τα πάντα, καθώς η εργασία παραδοσιακά προσέφερε δομή, σκοπό και αίσθηση κοινότητας, στοιχεία που πρέπει να αναπληρωθούν.
Ο εφιάλτης των 40 εκατομμυρίων ανέργων
Κλείνοντας τη συζήτηση, ο Yang κλήθηκε να σχολιάσει τις ακραίες προβλέψεις ακαδημαϊκών, όπως του Δρ. Jim Polsky, που κάνουν λόγο για 99% ανεργία εντός πενταετίας. Αν και απορρίπτει το σενάριο του 99%, η δική του εκτίμηση παραμένει σοκαριστική.
Χρησιμοποιώντας ως βάση το δεδομένο ότι το 44% των θέσεων εργασίας υπόκειται σε αυτοματοποίηση, ο Yang εκτιμά ότι «θα χάσουμε, ας πούμε, τις μισές από αυτές τις θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα δέκα περίπου χρόνια».
«Αυτό μας οδηγεί σε 30 με 40 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που θα εξαλειφθούν», καταλήγει ο Yang. «Και αυτό θα ήταν καταστροφικό. Θα ήταν καταστροφικό για πάρα πολλές κοινότητες. Και νομίζω ότι αυτό είναι ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα».
Δεν μπορούν όλοι να πληρώσουν. Και το σεβόμαστε.
Αν βρίσκεσαι σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, συνέχισε να μας διαβάζεις δωρεάν. Η ενημέρωση πρέπει να παραμένει προσβάσιμη για όλους.
Αν όμως μπορείς, στήριξέ μας σήμερα. Ορίστε δύο καλοί λόγοι για να το κάνεις:
- Η στήριξή σου ενισχύει άμεσα την ποιότητα και την ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας μας.
- Κοστίζει λιγότερο από έναν καφέ και η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από 1 λεπτό.
Επίλεξε σήμερα να γίνεις συνδρομητής ή δωρητής.
Σας ευχαριστούμε θερμά.
