Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας
Δημοσιογράφος Ι.J.F.-Τα κράτη χρησιμοποίησαν τη θανατική ποινή σε μια λανθασμένη προσπάθεια αντιμετώπισης της εγκληματικότητας, της τρομοκρατίας και της εσωτερικής αστάθειας.
-Απότομη αύξηση των θανατικών καταδικών κυρίως λόγω της Αιγύπτου και της Νιγηρίας – τουλάχιστον 2.466 έχουν επιβληθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, αύξηση 28% από το 2013
-607 καταγεγραμμένες εκτελέσεις, πτώση 22% σε σχέση 2013 (εξαιρουμένων αυτών που πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα, η οποία εκτέλεσε περισσότερους από ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί)
-22 χώρες είναι γνωστό ότι έχουν προβεί σε εκτελέσεις, ίδιος αριθμός με το 2013
Ένας ανησυχητικός αριθμός χωρών χρησιμοποίησαν τη θανατική ποινή για να αντιμετωπίσουν πραγματικές ή θεωρούμενες απειλές για την ασφάλεια του κράτους το 2014. Οι απειλές συνδέονταν με τη τρομοκρατία, το έγκλημα ή την εσωτερική αστάθεια διαπίστωσε η Διεθνής Αμνηστία στην ετήσια επισκόπηση της για τη θανατική ποινή παγκοσμίως.
Ο αριθμός των θανατικών καταδικών που καταγράφηκαν το 2014 αυξήθηκε κατά σχεδόν 500 σε σύγκριση με το 2013, κυρίως λόγω της απότομης ανόδου χρήσης της στην Αίγυπτο και τη Νιγηρία, συμπεριλαμβανομένων των μαζικών καταδικών και στις δύο χώρες στο πλαίσιο των εσωτερικών συγκρούσεων και της πολιτικής αστάθειας.
«Οι κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας έχουν αυταπάτες. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη που να δείχνει ότι η απειλή της εκτέλεσης είναι περισσότερο αποτρεπτική έναντι του εγκλήματος από οποιαδήποτε άλλη τιμωρία», είπε ο Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Η σκοτεινή τάση των κυβερνήσεων να χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή σε μια μάταιη προσπάθεια για την αντιμετώπιση πραγματικών ή φανταστικών απειλών κατά της κρατικής και της δημόσιας ασφάλειας ήταν έντονη πέρυσι. Είναι ντροπιαστικό το ότι τόσα πολλά κράτη σε όλο τον κόσμο ουσιαστικά παίζουν με τις ζωές των ανθρώπων – θανατώνοντας τους ανθρώπους για “τρομοκρατία” ή για καταστολή της εσωτερικής αστάθειας, υπό την κακώς εννοούμενη υπόθεση της αποτροπής.»
Ωστόσο υπήρξαν και καλές ειδήσεις για το 2014 – λιγότερες εκτελέσεις καταγράφηκαν σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και αρκετές χώρες έκαναν θετικά βήματα προς την κατάργηση της θανατικής ποινής.
Κορυφαίοι δήμιοι
Η Κίνα για ακόμη μια φορά πραγματοποίησε περισσότερες εκτελέσεις από ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι χιλιάδες εκτελούνται και καταδικάζονται σε θάνατο κάθε χρόνο εκεί, αλλά με τους αριθμούς να αποτελούν κρατικό μυστικό, τα πραγματικά στοιχεία είναι αδύνατο να προσδιοριστούν.
Οι άλλες χώρες που αποτελούν τους πέντε κορυφαίους δήμιους το 2014 ήταν το Ιράν (289 εκτελέσεις ανακοινώθηκαν επίσημα και τουλάχιστον 454 άλλες που δεν είχαν αναγνωριστεί από τις αρχές), η Σαουδική Αραβία (τουλάχιστον 90), το Ιράκ (τουλάχιστον 61) και οι ΗΠΑ (35).
Με εξαίρεση την Κίνα, τουλάχιστον 607 εκτελέσεις είναι γνωστό ότι έχουν πραγματοποιηθεί το 2014, σε σύγκριση με 778 το 2013, μια πτώση της τάξεως άνω του 20%.
Εκτελέσεις καταγράφηκαν σε 22 χώρες το 2014, ίδιος αριθμός με το προηγούμενο έτος. Αυτή είναι μια σημαντική μείωση σε σχέση με 20 χρόνια πριν, όταν το 1995 η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε εκτελέσεις σε 42 χώρες, τονίζοντας τη σαφή παγκόσμια τάση των κρατών να εγκαταλείπουν τη θανατική ποινή.
«Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους – η θανατική ποινή γίνεται ένα πράγμα του παρελθόντος. Οι λίγες χώρες που εξακολουθούν να εκτελούν πρέπει να κοιτάξουν σοβαρά στον καθρέφτη και να αναρωτηθούν αν θέλουν να συνεχίσουν να παραβιάζουν το δικαίωμα στη ζωή, ή να ενταχθούν στην συντριπτική πλειοψηφία των χωρών που έχουν εγκαταλείψει αυτή την απολύτως σκληρή και απάνθρωπη τιμωρία», δήλωσε ο Salil Shetty.
