Η Γαύδος το νοτιότερο άκρο της Ελλάδας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης τους τελευταίους 12 μήνες αποτελεί τον μοναδικό προορισμό των κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών από την Λιβύη. Το νησάκι με τους ελάχιστους κατοίκους που περήφανα στέκεται ανάμεσα σε Κρήτη και Αφρική είναι έτοιμο να γονατίσει κάτω από την αφόρητη πίεση.

Η εικόνα μέσα από την κάμερα της «Μέδουσας» έρχεται «αφιλτράριστη» και το μόνο που «ζητά» επεξεργασία είναι να μην μπερδέψει κάποιος τις εικόνες της μεταναστευτικής κρίσης στο Ανατολικό Αιγαίο με τις σημερινές από το Λιβυκό πέλαγος. Ο προσανατολισμός χάνεται προς στιγμή μόνο εάν αφεθείς στο μπλεπράσινο των νερών της Γαύδου και το βλέμμα σου δεν σταματήσει στις γεμάτες από επικίνδυνα σκαριά ακτές της Τρυπητής…

Οι κάμερες της εκπομπής ακολουθούν τη διαδρομή των μεταναστών από την ώρα που βρίσκονται μέσα στις άκρως ακατάλληλες βάρκες μέχρι την ώρα που καταλήγουν στο προσωρινής κράτησης κέντρο στην Αγιά στα Χανιά. Οι εικόνες είναι αποκαλυπτικές με όσους έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με την κατάσταση να τονίζουν πως η πολιτεία προσπαθεί να την κρύψει κάτω από το χάλι.

Στο Λιμεναρχείο της Γαύδου υπηρετούν μόλις δύο λιμενικοί, οι οποίοι αλλάζουν κάθε τέσσερις εβδομάδες, και χωρίς την δυνατότητα να ξεκουραστούν δουλεύουν ασταμάτητα επτά ήμερες την εβδομάδα 24 ώρες την ημέρα. Το λιμεναρχείο του νησιού που δέχεται την μεγαλύτερη μεταναστευτική πίεση στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη όσο απίστευτο και αν ακούγεται δεν έχει καν σταθερό τηλέφωνο και διαδίκτυο.

Το όχημα του λιμενικού χαλασμένο ενώ πλωτό στο νησί ούτε για δείγμα. Την ίδια ώρα η συνεργασία με την Frontex έχει τεράστιες δυσκολίες. Δεν μπαίνουν καν να δέσουν στο λιμάνι του νησιού ενώ όπως λένε άνθρωποι που γνωρίζουν τις καταστάσεις εκ των έσω τις περισσότερες φορές αντί να λύνουν προβλήματα δημιουργούν περισσότερα

Η «ανθρωπογεωγραφία» της νέας κρίσης και οι μακάβριοι αριθμοί

Στην Γαύδο φτάνουν κυρίως άνδρες από το Σουδάν, την Ερυθραία, την Αίγυπτο, Υεμένη και το Μπαγκλαντές. Όλοι τους νέοι δεν ξεπερνούν τα 40 έτη το μέγιστο. Κατά την πάγια πρακτική των κυκλωμάτων καταστρέφουν τα έγγραφα ταυτοποίησης τους είτε στην διαδρομή είτε φτάνοντας μετά από ταξίδι 48 ωρών από το Τομπρούκ της Λιβύης στις ακτές της Ευρώπης. Το ταξίδι κάθε άλλο από «εύκολο» και «ακίνδυνο» είναι.

