Το Πνευματικό Κέντρο κατακλύστηκε για τη βράβευση του κορυφαίου Έλληνα σκηνοθέτη – Με αναφορές σε αγαπημένα πρόσωπα, στα γυρίσματα, στους ανθρώπους και στην πόλη που έγινε δεύτερη πατρίδα του
Σε ένα κατάμεστο Πνευματικό Κέντρο Χανίων, το βράδυ του Σαββάτου, το 13ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων τίμησε τον σπουδαίο σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη, έναν δημιουργό που έχει χαράξει ανεξίτηλα την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά και έναν άνθρωπο που –όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά– «είναι Χανιώτης με πολλούς τρόπους».
Η εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή της ταινίας “Το Τελευταίο Σημείωμα”, ακριβώς οκτώ χρόνια μετά την πρεμιέρα της στο ίδιο φεστιβάλ, και κορυφώθηκε με την τιμητική απονομή από την Περιφέρεια Κρήτης και τον Δήμο Χανίων, παρουσία εκατοντάδων θεατών, φίλων του σκηνοθέτη, συνεργατών, φοιτητών και απλών Χανιωτών.
«Είναι Χανιώτης με πολλούς τρόπους»: Το θερμό καλωσόρισμα
Ο διευθυντής του Φεστιβάλ, Ματθαίος Φραντζεσκάκης, καλωσόρισε τον Παντελή Βούλγαρη με λόγια θερμά και ουσιαστικά:
«Ο Παντελής Βούλγαρης έχει σημαδέψει τον ελληνικό κινηματογράφο. Είναι ένας άνθρωπος που είναι Χανιώτης με πολλούς τρόπους και γι’ αυτό έχει μια ιδιαίτερη αξία για εμάς. Έχει δημιουργήσει στα Χανιά, έχει χρησιμοποιήσει τα Χανιά ως κινηματογραφικό πλατό, έχει αναδείξει τα Χανιά μέσα από τις δουλειές του, έχει αγαπήσει τα Χανιά – και φυσικά είναι Χανιώτης εξ αγχιστείας, αφού είναι ο σύζυγος της Ιωάννας Καρυστιάνη».
Η αναφορά στην προσωπική και δημιουργική σχέση του Βούλγαρη με την πόλη, δεν ήταν τυπική: αποτέλεσε το νήμα που διέτρεξε και την ίδια την ομιλία του Παντελή Βούλγαρη.
Ο λόγος του Βούλγαρη: Από τη συγκίνηση για τον Διονύση Σαββόπουλο στις μνήμες από τα Χανιά
Ανεβαίνοντας στο βήμα, ο Παντελής Βούλγαρης δεν έκρυψε τη συγκίνησή του. Αναφέρθηκε με σεβασμό και θλίψη στον πρόσφατο χαμό του «καλού φίλου» Διονύση Σαββόπουλου, ενώ με τον δικό του ποιητικό, εσωτερικό τρόπο, ξεδίπλωσε μια αφήγηση γεμάτη πρόσωπα, τοποθεσίες, συνεργασίες και μνήμη.
«Ευχαριστώ τους Χανιώτες, τους Κρητικούς γενικά, ανθρώπους που με βοήθησαν με όλη τους την καρδιά και με πολλούς τρόπους. Εκατοντάδες άνθρωποι από τα Χανιά και από το Ρέθυμνο.
Οι ηθοποιοί, οι γείτονες, οι φίλοι. Όλοι όσοι μοιραστήκαμε την εμπειρία αυτή, δεθήκαμε με τα νήματα των ακριβών συναισθημάτων, τον σεβασμό, τη συντροφικότητα, την αλληλεγγύη.
Εγώ – τεράστιο το σόι της Ιωάννας… – ερχόμουν στα Χανιά από τότε…».
Με αναφορές στα γυρίσματα του “Τελευταίου Σημειώματος”, στα δικαστικά πλάνα, στις φυλακές, στις αυλές, στις πλαγιές, θυμήθηκε την ατμόσφαιρα, τους ήχους – ακόμα και τα τζιτζίκια που «τρέλαναν τον ηχολήπτη», όπως είπε με χιούμορ.
Μίλησε για τους συνεργάτες του, για τον φωτογράφο Μανώλη Μαυράκη που «μας τράβηξε ακόμη μία από τις όμορφες φωτογραφίες του», για την ενδυματολόγο Ιουλίσσα Αργυροπούλου, για τους κομπάρσους, τις νοσοκόμες, τις γυναίκες που πήγαν στο καρέ με «δυο κουλούρια».
Και πάνω απ’ όλα, για την αγάπη του στα Χανιά:
«Αγάπησα πολύ τα Χανιά και τους ανθρώπους τους – της πόλης και των παλιών χωριών. Έπαιξαν και παίζουν ρόλο στη σκέψη μου για τη ζωή, τις σχέσεις, τον τόπο μας».
