Του Γιάννη Αγγελάκη
Με αφορμή την 75η επέτειο της Μάχης της Κρήτης, φέτος τον Μάιο, ο Stephan και ο Hauke ήρθαν στα Χανιά. Όμως δεν ήταν αυτός ο μόνος λόγος που βρέθηκαν στα Χανιά. Υπήρχε και κάτι άλλο που τους προξένησε πολύ μεγάλη εντύπωση. Το ναζιστικό μνημείο στα Φλώρια του μαρτυρικού Δήμου Καντάνου.
Δραστήριοι στα αντιφασιστικά κινήματα της Γερμανίας, τα τελευταία χρόνια είναι ενεργοί και στο κίνημα για τις γερμανικές επανορθώσεις προς την Ελλάδα.
Με εκδηλώσεις που διοργανώνουν, συνεντεύξεις και αρθρογραφία, ενημερώνουν τους πολίτες της Γερμανίας για την ιστορία της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα και αγωνίζονται για να κρατήσουν τη μνήμη των γεγονότων ζωντανή. Αυτή που και στον τόπο μας ενίοτε λησμονούμε.
Η ύπαρξη ενός ναζιστικού μνημείου στον μαρτυρικό δήμο Καντάνου αποτέλεσε ένα σοκ για αυτούς και άλλους Γερμανούς αντιφασίστες.
Ο Στέφαν μας είχε πει:
“Όταν είδα το γερμανικό μνημείο δε μπορούσα να το πιστέψω! Στην επιγραφή του λέει: “έπεσαν για τη Μεγάλη Γερμανία”. Τετοιο μνημείο δε θα μπορουσε ποτέ να στηθεί στη Γερμανία!”
Τότε, είχαν υποσχεθεί ότι θα επιστρέψουν.
Ένα ναζιστικό μνημείο στα Φλώρια;
Σήμερα, μαζί με την Ούρσι, την Ίνγκριντ, την Τριανταφυλλιά και τον Μπέρνχαρντ, ο Στέφαν και ο Χάουκε ταξίδεψαν στα Φλώρια.
Σκοπός τους; Να στείλουν ένα μήνυμα, ότι τα μνημεία του ναζισμού δεν πρέπει να είναι πουθενά ανεκτά. Ούτε στη Γερμανία, ούτε στην Ελλάδα. Πόσο μάλλον σε τόπους μαρτυρίου, όπως είναι η Κάντανος.
Aν κάτι κάνει εντύπωση, είναι η θέση του μνημείου. Καλοφτιαγμένο, με παγκάκι ώστε να μπορούν να καθίζουν οι επισκέπτες και να θαυμάζουν τη θέα, δεσπόζει από ψηλά και είναι σα να επιβλέπει το αντίστοιχο, αρκετά πιο λιτό στην κατασκευή, μνημείο με τα ονόματα των νεκρών των Φλωρίων που βρίσκεται απέναντί του, κάτω στο δρόμο, δίχως καμία προστασία.
Το μνημείο στα Φλώρια δεν είναι τυχαίο.
Δημιουργήθηκε το 1941 για να τιμήσει τη μνήμη 14 στρατιωτών της Βέρμαχτ που πέθαναν στην περιοχή. Για την κατασκευή του οι ναζί χρησιμοποίησαν πέτρες από τα σπίτια που έκαψαν στην Κάνδανο. Τα λείψανα των στρατιωτών έχουν προ πολλού μεταφερθεί στο γερμανικό νεκροταφείο στο Μάλεμε. Όμως οι βετεράνοι αλεξιπτωτιστές συνεχίζουν να έρχονται κάθε χρόνο στην επέτειο της Μάχης της Κρήτης.
Σήμερα όμως το επισκέφθηκαν αντιφασίστες.
Η ομάδα των γερμανών αντιφασιστών το τύλιξε με ένα πανί και το έδεσε με σπάγκο. Στα δεξιά του κόλλησαν ένα μεγενθυμένο επετειακό γραμματόσημο που απεικονίζει αντάρτες της Μάχης της Κρήτης. Δεξιά, στη θέση του αποστολέα έγραφε: “Έλληνες και Γερμανοί αντιφασίστες”. Λίγο πιο κάτω η διεύθυνση για τα γραφεία της Ένωσης Ορεινών Καταδρομέων Άνω Φραγγονίας.
Όπως είπαν, το μήνυμα της δράσης τους είναι ότι δεν πρέπει να υπάρχει στα Φλώρια του Δήμου Καντάνου ένα μνημείο όπου θα μπορούν να μαζεύονται βετεράνοι αλεξιπτωτιστές για να νοσταλγούν για τις εποχές όπου η Γερμανία ήταν “Μεγάλη”. Γι’ αυτό, έκαναν το μνημείο σα σ’ ένα πακέτο, που πρέπει να επιστραφεί στη Γερμανία και στους ιδιοκτήτες του.