Κρατική ασφάλεια
Η ανησυχητική τάση των κρατών που χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή για την αντιμετώπιση των απειλών κατά της ασφάλειας του κράτους ήταν ορατή σε όλο τον κόσμο, με την Κίνα, το Πακιστάν, το Ιράν και το Ιράκ να εκτελούν ανθρώπους κατηγορούμενους για «τρομοκρατία».
Το Πακιστάν επανεκκίνησε τις εκτελέσεις μετά από τη φρικιαστική επίθεση των Ταλιμπάν σε σχολείο της Πεσαβάρ. Επτά άνθρωποι εκτελέστηκαν το Δεκέμβριο, ενώ η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα θανατώσει εκατοντάδες άλλους οι οποίοι έχουν καταδικαστεί με κατηγορίες σχετικές με «τρομοκρατία». Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν σε υψηλό ποσοστό το 2015.
Στην Κίνα οι αρχές χρησιμοποίησαν την θανατική ποινή ως εργαλείο τιμωρίας κατά την διάρκεια της καμπάνιας «Strike Hard» ενάντια στην αναταραχή στην αυτόνομη περιφέρεια Xinjiang Uighur. Οι αρχές εκτέλεσαν τουλάχιστον 21 ανθρώπους κατά τη διάρκεια του έτους οι οποίοι σχετίζονταν με ξεχωριστές επιθέσεις, ενώ τρεις άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο σε ένα μαζικό ράλι καταδίκης που διεξήχθη σε ένα στάδιο μπροστά σε χιλιάδες θεατές.
«Σε ένα χρόνο όπου αποτρόπαιες συνοπτικές εκτελέσεις από ένοπλες ομάδες κατακρίθηκαν από την παγκόσμια συνείδηση όπως ποτέ πριν, είναι φρικτό το ότι οι κυβερνήσεις καταφεύγουν οι ίδιες σε περισσότερες εκτελέσεις σε μια σπασμωδική αντίδραση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του εγκλήματος», δήλωσε ο Salil Shetty .
Σε χώρες όπως η Βόρεια Κορέα, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, οι κυβερνήσεις συνέχισαν να χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή ως ένα εργαλείο για την καταστολή της πολιτικής διαφωνίας.
Άλλα κράτη έκαναν χρήση των εκτελέσεων σε παρόμοια προβληματικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Τον Δεκέμβριο, η Ιορδανία τερμάτισε οκταετή αναστολή εκτελέσεων, θανατώνοντας έντεκα κατάδικους για δολοφονία, με την κυβέρνηση να λέει ότι ήταν μια κίνηση για να δώσουν τέλος σε ένα κύμα βίαιων εγκλημάτων. Στην Ινδονησία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τα σχέδια της να εκτελέσει κυρίως λαθρέμπορους ναρκωτικών για τη διευθέτηση μιας «εθνικής αναγκαιότητας» για δημόσια ασφάλεια – υπόσχεση που τήρησε το 2015.
Αύξηση στις θανατικές καταδίκες
Υπήρξε μια δραματική αύξηση στον αριθμό των θανατικών καταδικών που καταγράφηκαν το 2014 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος – τουλάχιστον 2.466 σε σύγκριση με 1.925 – ένα άλμα πάνω από το ένα τέταρτο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις εξελίξεις στη Νιγηρία και την Αίγυπτο, όπου εκατοντάδες άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Στη Νιγηρία, 659 θανατικές καταδίκες καταγράφηκαν το 2014, ένα άλμα άνω των 500 εκτελέσεων σε σύγκριση με τις 141 του 2013. Τα στρατιωτικά δικαστήρια επέβαλαν μαζικές θανατικές καταδίκες εναντίον 70 στρατιωτών σε ξεχωριστές δίκες κατά τη διάρκεια του έτους. Οι στρατιώτες είχαν καταδικαστεί για ανταρσία στο πλαίσιο της ένοπλης σύγκρουσης με τη Boko Haram.
Στην Αίγυπτο, τα δικαστήρια επέβαλαν τουλάχιστον 509 θανατικές καταδίκες κατά τη διάρκεια του 2014, 400 περισσότερες από ότι καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Αυτές περιελάμβαναν μαζικές θανατικές ποινές εναντίον 37 ανθρώπων τον Απρίλιο και 183 ανθρώπων τον Ιούνιο μετά από μαζικές μη-δίκαιες δίκες.
Μέθοδοι και εγκλήματα
Οι μέθοδοι των εκτελέσεων για το 2014 περιλαμβάνουν αποκεφαλισμό, απαγχονισμό, θανατηφόρο ένεση και πυροβολισμό. Δημόσιες εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.
Οι άνθρωποι αντιμετώπισαν την ποινή θανάτου για μια σειρά μη θανατηφόρων εγκλημάτων, όπως ληστείες, εγκλήματα σχετιζόμενα με ναρκωτικά και οικονομικά αδικήματα. Οι άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο ακόμη και για πράξεις όπως «μοιχεία», «βλασφημία» ή «μαγεία», τα οποία δε θα πρέπει να θεωρούνται εξαρχής εγκλήματα. Πολλές χώρες χρησιμοποίησαν αόριστα διατυπωμένα πολιτικά «εγκλήματα» για να θέσουν πραγματικούς ή υποτιθέμενους αντιφρονούντες σε θάνατο.