Ένας αποχαιρετισμός με τρυφερότητα και κάλεσμα για στήριξη των νέων δημιουργών
Ο επίλογος της ομιλίας του δεν ήταν απλώς συγκινητικός – ήταν και ένα κάλεσμα προς το μέλλον:
“Ευχαριστώ το σπουδαίο φεστιβάλ, τον Δήμο Χανίων, τον κύριο Σημανδηράκη. Ευχαριστώ όλους σας. Η παρουσία σας είναι βάλσαμο στα μάτια και στην καρδιά. Μου αρέσουν και οι πίτσες επίσης…”, είπε αστειευόμενος. “Να είστε γεροί, ανοιχτοί για μια ζωή που αξίζει – και να μη χάνετε τις ταινίες των νέων δημιουργών, Ελλήνων και ξένων. Προσέξτε τη ματιά τους! Ακούστε! Ακούστε τι έχουν να σας πουν! Τιμήστε τον κόπο τους!».
Ολοκληρώνοντας, ευχαρίστησε τον Γιάννη Γκροσδάνη για τη δημιουργία του βιβλίου που κυκλοφόρησε για το έργο και τη ζωή του:
«Ευχαριστώ και τον Γιάννη Γκροσδάνη για τον κόπο του να φτιάξει ένα βιβλίο για μένα. Σας εύχομαι καλοχρονιά».
Ιωάννα Καρυστιάνη για τον Παντελή Βούλγαρη: «Το πείσμα του γέννησε μια ταινία που μας σημάδεψε – Ευτυχώς που έγινε»
Συγκινημένη και με εμφανή φόρτιση, και η καταξιωμένη συγγραφέας και Χανιώτισσα Ιωάννα Καρυστιάνη στάθηκε το βράδυ του Σαββάτου στο πλευρό του συζύγου της, Παντελή Βούλγαρη, κατά τη βράβευσή του στο 13ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, μιλώντας για μια κοινή διαδρομή ζωής και δημιουργίας, για το βάθος των συναισθημάτων που τους δένουν με την πόλη, αλλά και για την ανεκτίμητη αξία του έργου του σκηνοθέτη.
Η παρέμβασή της δεν ήταν απλώς τιμητική. Ήταν μια ζωντανή αφήγηση για το παρασκήνιο της ταινίας Το Τελευταίο Σημείωμα, για το πείσμα του Παντελή, για τις «μέρες που δεν τους ένοιαζε το ωράριο», και για τον τρόπο που ο κινηματογράφος μπορεί να ανασύρει το πιο ανθρώπινο πρόσωπο της ιστορίας.
«Πιστεύω ότι με απόλυτη ειλικρίνεια κατέθεσε την ευγνωμοσύνη του για τα Χανιά»
Η Ιωάννα Καρυστιάνη ξεκίνησε τον λόγο της με μια τρυφερή αναφορά στον σύζυγό της:
«Ήμουν και είμαι δίπλα του, συζυγικά και συντροφικά. Πιστεύω ότι απόψε, με απόλυτη ειλικρίνεια, κατέθεσε ένα μικρό μόνο μέρος της τεράστιας αγάπης και ευγνωμοσύνης που νιώθει για τα Χανιά και για όλους τους Κρητικούς».
Όπως αποκάλυψε, πολλές φορές της έχει εκμυστηρευθεί πως νιώθει ότι Πέτρινα Χρόνια, Το Τελευταίο Σημείωμα και μία ακόμη ιστορία μέσα από τις φυλακές, συγκροτούν μια τριλογία που έλειπε από την κινηματογραφική του πορεία.
«Αν υπάρχουν ερωτήσεις για την ταινία αυτή, πιστεύω πως ίσως είναι το τελευταίο μεγάλο κινηματογραφικό του σημείωμα – τουλάχιστον μεγάλου μήκους», είπε με αφοπλιστική ειλικρίνεια.
«Μας σημάδεψε περισσότερο εμάς που δουλέψαμε στην ταινία»
Η συγγραφέας περιέγραψε το φορτισμένο κλίμα των γυρισμάτων, τη συγκινητική συμμετοχή των Χανιωτών, τη συλλογική προσπάθεια, την αφοσίωση, τον χρόνο που ξεχνούσαν:
«Πολλά ζευγάρια μάτια απόψε, εδώ, ανταλλάσσουν βλέμματα με τον Παντελή και με μένα. Βλέμματα που θυμίζουν εκείνες τις μέρες, όπου δεν μας ένοιαζε το ωράριο, δεν μας ένοιαζε τίποτα παρά μόνο να προσπαθήσουμε να πιάσουμε κάτι από το απίστευτο κουράγιο, την ανθρωπιά, την αγάπη για τον τόπο, την ανθρώπινη περιπέτεια των αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους την Πρωτομαγιά του ’44».