Το θέμα με το μνημείο στα Φλώρια είχε φτάσει και στη Γερμανική Βουλή. Σε απάντηση σε ερώτηση του τότε βουλευτή της SPD Günter Verheugen, ο υφυπουργούς Dr. Peter Wichert στης 14 Αυγούστου 1998 ενημέρωνε ότι το μνημείο αποκαταστάθηκε από έναν συνταξιούχο αξιωματικό της Bundeswehr κατά τα έτη 1986-1990, με ιδιωτική πρωτοβουλία και σε συνεννόηση με τους δημάρχους των κοινοτήτων Φλωρίων και Κανδάνου.
Στην απάντησή του τόνιζε επίσης ότι «οι ελληνικές κοινότητες ζήτησαν να αποκατασταθεί το μνημείο στην αρχική του μορφή. Γι’ αυτό ο αξιωματικός ανέθεσε σε γλύπτη στο Μπαϊρόιτ να φτιάξει ένα αντίγραφο της πρωτότυπης πλάκας, όπου η σβάστικα αντικαταστάθηκε από τον Σιδηρούν Σταυρό.»
Η νέα πλάκα απεικονίζει τρεις στρατιώτες της Βέρμαχτ που πετάνε χειροβομβίδες ενάντια στον εχθρό. Τοποθετήθηκε και μια πλάκα με ένα εντελβάις, το σύμβολο της 1ης Μεραρχίας της Βέρμαχτ που αιματοκύλισε αμέτρητα χωριά ανά την Ελλάδα. Σ΄αυτή αναγράφεται: «Όποιος σκέφτεται τους νεκρούς, θέλει ειρήνη» και αναφέρεται πως για την συντήρηση του μνημείου ενεργούν ο δήμος Κανδάνου και η «Ένωση Ορεινών Καταδρομών Άνω Φραγγονίας».
Η Τριανταφυλλιά Κωστοπούλου, πρόεδρος του Συλλόγου Επιστημόνων Βερολίνου-Βρανδεμβούργου και παρούσα στη σημερινή δράση, σε παλιότερο άρθρο της αναρωτιόταν, “γιατί επέλεξαν οι υπεύθυνοι το σύμβολο της «Μεραρχίας Εντελβάις» και δεν επέλεξαν ένα σύμβολο ειρήνης όπως το περιστέρι;”
Μοιράζοντας φυλλάδια στην Κάντανο
Οι 6 αντιφασίστες τράβηξαν βίντεο καθώς τύλιγαν το μνημείο. Όταν τελείωσαν είδαν ότι κάποιοι άνθρωποι είχαν σταματήσει και παρακολουθούσαν. Ενημέρωσαν ένα ζευγάρι Γερμανών τουριστών που έμειναν έκπληκτοι από το γεγονός ότι ένα τέτοιο μνημείο υπάρχει στην Κρήτη.
Εκεί, κατά τη συμβολική δράση, στεκόταν και ένας άνθρωπος εμφανώς συγκινημένος. Είπε ότι πέτρες από το καμμένο σπίτι του πατέρα του χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του μνημείου. Μίλησε με τους ακτιβιστές και τους ευχαρίστηκε για την ενέργειά τους που σε ένα συμβολικό επίπεδο αποδίδει δικαιοσύνη.
Στο καφενείο του χωριού τους κέρασαν ρακί, όμως δεν έκατσαν για πολύ ώρα.
Σύντομα, ξεκίνησαν για την Κάντανο.
Άφησαν λίγα λουλούδια στο μνημείο που υπάρχει στην κεντρική πλατεία του χωριού και άρχισαν να μοιράζουν φυλλάδια στους κατοίκους.
Το φυλλάδιο έγραφε:
Μπορεί να αναρωτιέστε άραγε τι κάνουν αυτοί εκεί με το μνημείο;
Ίσως θα πρέπει να εξηγήσουμε.
Πριν από 75 χρόνια ο Γερμανικός στρατός (Βέρμαχτ) επιτέθηκε στην Ελλάδα και την Κρήτη, λεηλάτησε τη χώρα, κατέστρεψε εκατοντάδες πόλεις και χωριά, δολοφόνησε χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Όταν οι Γερμανοί το 1944/1945 υποχώρησαν από την Ελλάδα και την Κρήτη άφησαν πίσω τους συντρίμια και ανείπωτο πόνο.
Μερικοί από εμάς ερχόμαστε εδώ και πολλά χρόνια ως τουρίστες εδώ, απολαμβάνουμε το καλοκαίρι, τη θάλασσα, την κρητική κουζίνα και θαυμάζουμε το ανυπότακτο πνεύμα του Κρητικού Λαού.
