Του Νίκου Δαμιανάκη
Χρειάστηκε να εγκαταλείψουν οι πολυεθνικές του Φαρμάκου στο έλεος της πανδημίας τις φτωχές χώρες για να τεθεί εκ νέου το ζήτημα της ελευθερίας παροχής φαρμακευτικής βοήθειας στον πληθυσμό. Η AstraZeneca αφού επιχορηγήθηκε με 330 εκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να αρχίσει την παραγωγή ενημέρωσε ότι δεν θα τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις έγκαιρης παράδοσης των εμβολίων.
Στη σύμβαση δεν μπήκαν ρήτρες, γιατί υπήρχε «εμπιστοσύνη και αξιοπιστία» για την εν λόγω Φαρμακευτική παρά του ότι η συγκεκριμένη εξαπάτησε τους Ευρωπαίους πολίτες. Παρόμοια πρακτική εφάρμοσαν κα λοιπές φαρμακευτικές όπως η Pfizer-BioNTech, η Moderna και άλλες. Τελευταία δε εμφανίστηκε και η Νovartis, η οποία ανακοίνωσε ότι παραχωρεί εργοστασιακές εγκαταστάσεις της στην Ευρώπη για να παραχθούν εμβόλια και να τα αντιμετωπιστεί η έλλειψη τους φυσικά φε το αζημίωτο, βελτιώνοντας παράλληλα την εικόνα της στους ευρωπαϊκούς λαούς.
Το λόμπυ των Φαρμακευτικών
Η άσκηση πίεσης είναι ένα από τα μέτρα που εφαρμόζουν οι βιομηχανίες στον τομέα για να επηρεάσουν τις πολιτικές αποφάσεις για τη δημόσια υγεία .
Η φαρμακευτική βιομηχανία ξοδεύει τεράστια ποσά στο λόμπι στις Βρυξέλλες. Οι δέκα κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες με τις μεγαλύτερες δαπάνες αναφέρουν δαπάνες μεταξύ 14,75 και 16,5 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως για πιέσεις στην Ε.Ε. Οι πέντε μεγαλύτερες αναφέρεται ότι ξοδεύουν επιπλέον 5,7 και 6 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, σύμφωνα με το μητρώο διαφάνειας της ΕΕ για τα λόμπι. Η βιομηχανία απασχολεί περίπου 175 εκπροσώπους σε ομάδες συμφερόντων που εργάζονται για να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ. Υπάρχουν 58 λομπίστες φαρμακευτικών προϊόντων με μόνιμη πρόσβαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες και τα λόμπι τους έχουν πραγματοποιήσει σχεδόν 200 συναντήσεις με την κορυφή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2014, οι 85 από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν μετά την έναρξη της πανδημίας Covid-19. Η διεξοδική έρευνα από το Παρατηρητήριο των Εταιριών της Ευρώπης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ετήσιες συνολικές δαπάνες στο λόμπι του τομέα είναι πιθανό να υπερβούν τα 40 εκατομμύρια ευρώ.
Πως το λόμπυ της φαρμακοβιομηχανίας πολλαπλασιάζει τα κέρδη
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανιές χρησιμοποίησαν την άνευ προηγουμένου πρόσβαση που τους δόθηκε για να υπερασπιστούν τα προνόμιά τους και να προωθήσουν τη δική της στενή ρυθμιστική ατζέντα.Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανιές χρησιμοποίησαν την άνευ προηγουμένου πρόσβαση που τους δόθηκε για να υπερασπιστούν τα προνόμιά τους και να προωθήσουν τη δική της στενή ρυθμιστική ατζέντα.
