Μια βραδιά γεμάτη παράδοση, μουσική και ατόφια κρητική διασκέδαση έζησαν όσοι παρευρέθηκαν χθες στη Σούδα, όπου ο Πολιτιστικός Σύλλογος της περιοχής αναβίωσε το έθιμο του Κλήδονα στον προαύλιο χώρο του Παραδοσιακού Κρητικού Σπιτιού.
Η εκδήλωση, αφιερωμένη στην εορτή του Κλήδονα, αποτέλεσε μια συγκινητική επιστροφή στις ρίζες και στα καλοκαιρινά έθιμα της Κρήτης, με στόχο να φέρει κοντά τις παλιές μνήμες και τις νέες γενιές, μέσα από ένα παραδοσιακό πανηγύρι που συνδυάζει τη λαϊκή σοφία με τη σύγχρονη κοινωνική ζωή.
Οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν σπιτικά φαγητά που ετοίμασαν με μεράκι τα μέλη του Συλλόγου, παραδοσιακούς λουκουμάδες, καθώς και δραστηριότητες και παιχνίδια για τα παιδιά. Στο επίκεντρο της βραδιάς βρέθηκε το ίδιο το έθιμο του Κλήδονα, που αναβίωσε με τον αυθεντικό τρόπο που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά.
Το μουσικό σκέλος της γιορτής ανέλαβε ο καταξιωμένος καλλιτέχνης Γιώργος Αλεξαντωνάκης με το συγκρότημά του, προσφέροντας ένα ζωντανό, παραδοσιακό-λαϊκό πρόγραμμα, γεμάτο με ρυθμούς που ξεσήκωσαν μικρούς και μεγάλους.
Οι παρευρισκόμενοι χόρεψαν, τραγούδησαν και συμμετείχαν ενεργά στο γλέντι, αποδεικνύοντας ότι οι παραδόσεις μπορούν να παραμένουν ζωντανές και δυναμικές, όταν η τοπική κοινωνία τις στηρίζει και τις αγκαλιάζει.
Λίγα λόγια για το έθιμο
Η τελετουργία ξεκινά με τις ανύπαντρες κοπέλες του χωριού που συγκεντρώνονται στη “βρύση του χωριού” για να συλλέξουν το λεγόμενο “αμίλητο νερό”. Μια από αυτές, χωρίς να αρθρώσει λέξη καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, γεμίζει μια στάμνα και τη μεταφέρει στον χώρο της τελετής – συνήθως στην πλατεία. Εκεί, κάθε κοπέλα ρίχνει μέσα ένα “ριζικάρι”: ένα μικρό προσωπικό αντικείμενο, όπως ένα φρούτο, ένα κομπολόι ή ένα κοσμήμα.
Η στάμνα σκεπάζεται με κόκκινο πανί, δένεται με σπάγκο – συμβολικά “κλειδώνεται” – και αφήνεται έξω όλη τη νύχτα, ώστε να “φορτιστεί” με την ενέργεια των άστρων.
Το ίδιο βράδυ, τα αγόρια ανάβουν φωτιές στις γειτονιές καίγοντας τα ξεραμένα πρωτομαγιάτικα στεφάνια. Πηδούν τρεις φορές πάνω από τη φωτιά, για να ξορκίσουν το κακό και να καθαρθούν, σε μια τελετουργία που φέρει έντονα στοιχεία αρχαίων εξαγνιστικών πρακτικών.
Σύμφωνα με την παράδοση, τη νύχτα του Κλήδονα τα κορίτσια βλέπουν στον ύπνο τους τον άντρα που θα παντρευτούν. Το πρωί της 24ης Ιουνίου, πριν ανατείλει ο ήλιος, η κοπέλα που είχε φέρει το αμίλητο νερό μεταφέρει τη στάμνα σε σκιερό μέρος.
Το μεσημέρι, μαζεύονται ξανά όλοι για το άνοιγμα του Κλήδονα. Τα “ριζικάρια” βγαίνουν ένα προς ένα από τη στάμνα και για κάθε αντικείμενο λέγεται μια αυτοσχέδια μαντινάδα, από ειδικό “μαντιναδολόγο”. Οι μαντινάδες ερμηνεύονται ως προφητείες για την κοπέλα στην οποία ανήκει το αντικείμενο, ενώ γύρω από το τελετουργικό στήνεται συζήτηση και ερμηνεία με χιούμορ ή συγκίνηση.
Η τελετουργία ολοκληρώνεται το βράδυ της ίδιας ημέρας, όταν η κοπέλα που μετέφερε το νερό ρίχνει το περιεχόμενο της στάμνας σε ένα πηγάδι, σταυρωτά, και το σκεπάζει με κόκκινο πανί. Τότε, κοπέλες και αγόρια σκύβουν κάτω από το πανί και κοιτούν μέσα στο πηγάδι, ενώ η “υδροφόρος” καθοδηγεί με έναν καθρέφτη τις ακτίνες του ήλιου ή της σελήνης στο νερό.
Οι συμμετέχοντες λέγεται ότι βλέπουν μέσα στο νερό μεταφυσικές εικόνες, πρόσωπα αγαπημένα ή ακόμα και τον μέλλοντα σύζυγό τους. Ένα επιπλέον λαϊκό πιστεύω αναφέρει πως το φύλο του πρώτου ανθρώπου που θα συναντήσουν μετά την τελετή, θα είναι και το φύλο του πρώτου τους παιδιού.
Το έθιμο του Κλήδονα αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας της Κρήτης. Συνδέει παλιές δοξασίες με τη σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα, φέρνει κοντά την κοινότητα και αναδεικνύει την πλούσια ποιητική έκφραση του τόπου μέσα από τις μαντινάδες. Η αναβίωσή του δεν είναι μόνο μια τουριστική ατραξιόν· είναι μια υπενθύμιση ότι η παράδοση μπορεί να είναι επίκαιρη, βαθιά ανθρώπινη και απολύτως γοητευτική.
Δεν μπορούν όλοι να πληρώσουν. Και το σεβόμαστε.
Αν βρίσκεσαι σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, συνέχισε να μας διαβάζεις δωρεάν. Η ενημέρωση πρέπει να παραμένει προσβάσιμη για όλους.
Αν όμως μπορείς, στήριξέ μας σήμερα. Ορίστε δύο καλοί λόγοι για να το κάνεις:
- Η στήριξή σου ενισχύει άμεσα την ποιότητα και την ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας μας.
- Κοστίζει λιγότερο από έναν καφέ και η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από 1 λεπτό.
Επίλεξε σήμερα να γίνεις συνδρομητής ή δωρητής.
Σας ευχαριστούμε θερμά.