Η Γαύδος απέχει από το λιμάνι της Λιβύης περισσότερα από 150 ναυτικά μίλια ενώ οι συνθήκες είναι διαφορετικές από αυτές στο Ανατολικό Αιγαίο. Λιμενικοί που βρίσκονται επί μήνες στο «κόκκινο» περιπολώντας στο Λιβυκό πέλαγος υπογραμμίζουν πως πρόκειται για έναν από τους πλέον επικίνδυνους δρόμους… Γυναίκες ελάχιστες όπως και παιδιά δείγμα πως ακόμη και οι διακινητές δεν παίρνουν το ρίσκο…

Οι αριθμοί μακάβρια επιβεβαιώνουν τα λεγόμενά τους. Περισσότεροι από 2.200 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στο συγκεκριμένο πέρασμα το 2024 ενώ ξεπερνούν τους 1000 αυτοί που έχουν δηλωθεί αγνοούμενοι. Σύμφωνα με την Επιτροπή μετανάστευσης του ΟΗΕ από το 2014 μέχρι και σήμερα περισσότερες από 25.000 ψυχές έχουν εξαφανιστεί στα συγκεκριμένα νερά. Το πλείστο των θανατηφόρων περιστατικών καταγράφεται στα λιβυκά χωρικά ύδατα και επί της ουσίας δεν δημοσιεύεται ποτέ.

Μόνο όσοι επέζησαν της φρίκης αρχικά ενός εμφυλίου και στη συνέχεια ενός τόσο επικίνδυνου ταξιδιού, όπως ο Μοχάμεντ από το Σουδάν, ξέρουν και μιλούν στην κάμερα της Μέδουσας… Σε ότι αφορά τις μεταναστευτικές ροές σήμερα στην Γαύδο – απόλυτη εξάρτηση τω καιρικών συνθηκών – φτάνουν κατά μέσο όρο 4 βάρκες την ημέρα.

Σε κάθε ένα από τα απολύτως ακατάλληλα σκαριά επιβαίνουν στοιβαγμένοι 44 με 50 άνθρωποι. Το σχοινί με το οποίο οι ντόπιοι ψαράδες δένουν τις βάρκες είναι συχνά το μόνο πράγμα που κάνει την διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.

Διακρατική συμφωνία η μόνη ρεαλιστική λύση

Ο δρόμος της Γαύδου όσο επικίνδυνος κι αν είναι όσο παραμένει ο μοναδικός ανοιχτός θα εξακολουθεί να προσελκύει μετανάστες και πρόσφυγες. Το νησί με τις ελάχιστες υποδομές είναι αδύνατο να διαχειριστεί για περισσότερο από 24 ώρες τις σημερινές ροές παρά το φιλότιμο και την αυταπάρνηση ντόπιων και λιμενικών. Το ζήτημα απασχολεί το Υπουργείο Μετανάστευσης αλλά η προσέγγιση μίας χώρας όπως η Λιβύη στην οποία δεν υπάρχει σταθερότητα, κυβέρνηση και συμπαγές πλαίσιο για το μεταναστευτικό είναι μία σημαντική πρόκληση.

Η Ελλάδα φαίνεται πως έχει δρομολογήσει επίσημη επίσκεψη στην χώρα όπου θα επιχειρηθεί μία συμφωνία στα πλαίσια την αντίστοιχης με τις Ιταλία και Μάλτα. Η διαπραγμάτευση από μόνη της δύσκολα θα φέρει άμεσα και απτά αποτελέσματα εκτός εάν στην «εξίσωση» μπει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέχρι τότε η ανθρώπινη ζωή θα μετριέται με τα εκατοστά του κύματος και τα όρια των αντοχών των κατοίκων της Γαύδου και της Κρήτης.

Αντί επιλόγου

Η δουλειά που φιλοδοξούμε να υπηρετήσουμε δεν θέλουμε να «μετρηθεί» με γνώμονα την ρήξη, τον διχασμό και την ατέρμονη κόντρα. Για εμάς «πυξίδα» για την Γαύδο υπήρξε ο πραγματικός προβληματισμός για ένα ζήτημα το οποίο ουσιαστικά η Ελλάδα ποτέ δεν «έλυσε» – όχι γιατί δεν ήθελε και όχι αποκλειστικά με δική της ευθύνη. Ο πηγαίος προβληματισμός είναι «βουβός» και εσωστρεφής ως Μέδουσα σαν ζητάμε να μην πετρώσετε και να τον μοιραστείτε μαζί μας.