Σε μεγάλο πλήγμα τόσο στην αξιοπιστία της κυβέρνησης όσο και στα ενεργειακά σχέδιά της φαίνεται να εξελίσσεται η ατζέντα για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου νότια της Κρήτης.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Γιάννης Κιμπουρόπουλου για την «Εφ.Συν», φαίνεται πως οι ενεργειακοί κολοσσοί εγκαταλείπουν, ο ένας μετά τον άλλον, τα θαλάσσια οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης αφήνοντας στον αέρα τα όνειρα παραγωγής αερίου και πετρελαίου στην Ελλάδα.
Μόλις τη Μεγάλη Πέμπτη, η γαλλική ΤotalEnergies, ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τις έρευνες στα δύο θαλάσσια οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπου είχε το 40% της άδειας, με το άλλο 40% να ανήκει στην αμερικανική ExxonMobil και το 20% στα ΕΛΠΕ. Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, αναμένεται να ακολουθήσει ανάλογη επίσημη ανακοίνωση και από την αμερικανική Exxon.
Υπενθυμίζεται ότι από τον περασμένο Ιανουάριο η κοινοπραξία TotalEnergies-ExxonMobil-ΕΛΠΕ είχε ενημερώσει την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), τη δημόσια επιχείρηση που εποπτεύει τις άδειες έρευνας στην Ελλάδα, ότι δεν επρόκειτο να κάνει σεισμικές έρευνες για κοιτάσματα στην Κρήτη μέχρι τον Οκτώβριο, όταν και λήγει η σχετική προθεσμία βάσει της σύμβασης παραχώρησης.
Ποιοι οι λόγοι εγκατάλειψης του έργου
Τυπικά ένας από τους λόγους που «πάγωσε» το ενδιαφέρον της γαλλικής και της αμερικανικής πολυεθνικής σχετίζεται με τα νομικά εμπόδια στις σεισμικές έρευνες στις δύο περιοχές, καθώς εκκρεμεί απόφαση του ΣτΕ επί προσφυγής οικολογικών οργανώσεων (εκδικάστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο).
Ωστόσο η ερμηνεία αυτή δεν είναι πειστική. Πριν από την Total είχε προηγηθεί η αποχώρηση τα ισπανικής Repsol από τα χερσαία οικόπεδα της Αιτωλοακαρνανίας και των Ιωαννίνων, όπως και της ιταλικής Edison από τις συμβάσεις παραχώρησης του Πατραϊκού και της Δυτικής Κέρκυρας.
- Στροφή στην πράσινη ενέργεια
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το δημοσίευμα της Εφ.Συν, η περσινή δήλωση του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, ότι «η Ελλάδα δεν σκοπεύει να γίνει παραγωγός αερίου και πετρελαίου στο άμεσο μέλλον» είχε ερμηνευτεί ως «ρεαλιστικός συντονισμός» της κυβέρνησης Μητσοτάκη με την αλλαγή στρατηγικής των ίδιων των πολυεθνικών των υδρογονανθράκων, που προχωρούσαν σε σταδιακή αποεπένδυση από τις εξορύξεις και στρέφονταν στην πράσινη ενέργεια.
Υπενθυμίζεται ότι ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥ, Αριστοφάνης Στεφάτος, είχε επισημάνει –κόντρα στις κυβερνητικές προτεραιότητες- ότι «το αέριο είναι κρίσιμη εθνική προτεραιότητα και αποτελεί γέφυρα προς τον νέο ενεργειακό κόσμο».
Η γαλλική πολυεθνική επικεντρώνει η δράση της στην Ελλάδα στις ανανεώσιμες πηγές, το ίδιο κάνει άλλωστε και στην Ιρλανδία, στη Βραζιλία ή στην Ινδία, αλλά την ίδια στιγμή επεκτείνει τις επενδύσεις στο αμερικανικό υγροποιημένο αέριο και στις εξορύξεις σε άλλες περιοχές με πιο αξιόλογα κοιτάσματα.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η σπασμωδική επιχείρηση ευρωπαϊκής απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο επιτάχυνε την απεμπλοκή της ExxonMobil, της Shell, της BP κ.ά. από τις ρωσικές επενδύσεις τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα σπεύσουν να καλύψουν τα επενδυτικά κενά τους στην Ελλάδα.