Όμως, όταν αντικρύσαμε για πρώτη φορά αυτό το μνημείο, μας κόπηκε η λαλιά.
Θέλουμε να σας πληροφορήσουμε ότι ένα τέτοιο μνημείο με τηνεπιγραφή «έπεσαν για τη Μεγάλη Γερμανία» απεικονίζοντας μάλιστα τρεις επιτιθέμενους Γερμανούς στρατιώτες με το σύμβολο της γνωστής μεραρχίας «Έντελβαϊς» στο μανίκι και χειροβομβίδες στα χέρια, δεν θα έπαιρνε έγκριση σε καμία πόλη της Γερμανίας.
Πολύ περισσότερο μας εξέπληξε το ότι αυτό το μνημείο, το οποίο δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω από μια καθαρή ναζιστική προπαγάνδα,μπόρεσε να στηθεί ειδικά εδώ, στα μαρτυρικά Φλώρια, από υποστηρικτές και θιασώτες των τότε δολοφόνων, και μάλιστα απέναντι από το μνημείο των σφαγιασθέντων από τους Ναζί.
Όπως είναι σε όλους μας γνωστό, η Κάντανος ισοπεδώθηκε και δολοφονήθηκαν εκατοντάδες κάτοικοι το 1941 από Γερμανούς στρατιώτες που έφεραν το σύμβολο της μεραρχίας «Έντελβαϊς».
Εμείς δεν μπορούμε να ανεχτούμε την ύπαρξη του συγκεκριμένου μνημείου σ΄αυτή την περιοχή. Δεν είμαστε ενάντια στο να τιμώνται οι νεκροί, αλλά αυτοί οι νεκροί δεν αξίζουν τέτοιες τιμές.
Βέβαια, στις επιγραφές που πλαισιώνουν το «τιμητικό» αυτό μνημείο μιλούν για συμφιλίωση, αλλά εμείς αναρωτιόμαστε, τι από όλα αυτά αποτελεί συμφιλιώση, όταν οι θύτες μετά από τις φρικτές τους πράξεις προτείνουν στα θύματά τους: «δεν θα ήταν καλύτερα να αφήσουμε το παρελθόν να ξεχαστεί;»
Εμείς λέμε: εάν θέλετε οπωσδήποτε να τιμήσετε Γερμανούς στρατιώτες, τότε θα ήταν καλύτερα να τιμήσετε εκείνους τους στρατιώτες που στην διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής λιποτάκτησαν από τις μονάδες τους και εντάχθηκαν στο λαϊκό αντιστασιακό κίνημα ενάντια στον Γερμανό κατακτητή.
Τι πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, με αυτό το μνημείο; Σ΄αυτή την περίπτωση προσφεύγουμε σε μια αρχαία ελληνική παράδοση!
Σύμφωνα με τον μύθο, ο Μιλτιάδης έστειλε έναν αγγελιοφόρο από τον Μαραθώνα στην Αθήνα για να αναγγείλει τη νίκη επί των Περσών. Εμείς στέλνουμε το δικό μας μήνυμα και «επιστρέφουμε» στην Ένωση Γερμανών Ορεινών Καταδρομών Άνω Φραγγονίας το απαράδεκτο αυτό μνημείο. Η Ένωση αυτή των «παλαιών πολεμιστών» έστησε το μνημείο αυτό για να «δοξάζει» κάθε χρόνο τον «ηρωικό αγώνα» των Γερμανών στρατιωτών για την υπεράσπιση της «Οχυράς Θέσης Κρήτης», γεγονός που για τους πολίτες της Κρήτης σήμαινε: πείνα, εξαθλίωση και θάνατος.
Για να μην χαθεί στη «διαλογή» το «πακέτο», αναγράψαμε καθαρά τη διεύθυνση του αποδέκτη και βάλαμε και «γραμματόσημο», αναλαμβάνοντας και τα «έξοδα αποστολής».
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τους Έλληνες φίλους/φίλες μας, με τους οποίους εδώ και καιρό συζήτησαμε αυτή την εικαστική παρέμβαση
Γερμανοί και Έλληνες αντιφασίστες
Η συζήτηση με τους πολίτες για το μνημείο της “Μεγάλης Γερμανίας”
Η Τριανταφυλλιά ανέλαβε να μιλήσει στους πολίτες και να μοιράζει τα φυλλάδια.