Σύμφωνα με το Corporate Europe Observatory, στην Ευρώπη οι προϋπολογισμοί “πολιτικής παρέμβασης” των 10 φαρμακευτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται περισσότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Novartis, Merck KGaA, GlaxoSmithKline (GSK), Amgen, Roche, Johnson & Johnson (J&J), η Sanofi, η Pfizer και η MSD Europe (Merck & Co group) ανέρχεται συνολικά, κατά μέσο όρο περίπου 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η Νέα έρευνα του, αποκαλύπτει πώς το λόμπι της φαρμακοβιομηχανίας εμφάνιζε κέρδος πριν ακόμα υπάρξει κυβερνητική αντίδραση απέναντι στην πανδημία. Η έρευνα αποκάλυψε δεκάδες έγγραφα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων λεπτών από εβδομαδιαίες κλήσεις μεταξύ μεγάλων φαρμακευτικών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι έρευνες δείχνουν πώς οι φαρμακευτικές, παρά τις δηλώσεις (σε επίπεδο δημοσίων σχέσεων) σχετικά με τη δέσμευσή και το “ανθρωπιστικό” καθήκον τους να αντιμετωπίσουν την πανδημία COVID-19, ασκούν έντονη πίεση για να προστατεύσουν το προβληματικό, επιχειρηματικό μοντέλο που μεγιστοποιεί το κέρδος τους.
Οι εκπρόσωποι-λομπίστες της φαρμακοβιομηχανίας ανέπτυξαν το επιχείρημα του φόβου και της έλλειψης θεραπειών για να κερδίσουν προσοδοφόρες συμφωνίες προαγοράς για τα νέα εμβόλια. Η ΕΕ και οι φαρμακευτικές εταιρείες διαπραγματεύονται επί του παρόντος για εκατομμύρια δόσεις εμβολίων που όπως βλέπουμε σήμερα ποσοτικά δεν έχουν αποδειχθούν επιτυχημένα. Αυτές οι προσοδοφόρες διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν εν κρυπτώ και χρησιμοποιούν δημόσια χρήματα για να εξαλείψουν τον οικονομικό κίνδυνο και την ευθύνη από φαρμακευτικές εταιρείες που αναπτύσσουν εμβόλια COVID-19. Όλα αυτά χωρίς αντίστοιχους όρους που θα προστάτευαν το δημόσιο συμφέρον που σχετικά με τις τιμές, τη διαθεσιμότητα και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.
Η Συμφωνία TRIPS
Η Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου, γνωστή ως TRIPs , και αποτελεί τμήμα των συμφωνιών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, του οργανισμού που δημιουργήθηκε με στόχο την δημιουργία κανόνων στην ελεύθερη ανταλλαγή προϊόντων. Η TRIPs καλύπτουν καθετί που έχει σχέση με τη πνευματική ιδιοκτησία: πνευματική ιδιοκτησία, διπλώματα ευρεσιτεχνίας ,brand names, καθιερώνοντας ένα επίπεδο προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας στα κράτη-μέλη του ΠΟΕ. Η Ελλάδα κύρωσε την Συμφωνία TRIPs με το ν. 2290/1995.
Η συμφωνία αυτή υπογράφτηκε με σκοπό την προστασία (προς όφελος των Πολυεθνικών) των δικαιωμάτων ευρασιτεχνίας, των πνευματικών δικαιωμάτών και των βιομηχανικών σχεδίων μέσα και πέρα από τα κρατικά-εθνικά σύνορα.
Κύριος στόχος ήταν η κάλυψη της κατοχύρωσης πατέντας ευρεσιτεχνίας φαρμάκων και ιατρικών εξοπλισμών και γενικά ιατροφαρμακευτικής τεχνολογίας. Σύμφωνα με την συμφωνία αυτή όλες οι χώρες που υπάγονται στον ΠΟΕ, όπως η Ελλάδα, πρέπει να εφαρμόσουν τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, δικαιώματα δηλαδή παροχής μονοπωλιακών δικαιωμάτων επί φαρμάκων κατοχυρωμένων μέσω πατέντας για 21 χρόνια.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η TRIPS περιόρισε την ικανότητα των εθνικών κυβερνήσεων για παροχή γενόσημων φαρμάκων (πανομοιότυπων δηλαδή φαρμάκων με τα πατενταρισμένα) τα οποία πραγματοποιούνται με βάση δημόσιας χρηματοδότησης ερευνητικά προγράμματα. Δυσχέρανε τις χώρες στο να περιορίσουν τις δημόσιες δαπάνες για ιατροφαρμακευτική φροντίδα προς τον ιδιωτικό τομέα και οδήγησε τους πολίτες να πληρώνουν υψηλότερες δαπάνες για φάρμακα λόγω πατέντας. Επηρεάστηκε, επίσης, κατά πολύ η πρόσβαση στα φάρμακα σε σημείο απειλητικό για τα φτωχά εργατικά στρώματα.
