Την ανικανότητα των ελληνικών Αρχών να σεβαστούν, λόγω των συνθηκών που επικρατούν, τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών καταγγέλλει η Διεθνής Αμνηστία, επισημαίνοντας με έμφαση ότι η κατάσταση στη χώρα «αρχίζει να παίρνει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης». Σε έκθεσή της η Διεθνής Αμνηστία σημειώνει μεταξύ άλλων την αύξηση του αριθμού των ρατσιστικών επιθέσεων αλλά και τις απαράδεκτες συνθήκες σε κέντρα κράτησης μεταναστών που κατέγραψε και που«ισοδυναμούσαν με απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση».
«Η παράλειψη της Ελλάδας να σεβαστεί τα δικαιώματα των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο αρχίζει να παίρνει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης. Με φόντο τη συνεχιζόμενη μεταναστευτική πίεση, τη βαθιά οικονομική κρίση και την όξυνση ξενοφοβικών αισθημάτων, η Ελλάδα αποδεικνύεται ανίκανη να παράσχει ακόμα και τις στοιχειώδεις προϋποθέσεις ασφάλειας και καταφύγιο στις χιλιάδες αιτούντων άσυλο και μεταναστών που καταφθάνουν κάθε χρόνο», δήλωσε ο John Dalhuisen, Διευθυντής Προγράμματος της Διεθνής Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
Η σύντομη έκθεση του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας έχει τίτλο «Το τέλος του δρόμου για τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες» και καταγράφει τα εμπόδια που συναντούν κατά την είσοδό τους στη χώρα.
Ιδιαιτέρως επισημαίνεται η μεγάλη καθυστέρηση στην καταγραφή των αιτήσεων στην Υπηρεσία Ασύλου. H νέα υπηρεσία που συστήθηκε με νόμο το 2011 με σκοπό να δέχεται και να εξετάζει αιτήσεις ασύλου, δεν έχει ακόμη δεχτεί ή εξετάσει έστω και μία αίτηση λόγω έλλειψης προσωπικού, σύμφωνα με την οργάνωση.
Στο μεταξύ, στην Αστυνομική Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής μόνο γύρω στα 20 άτομα την εβδομάδα κατορθώνουν να καταθέσουν τις αιτήσεις τους για άσυλο, τη μοναδική μέρα που είναι ανοιχτή. Η ουρά σχηματίζεται ημέρες πριν και εκτείνεται εκατοντάδες μέτρα επί της οδού όπου βρίσκονται τα γραφεία. Η Διεθνής Αμνηστίαμίλησε με πολλούς αιτούντες άσυλο, οι οποίοι δήλωσαν ότι χρειάστηκε να διαγκωνιστούν με συνανθρώπους τους για να εξασφαλίσουν μία θέση στην ουρά.
Η πλειονότητα που δεν κατορθώνει -ή που εγκαταλείπει τις προσπάθειες- να καταθέσει αίτηση ασύλου διατρέχει τον κίνδυνο σύλληψης κατά τη διάρκεια μαζικών επιχειρήσεων – σκούπα, καθώς και κράτησης σε συνωστισμένες και ανθυγιεινές εγκαταστάσεις επί ένα χρόνο ή και περισσότερο.
Ο Κ. αιτών άσυλο αφρικανικής καταγωγής, ο οποίος προσπαθούσε επί μήνες να υποβάλει αίτηση, συνελήφθη κατά την διάρκεια επιχείρησης-σκούπα εναντίον παράτυπων μεταναστών στην Αθήνα τον Αύγουστο του 2012 και τέθηκε υπό κράτηση. Ο Κ. συνέχισε να προσπαθεί να υποβάλει αιτήσεις, ενόσω βρισκόταν υπό κράτηση, και τον Οκτώβριο η αίτηση ασύλου του είχε καταχωρηθεί μετά από πολλαπλές παρεμβάσεις μη κυβερνητικών οργανώσεων. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2012, ο Κ. βρισκόταν ακόμα υπό κράτηση.
«Οι ελληνικές αρχές εξακολουθούν να κρατούν συστηματικά αιτούντες άσυλο και παράτυπους μετανάστες, περιλαμβανομένων και ασυνόδευτων παιδιών, παραβιάζοντας τα διεθνή πρότυπα και φαίνεται ότι χρησιμοποιούν την κράτηση -η οποία συχνά χαρακτηρίζεται από άθλιες συνθήκες- ως μέσο αποτροπής» δηλώνει ο Dalhuisen.