Το παρασκήνιο: «Προσπαθούσα να τον αποτρέψω»
Με έναν σχεδόν εξομολογητικό τόνο, η Ιωάννα Καρυστιάνη αποκάλυψε ότι αρχικά προσπάθησε να τον αποτρέψει από το να γυρίσει την ταινία:
«Ήθελα να είμαι ειλικρινής. Του έλεγα: πάλι θα βρούμε τον μπελά μας από κάθε άποψη…».
Όμως το πείσμα του σκηνοθέτη, η βαθιά επιθυμία του να αφηγηθεί αυτή την ιστορία, τον ώθησαν τελικά να προχωρήσει. Σε έξι μόλις μήνες από την απόφαση, η ίδια είχε γράψει το σενάριο, διαβάζοντας τόμους και βιβλία για το ιστορικό πλαίσιο, και η παραγωγή ξεκίνησε:
«Ο Γιάννης Ιακουβίδης, ο παραγωγός, του είπε: “Καπετάνιε, πάμε!”… Ευτυχώς που έγινε αυτή η ταινία. Ευτυχώς! Και μακάρι να γίνουν κι άλλες για την ιστορία του τόπου μας, για τα βαθιά ανθρώπινα συναισθήματα».
Από τους μελοθάνατους του Καισαριανής στον Μάνο Χατζιδάκι: Ο έρωτας ως ιστορική αντίσταση
Η συγγραφέας αναφέρθηκε και σε ένα από τα πιο συγκλονιστικά στιγμιότυπα της ταινίας – τους μελλοθάνατους που τραγουδούν τη νύχτα πριν την εκτέλεση, το «Διαμάντι δαχτυλίδι»:
«Το τραγούδι αυτό, που το ερμήνευσαν οι μελλοθάνατοι πριν την εκτέλεση, με έκανε να θυμηθώ τη χθεσινή εκδήλωση για τον Μάνο Χατζιδάκι και το ‘Μεγάλο Ερωτικό’ του 1973. Κάποιοι είπαν τότε ότι δεν ήταν καιρός για έρωτα. Όμως εγώ πιστεύω ότι στις πιο δραματικές στιγμές της ιστορίας, η ανθρώπινη ύπαρξη για να τα βγάλει πέρα έχει ανάγκη από όλα τα κορυφαία συναισθήματα: τον έρωτα, την αγάπη, τη φιλία, την καλή γειτονία».
«Και αυτό το ‘χεράκι’ που βάζουν οι καλλιτέχνες, είναι πολύτιμο. Για να μη μας λείπει τίποτα».
Ένα βαθύ «ευχαριστώ» για την πόλη που έγινε σπίτι και σκηνικό
Η Ιωάννα Καρυστιάνη έκλεισε την ομιλία της όπως τη ξεκίνησε: με ένα ευχαριστώ. Όχι τυπικό, αλλά βαθύ, εσωτερικό και κοινό:
«Να είστε καλά όλοι. Ευχαριστώ όσους δούλεψαν σε αυτή την ταινία – την Αρχόντισσα, την Κωνσταντίνα στο κάστινγκ, τον Γιάννη Ιακουβίδη, και πάνω απ’ όλους τον Παντελή. Ευτυχώς που την έκανε αυτή την ταινία. Μακάρι να γεννηθούν κι άλλες. Γιατί η ιστορία δεν είναι μόνο το παρελθόν. Είναι αυτό που κουβαλάμε μπροστά μας».
Μια βραδιά που θύμισε γιατί ο Παντελής Βούλγαρης δεν είναι μόνο σκηνοθέτης – είναι μνήμη, ευαισθησία, πατρίδα
Η βραδιά στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων δεν ήταν μια απλή τελετή βράβευσης. Ήταν ένα μωσαϊκό ιστοριών, σινεμά, ανθρώπων και τόπων. Ήταν μια στιγμή καλλιτεχνικής αναγνώρισης και ανθρώπινης ανταλλαγής, που φώτισε ξανά τη συμβολή του Παντελή Βούλγαρη όχι μόνο στον κινηματογράφο, αλλά και στον τρόπο που θυμόμαστε, αγαπάμε και νοηματοδοτούμε την Ελλάδα.
Στα Χανιά, ο Βούλγαρης δεν είναι απλώς φιλοξενούμενος. Είναι δικός μας άνθρωπος. Και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα εκείνο το βράδυ.
Δεν μπορούν όλοι να πληρώσουν. Και το σεβόμαστε.
Αν βρίσκεσαι σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, συνέχισε να μας διαβάζεις δωρεάν. Η ενημέρωση πρέπει να παραμένει προσβάσιμη για όλους.
Αν όμως μπορείς, στήριξέ μας σήμερα. Ορίστε δύο καλοί λόγοι για να το κάνεις:
- Η στήριξή σου ενισχύει άμεσα την ποιότητα και την ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας μας.
- Κοστίζει λιγότερο από έναν καφέ και η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από 1 λεπτό.
Επίλεξε σήμερα να γίνεις συνδρομητής ή δωρητής.
Σας ευχαριστούμε θερμά.