Η συμφωνία αυτή μέχρι σήμερα, με ελάχιστες παραλλαγές λόγω διαπραγματεύσεων και συμφωνιών το 2001 (συμφωνία της Doha) και το 2003 που χαλάρωσαν κάπως τους κανόνες για τις πατέντες που αφορούσαν κυρίως φάρμακα για το ΑΙDS Ασκεί σοβαρές επιπλοκές στην εθνική πολιτική φαρμάκων. Έχει δώσει στον ΠΟΕ την δυνατότητα ελέγχου της περίπλοκης εκείνης διαδικασίας έγκρισης και ελέγχου των φαρμάκων και των τιμών τους, χωρίς να δίνει λύσεις στο ανεπίλυτο ζήτημα της πρόσβασης στο φάρμακο στους πληθυσμούς των αναπτυσσόεμενες και υπανάπτυκτες χώρες.
Ερώτημα: Μήπως για να σπάσει η Πατέντα των εμβολίων, πρέπει να αποχωρήσουμε ως χώρα από την TRIPS ;
Το Εργατικό Κίνημα απέναντι στα Lobbies του Φαρμάκου.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες Pfizer και AstraZeneca έβγαλαν ανακοινώσεις πρόσφατα ότι θα χάσουν τους ευρωπαϊκούς στόχους παράδοσης των εμβολίων. Προκάλεσαν, όπως ήταν φυσικό, ευρεία ανησυχία, καθώς, παράλληλα αναπτύσσονται αναλύσεις επιδημιολόγων πως εξαπλώθηκαν μεταλλάξεις του ιού. Από τα έγγραφα, από τα οποία τα σημαντικά τμήματά τους είναι απόρρητα και το μεγαλύτερο μέρος είναι λογοκριμένο, έγινε γνωστό πως οι όροι των συμβάσεων παραμένουν μυστικοί και καλά προστατευμένοι, δυσκολεύοντας τον κόσμο της εργασίας να αναζητήσει απαντήσεις.
Αυτό όμως που κάνουν σαφές τα διαθέσιμα έγγραφα είναι ότι οι φαρμακευτικές εταιρίες απαιτούσαν και έλαβαν «ευέλικτα προγράμματα παράδοσης», προστασίας των πατεντών και ασυλία από την ευθύνη εάν υπάρξουν καθυστερήσεις στην παράδοση και παρενέργειες στους εμβολιαζόμενους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, σε πολλές χώρες απαγορεύεται η δωρεά ή η μεταπώληση δόσεων σε άλλες πιο αδύναμες, οικονομικά, χώρες , μια απαγόρευση που θα μπορούσε να εμποδίσει τις προσπάθειες εμβολιασμού στις φτωχότερες χώρες.
Η Ε.Ε ως υπερεθνικός οργανισμός δομημένων στην εξυπηρέτηση συμφερόντων των Πολυεθνικών, προφανώς, λόγω και του φαινομένου της περιστρεφόμενης πόρτας (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον Εμανουέλ Μπαρόζο και άλλους πολλούς πρώην αξιωματούχους της), δεν πρόκειται να αποτρέψει την αύξηση της κερδοφορίας των Πολυεθνικών. Αυτή είναι η παγιωμένη πρακτική
Η πανδημία COVID-19 είναι μια παγκόσμια κρίση και η υγεία είναι παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα. Οι επιτυχημένες, ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες και εμβόλια για το COVID-19 πρέπει να είναι κοινό αγαθό, διαθέσιμο και προσιτό σε όλους. Δεν πρέπει να παρασυρθούμε από τις υποσχέσεις των φαρμακευτικών εταιρειών να κάνουν το σωστό: καθώς οι συνεχείς προσπάθειές τους στο λόμπι σε επίπεδο Ε.Ε δείχνουν πως τα ιδιωτικά συμφέροντα και τα κέρδη έρχονται πριν από τη δημόσια υγεία, ακόμη και κατά τη διάρκεια πανδημίας. Εξαρτάται από εμάς αν θα χρησιμοποιήσουμε την πανδημία για να απαιτήσουμε περισσότερες δημόσιες επενδύσεις με όρους δημοσίου συμφέροντος, στην τιμολόγηση, την πρόσβαση και την ανοιχτή επιστήμη απέναντι στα μονοπώλια των mRNA εμβολίων που δεν πήραν θέση κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας πανδημίας. Η έρευνα και η τεχνογνωσία για την αντιμετώπιση του COVID-19 δεν πρέπει να συγκεντρώνονται στα μονοπώλια που περιορίζουν την πρόσβαση και στοχεύουν σε υψηλές τιμές. Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η πρόσβαση στις θεραπείες και στα εμβόλια να βασίζεται στην ισότητα, τη δικαιοσύνη και την ανάγκη της κάθε χώρας.