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2012 η Διεθνής Αμνηστία επισκέφθηκε διάφορα κρατητήρια στην Αθήνα και τη σχολή αστυνομίας της Κομοτηνής, που χρησιμοποιούνταν για την κράτηση μεταναστών. Στις εγκαταστάσεις κράτησης Ελληνικού οι συνθήκες, όπως αναφέρεται στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, «ισοδυναμούσαν με απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση».
«Η κατάσταση των ασυνόδευτων παιδιών, που αποτελούν και μία από τις πιο ευάλωτες ομάδες, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής μας στο κέντρο κράτησης της Κορίνθου, βρήκαμε πολλά παιδιά να κρατούνται μαζί με ενήλικες σε πολύ κακές συνθήκες. Εάν δεν βρεθεί θέση σε κάποιο κέντρο υποδοχής, αφήνονται ελεύθερα χωρίς να τους παρέχεται κατάλυμα».«Οι ελληνικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι κρατήσεις για μεταναστευτικούς λόγους θα αποτελούν μόνο έσχατη λύση και ότι η κράτηση ασυνόδευτων παιδιών πρέπει να απαγορευθεί στο νόμο και να σταματήσει στην πράξη» σημειώνει.
Επίσης, έχει παρατηρηθεί δραματική αύξηση του αριθμού ρατσιστικών επιθέσεων μέσα στο 2012. Αιτούντες άσυλο, μετανάστες, κοινοτικά κέντρα, μαγαζιά και τζαμιά, έχουν βρεθεί το επίκεντρο επιθέσεων που έχουν αναφερθεί σε καθημερινή σχεδόν βάση από το καλοκαίρι.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2012, δυο άντρες ντυμένοι στα μαύρα εισέβαλαν σε κουρείο που είχε ένας Πακιστανός. Δύο Πακιστανοί που ήταν παρόντες, ο ένας εκ των οποίων δούλευε στο κουρείο, δήλωσαν στην Διεθνή Αμνηστία πως οι δυο άνδρες επιτέθηκαν λεκτικά στον έλληνα πελάτη εκεί, επειδή επέλεξε να κουρευτεί σε κουρείο του οποίου ιδιοκτήτες είναι Πακιστανοί και, όταν αντέδρασε, τον μαχαίρωσαν. Έπειτα άρχισαν να καταστρέφουν το μαγαζί και να πετούν κοκτέιλ μολότοφ. Η αστυνομία που ήρθε να καταγράψει και να ερευνήσει το περιστατικό συνέλαβε τους δυο Πακιστανούς, διότι δεν είχαν χαρτιά. Τον Οκτώβριο ήταν και οι δυο υπό κράτηση, εν αναμονή απέλασης.
«Οι ελληνικές αρχές πρέπει να καταδικάσουν ηχηρά τις πράξεις αυτές και να τις διερευνήσουν αποτελεσματικά, και να διώξουν κάθε μορφή βίας με ρατσιστικά κίνητρα» τονίζει ο Dalhuisen.
Το σχέδιο προεδρικού διατάγματος που προβλέπει τη δημιουργία ειδικών μονάδων της αστυνομίας για την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας αποτελεί, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, το πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ωστόσο, συμπληρώνει ότι δεν αρκεί για να διασφαλισθεί η αποτελεσματική έρευνα και δίωξη εγκλημάτων, όταν τα θύματα είναι απρόθυμα να προσεγγίσουν την αστυνομία λόγω του φόβου της σύλληψης και κράτησής τους.
Η πολιτική ασύλου της ΕΕ απαιτεί να επιστρέφονται οι αιτούντες άσυλο στην πρώτη χώρα στην οποία εισήλθαν κατά την άφιξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε το 2011 πως η Ελλάδα δεν διέθετε ένα αποτελεσματικό σύστημα χορήγησης ασύλου, και πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν σταματήσει την επιστροφή αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα.
«Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν πάρει τη σωστή απόφαση, σταματώντας την επιστροφή των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, έως ότου η χώρα μεταρρυθμίσει το σύστημα χορήγησης ασύλου. Ωστόσο, η ευθύνη για την εξέταση των αιτήσεων άσυλου και την υποστήριξη των αιτούντων άσυλο πρέπει να κατανέμεται πιο ισότιμα μεταξύ των κρατών μελών» σημειώνει ο Dalhuisen.
«Η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα είναι παντελώς ανάξια του Νόμπελ Ειρήνηςπου δόθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Βρίσκεται τόσο χαμηλότερα από τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σαν να τα χλευάζει. Η Ελλάδα χρειάζεται βοήθεια, αλλά πρέπει επίσης να αποδεχθεί τις δικές της ευθύνες» καταλήγει.