Του Λουκά Χαλανδριτσάνο | Τον συναντήσαμε με αφορμή τις εμφανίσεις του στο Half Note. Εκτός όλων των άλλων, μας είπε και δυο μαντινάδες.
Ο Αντώνης Ξυλούρης δεν φεύγει απο την Κρήτη εκτός πια αν έχει έναν καλό λόγο για να παίξει μουσική. Τον συναντώ στο λόμπι του ξενοδοχείου του λίγο πριν ξεκινήσει τις εμφανίσεις του στο Half Note. Με αντιμετωπίζει σαν παιδί του, είναι φιλικός, ευπροσήγορος, πράος. «Άκουσα καλά πράγματα για αυτό το μαγαζί, έτσι το νιώθω θα έχουμε καλή ατμόσφαιρα», μου λέει και του ζητάω μια μαντινάδα που τον αντιπροσωπεύει αυτή τη στιγμή, θέλω να μου περιγράψει πως νιώθει με τον δικό του τρόπο. «Δεν βιάζεσαι ε;» με κοιτάει και γέρνει προς τα μπροστά ερχόμενος πιο κοντά σε μένα και πιάνοντας μου το χέρι. «Τούτος ο κόσμος ψεύτικος / δεν ξέρω για τον άλλο / αν έχει τέτοια βάσανα / αν έχει πίκρες κι άλλο», μου λέει και αμέσως μου χαρίζει άλλη μία μαντινάδα. «Ο Άδης είναι σκοτεινός / ήλιος ποτέ δεν μπαίνει / μάνα δεν γέννησε εκεί / μα ο κόσμος του πεθαίνει». Του σφίγγω κι εγώ το χέρι και αλλάζω θέμα.
Πως τα περνάτε στην Κρήτη; Παίζω μουσική για να το παλεύω. Τώρα με κάλεσαν σε μια εκδήλωση στην Λετονία για τον εθνικό τους ποιητή και θέλουν να πάω να παίξω εγώ την μουσική. Όπως έχουμε εμείς τον Κορνάρο και τον Σολωμό, για κάτι αντίστοιχο.
Έγινε ένα ντοκιμαντέρ για την οικογένεια σας. Ναι παιδί μου είναι ωραίο να υπάρχει ένα ντοκιμαντέρ.
Αν ζούσε ο αδερφός σας ο Νίκος και έβλεπε πως τα τραγούδια του παίζονται στις πλατείες και στις συγκεντρώσεις της Αριστεράς πως θα αντιδρούσε; Θα ήταν μεγάλη του χαρά.
Για τον ΣΥΡΙΖΑ τι θα έλεγε; Εσείς; Να κάμει καλό αφότου βγήκε, (γέλια) κι γω το ίδιο λέω! Να μπορέσει να κάμει κάτι καλό να δούμε τι θα απογίνουμε για να μην κλαίει ο κόσμος.
Είχα πάντα την απορία, γιατί σας φωνάζουν με το πρόθεμα «Ψαρα-»… Είναι ένα παρατσούκλι, στο χωριό επειδή πολλοί έχουν το ίδιο όνομα βγάζουν παρατσούκλια για να καταλαβαινόμαστε.
Στα Ανώγεια όμως δεν έχει θάλασσα και ψάρια εσας γιατί σας φωνάζουν ψαράδες; – Εεεεεεεε! Άλλο «ψάρεμα» έκανε ο παππούς μου, ήταν τρελός στην ψυχραιμία, με την καλή έννοια. Άμα η παρέα του έβλεπε Τούρκους, ψαρεύανε κανα-δυο. Έτρεχε ο παππούς έπιανε τον πρώτο Τούρκο και του έλεγε ο Μασαούτης, ο μεγαλύτερος της παρέας, «σαν τα ψάρια τους πιάνεις» και έτσι του βγήκε το «Ψαρότουρκος».
Γενικά στ’ Ανώγεια έχετε φήμη πως «ψαρεύατε» και με το παραπάνω. Μπα, στ’ Ανώγεια έχουμε μόνο αίγες και πρόβατα. Χιλιάδες απο δαύτα.
Έχω ακούσει πως έχετε έναν τρομερό παπά και ένα ζωντανό αντιφασιστικό κίνημα. Ναι, είναι πολύ ωραίος ο παπάς μας, και παρά το ότι όλοι είμαστε βοσκοί, είναι πολύ ζωντανό το χωριό. Έχουμε παράδοση στον Ψηλορείτη.
Ποιο είναι το πιο μαγικό πράγμα που σας έχει συμβεί πάνω στο βουνό; Η μορφή του. Ξέρεις πόσο όμορφα είναι τα Λευκά όρη; Έχω γυρίσει τον κόσμο όλο αλλά την ομορφιά και την ιστορία αυτής της χώρας δεν την έχω δεί πουθενά. Τα μαθαίνουμε στο εξωτερικό αυτά, εδώ δεν τα λέει κανείς.