Οι πιο πολλοί αντέδρασαν θετικά στην πρωτοβουλία, άλλοι έμειναν έκπληκτοι από την ύπαρξη ενός τέτοιου μνημείου για το οποίο λίγα πράγματα ήξεραν, λίγοι γνώριζαν και είπαν “γιατί αργήσατε τόσο πολύ καιρό για να ενδιαφερθείτε;”
Όμως υπήρξαν και κάποιοι που αντέδρασαν αρνητικά, ένιωσαν προσβεβλημένοι από την παρουσία των αντιφασιστών αφού ένιωσαν ότι ξένοι έρχονται και τους κατηγορούν στο δικό τους τόπο.
“Η ατμόσφαιρα εδώ ήταν καλή όμως υπήρξε και επιθετικότητα”, μας είπε ο Stephan. “Νομίζω ότι ίσως κάποιοι αισθάνθηκαν ότι τους κατηγορούμε. Αν κι εγώ ζούσα σε μια μικρή πόλη και ερχόταν κάποιοι από οπουδήποτε αλλού για να μου πουν για τον τόπο μου, μπορεί κι εγώ να αντιδρούσα με έναν παρόμοιο τρόπο. Το θέμα μας όμως δεν είναι οι άνθρωποι αλλά το μνημείο. Το θέμα είναι να εξηγήσουμε τι είναι αυτό το μνημείο.”
Ο Stephan εξέφρεσε ξανά την έκπληξή του για το γεγονός ότι επιτράπηκε η ύπαρξη ενός τέτοιου μνημείο:
“Για εμάς ήταν αδύνατο να πιστέψουμε ότι οι αρχές του τόπου επέτρεψαν σε αυτούς τους βετεράνους ναζί να ξανακτίσουν το μνημείο. Μιλήσαμε και με ιστορικούς και μας είπαν ότι ούτε αυτοί μπορούσαν να πιστέψουν ότι σε μία περιοχή όπως την Κάνδανο υπάρχει ένα τέτοιο μνημείο για τη “Μεγάλη Γερμανία”.”
Ρωτήσαμε, γιατί είναι κακό κάποιοι να νοσταλγούν το παρελθόν και να τιμούν τους νεκρούς στρατιώτες σε ένα μνημείο που αναφέρεται στη “Μεγάλη Γερμανία”;
Ο Στεφάν είπε:
“Στη “Μεγάλη Γερμανία” εντάσσονται τμήματα της Γαλλίας, το Βέλγιο, η Πολωνία, τμήμα της Ρωσίας. Η Μεγάλη Γερμανία είναι όλος ο κόσμος να γίνει Γερμανία”.
Ο Χάουκε δεν έμεινε ικανοποιημένος από την απάντηση:
“Δεν είναι μόνο αυτό. Δεν είναι μόνο γεωγραφική η έννοια της “Μεγάλης Γερμανίας”. Αναφέρεται σε ένα νέο κόσμο, σε μία νέα σπουδαία ναζιστική Γερμανία. Μια Γερμανία που οφείλει να επεκτείνεται. Αυτή η Γερμανία που έφτασε και στην Ελλάδα. Στην Κρήτη. Εδώ στην Κάντανο. Το να θυμόμαστε τα εγκλήματα των ναζί στην Ελλάδα είναι καίριο. Κάποιοι θέλουν να ξεχάσουν”
Ο Στέφαν είπε ότι “κάποιοι, ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζουν”.
Η Τριανταφυλλιά είπε:
“Κάποιοι από αυτούς που τους έδωσα φυλλάδιο δεν το ήξεραν ότι υπήρχε η αναφορά στο μνημείο περί “Μεγάλης Γερμανίας”. Ξέρεις, ο πρόεδρος των αλεξιπτωτιστών δε μπόρεσε να συμμετάσχει σε εκδήλωση στη Γερμανία για τους νεκρούς ναζί και λίγες μέρες αργότερα το κατάφερε στην Κάντανο. Το καταλαβαίνετε; Μερικές μέρες αργότερα, ήταν εδώ!”
Η ομάδα των Γερμανών αντιφασιστών θα παραμείνει στα Χανιά για λίγες ημέρες ακόμα. Όταν επιστρέψουν στη Γερμανία θα συνεχίσουν τον αγώνα τους. Και υπόσχονται ότι θα ξαναέλθουν, γιατί αγαπούν την Κρήτη. Θα έρθουν εδώ ως φίλοι, ως συνοδοιπόροι στους αγώνες για ειρήνη και δημοκρατία.
Διαβάστε σχετικά:
– Τι γυρεύει η «Ένωση Γερμανών Αλεξιπτωτιστών» στην… Κάνδανο και τα Φλώρια;
– Η Κάνδανος, οι «Γερμανοί Αλεξιπτωτιστές» και μια… επιστολή!
– Έρχονται στην Κρήτη από τη Γερμανία για να τιμήσουν τους ναζί – Αντιδρούν αντιφασίστες