- Μη ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα
Το χρονοδιάγραμμα της ΕΔΕΥ για την ταχύτητα απόδοσης των πιθανών ελληνικών κοιτασμάτων δεν θεωρείται και τόσο ελκυστικό για τις πολυεθνικές: αν υποθέσουμε ότι οι σεισμικές έρευνες μέχρι το 2023 θα δώσουν ενθαρρυντικές ενδείξεις για το σε ποια ελληνικά οικόπεδα υπάρχουν τα 600 δισ. κυβικά μέτρα αερίου που πιθανολογείται ότι κρύβονται κάτω από τον βυθό και στο υπέδαφος, η παραγωγή του πρώτου κυβικού μέτρου δεν αναμένεται πριν από το 2028 βάσει της πιο αισιόδοξης εκδοχής.
- Ποιος θα βάλει το χρήμα;
Ακόμα πιο βασικός παράγοντας είναι ποιος θα χρηματοδοτήσει για τα επόμενα 6-7 χρόνια όχι μόνο τις έρευνες, αλλά και αυτές καθαυτές τις γεωτρήσεις για την εξόρυξη των πιθανών κοιτασμάτων αερίου. Ακόμη και το ενθουσιώδες με τις έρευνες υδρογονανθράκων Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ), δεν έκρυψε ότι χρειάζονται επενδύσεις πολλών δισ. ευρώ για να γίνει η Ελλάδα παραγωγός και εξαγωγέας αερίου.
Το διακύβευμα είναι ένας πιθανός τζίρος μέχρι 250 δισ. ευρώ σε βάθος χρόνου, αλλά προϋποθέτει σταδιακά επενδύσεις άνω των 10 δισ. ευρώ. Ποιος θα βάλει αυτά τα χρήματα; Προς το παρόν έχουμε ένα ρητό «όχι» από την Total κι ένα σχεδόν βέβαιο από την ExxonMobil.
Τα ΕΛΠΕ έχουν, διά του επικεφαλής τους Ανδρέα Σιάμισιη, διαμηνύσει ότι θα αναζητήσουν άλλους εταίρους στις έρευνες στα οικόπεδα και στα μερίδια που μένουν «ορφανά» μετά τις αποχωρήσεις των πολυεθνικών, ενώ η δεύτερη εταιρεία που παραμένει στο πεδίο, η Energean, παρούσα κι αυτή διά του διευθύνοντος συμβούλου της Μαθιού Ρήγα στην «πανηγυρική» επανεκκίνηση της ελληνικής οδύσσειας των υδρογονανθράκων στη σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό στις 15/4, προανήγγειλε ερευνητική γεώτρηση στα Ιωάννινα και σεισμικές έρευνες στο Μπλοκ 2, βορειοδυτικά της Κέρκυρας.
Παρότι η Energean έχει πάρει ήδη μερίδια που έχουν εγκαταλείψει η Repson και η Total σε αδειοδοτημένα οικόπεδα στη Δυτική Ελλάδα, δεν είναι σαφές αν προτίθεται να κάνει το ίδιο στην Κρήτη και σε άλλες «ορφανές» περιοχές. Αλλωστε στην παρούσα φάση το μεγάλο βάρος της δραστηριότητάς της πέφτει στις γεωτρήσεις στη θάλασσα του Ισραήλ.
Συμπληρωματικά προς αυτό σε πρόσφατη τριμερή συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας – Ισραήλ – Κύπρου επανέφερε την πρόταση για σταθμό υγροποιημένου αερίου στην Κύπρο, στην οποία θα μεταφέρονται υπερβάλλουσες ποσότητες από τα ισραηλινά κοιτάσματα.
Αυτό προβάλλεται και ως μέρος των εναλλακτικών για τον EastMed, τον αγωγό που θα μεταφέρει ισραηλινό αέριο στην Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας, για τον οποίο υποχώρησε ελαφρώς η αδιάλλακτη αμερικανική αντίθεση μετά τη δημόσια δυσφορία της ισραηλινής πλευράς.
Το ρεπορτάζ καταλήγει επισημαίνοντας πως δεδομένου ότι η προθυμία και διαθεσιμότητα των δύο ελληνικών ομίλων (ΕΛΠΕ-Λάτση και Energean) έχει οικονομικά και γεωπολιτικά όρια, ενώ το πιθανό ενδιαφέρον των ξένων ομίλων παραμένει άγνωστο, δημιουργούνται ερωτήματα για τον επικοινωνιακό θόρυβο της κυβέρνησης.