Έχει τελικά σήμερα η νεολαία μια τάση να διατηρήσει την ιστορία και την παράδοση; Τόσα παιδιά να παίζουν λύρα δεν υπήρξαν ποτέ. Ακούνε, προσανατολίζονται και βλέπουν που είναι η τέχνη και η ουσία. Όσον περνούν τα χρόνια η παράδοση είναι πάντα παρούσα παιδί μου, αυτή είναι η ουσία, αυτό είναι το θέμα. Το καλό στέκει στον χρόνο.
Πως ορίζετε το καλό; Καλή μουσική, παράδοση, εικόνα, και να μπλέξεις την παράδοση με καινούργια πράγματα. Αναλόγως και ποιός είναι ο μουσικός και πως βγαίνει απο μέσα του. Απο εδώ ξεκίνησαν όλα, την Ελλάδα. Δεν τα ξέρουμε εδώ, έξω μας τα λένε στα φεστιβάλ που πάμε, δείχνουν τις ομορφιές οι τηλεοράσεις όλου του κόσμου, τα γράφουν οι Τύποι, εδώ το υπουργείο πολιτισμού δεν κάνει τίποτα. Γιατί ρε γαμώτο; Έξω όλοι οι μουσικοί έχουν συμπαραστάτες το υπουργείο πολιτισμού. Κάνουν φεστιβάλ και παίζουν όλοι δωρεάν. Να σου πω τι είπε ο παρουσιαστής στη «Συνάντηση των πέντε ηπείρων»; Και παρόμοια λένε σε όλα τα φεστιβάλ, γιατί εκεί ξέρουν την ιστορία μας και εμείς δεν την ξέρουμε. Ήταν τρείς μουσικοί απο κάθε ήπειρο, αυτό το φεστιβάλ γίνεται κάθε δυο-τρία χρόνια, είναι γερμανική παραγωγή, συνεργασία με εταιρείες. Στην Ζυρίχη έπαιξα με τον κίτρινο, στο Αμστερντάμ με τον μαύρο, στα σύνορα Γαλλίας-Ελβετίας με όλους μαζί, και είπε ο παρουσιαστής, ένας λεβέντης, Γιοακίμ τον λέγανε: «αυτή είναι η τέχνη της αρχαίας Ελλάδος, αυτή είναι κραυγή απο την Κρήτη το νησί των θεών που όλος ο κόσμος έχει να κάμει. Απο εκεί ξεκίνησαν όλα, που όταν η ανθρωπότητα ζούσε σε καλύβες οι Έλληνες είχαν στόλο, μουσική, θέατρο, μόνο οι Έλληνες! Ευτυχώς που είχαν στόλο και μας παίξαν την μουσική». Από τα πρώτα όργανα που παίχτηκαν στον κόσμο ήταν η λύρα που έπαιζε ο Ορφέας και ο Απόλλωνας, τα τύμπανα των Κουρήτων, στο χωριό Κουρούτες πάνω στον Ψηλορείτη και τους αυλούς, οι Έλληνες μας δώσαν το φως του πολιτισμού και όσοι επισκεφτήκαν αυτή τη χώρα είδαν το φως και το μεταφέρανε». Και μετά έκανα το πρόγραμμα μου. Εδώ κάνουν πως δεν βλέπουν, ποια είναι η δουλειά του υπουργείου πολιτισμού; Πήγα μια φορά και έκανα φασαρία και το έγραψε και το Δίφωνο, καλό περιοδικό.
Τον καινούργιο Υπουργό, Νίκο Ξυδάκη, πως τον βλέπετε; Τι; Έγινε ο Ξυδάκης υπουργός βρε παιδί μου;
Όχι ο τραγουδιστής… Ίντα δουλειά κάμει αυτός;
Δημοσιογράφος. Ξυδάκης λέγεται ε; Κρητικός είναι; Δεν τα έχω διαβάσει ακόμα, να τον πάρεις τηλέφωνο θέλω να τονεδώ!
Μου είπατε πως παλιά η Ελλάδα είχε Στόλο και Τέχνη, τώρα τι έχει; Το μόνο που έχει απομείνει στην Ελλάδα είναι η Ιστορία της παιδί μου.
Ακούσατε την ιστορία του Βαγγέλη Γιακουμάκη που είναι αγνοούμενος; Στην Κρήτη δεν υπάρχει ένας κακώς νοούμενος ανδρισμός; Αυτό δεν πρέπει να σταματήσει κάποια στιγμή; – Έτσι είναι αλλά δεν είναι όλη η Κρήτη έτσι, αυτό έχει λιγοστέψει. Το παιδί δεν χάθηκε στην Κρήτη όμως. Ό,τι και να λέμε, είναι κρίμα…
Εκείνη την στιγμή μπήκε στο λόμπι του ξενοδοχείου ένα δημοτικό σχολείο που είχε έρθει εκδρομή στην Αθήνα. Τα πάντα ξεκίνησαν να βουϊζουν και ο Ψαραντώνης τα κοιτούσε και χαμογέλαγε. Αυτά τον κοιτούσαν με περιέργεια. «Έτσι κουζουλός ήμουν κι εγώ» μου λέει και χαμογελάει. Έχει αισίως κλείσει τα 72…
Φωτογραφίες: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος / FOSPHOTOS