Απέναντι στην παραπάνω εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Πολυεθνικών και Λομπι απαιτείται από την από την Αριστερά μια κατεύθυνση για ένα μαζικό εργατικό και λαϊκό μέτωπο διεκδίκησης κατακτήσεων που το Κεφάλαιο θα επιχειρεί να παίρνει πίσω, ένα μέτωπο που θα προωθεί τη ρήξη και την ανατροπή της επίθεσης του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού των Πολυεθνικών Συμπλεγμάτων (είτε μιλιταριστικών είτε ιατροφαρμακευτικών είτε εφοπλιστικών) με σκοπό την κατάκτηση ή τη δυνατότητα κατάκτησης της δημοκρατικής ηγεμονίας ενός κομμουνιστικού προγράμματος και μιας αντίστοιχης μετωπικής αντίληψης. Αυτό το κοινωνικό μέτωπο χρειάζεται την πολιτική πλευρά του, μια αριστερή συμμαχία αντικαπιταλιστικής κοινωνικής ανατροπής.
Σκοπός της Αριστεράς και των Κινημάτων για τη Δημόσια Υγεία είναι η διεκδίκηση ανάπτυξης μιας προοδευτικής ανθρωποκεντρικής-κοινωνικής Ιατρικής-Υγειονομικής και Επιστημονικής-Τεχνολογικής αντίληψης και πρακτικής ενάντια στα Συμφέροντα των Φαρμακοβιομηχανιών, των Πολυεθνικών της Υγείας , της Κερδοφορίας της Πατέντας και των Νεοφιλελεύθερων Κυβερνήσεων που βλέπουν την Πανδημία ως ευκαιρία να Πλουτίσουν μαζί με τις Αστική Τάξη της κάθε χώρας. Να λεηλατήσουν, δηλαδή, ότι απέμεινε από τα Δικαιώματα και τα Κεκτημένα των νικηφόρων λαϊκών αγώνων του παρελθόντος.
Ζήτημα αιχμής είναι η ανάπτυξη της κρατικής φαρμακοβιομηχανίας. Είναι φανερό το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας και με τα εμβόλια με τα φάρμακα όχι μόνο απέναντι στον COVID-19.
Αυτό είναι ένα ευρύτερο κοινωνικό ζήτημα. Η Αριστερά οφείλει να αναδείξει την ανάγκη και να πολεμήσει ώστε να αρχίσουν να λειτουργούν κρατικά εργοστάσια της φαρμακοβιομηχανίας, στα οποία από το παρελθόν έχουν γίνει επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων και δεν άνοιξαν ποτέ. Είναι εργοστάσια που οι σοσιαλδημοκρατικές ελληνικές κυβερνήσεις έχουν χρηματοδοτήσει με φόρο στα φάρμακα. Αν λειτουργούσαν, θα μπορούσαν να είχαν επιδράσει αποφασιστικά στο ζήτημα της Πανδημίας και όσον αφορά τις τιμές των φαρμάκων και τον εμβολίων και σε ό,τι αφορά τις εφαρμοσμένες πολιτικές των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών, οι οποίες επεδίωξαν με θέρμη ώστε να μην υπάρξουν και να μην λειτουργήσουν τα εργοστάσια παραγωγής στην Ελλάδα ώστε φέρνουν εισαγόμενα φάρμακα σε διπλάσιες και τριπλάσιες τιμές.
