Καθώς ο αεροπορικός πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, το ερώτημα που αιωρείται δεν είναι μόνο στρατηγικό. Είναι υπαρξιακό: μπορεί ένα κράτος που ασκεί μια αδιάλειπτη πολιτική κατοχής και στρατιωτικής κυριαρχίας να αυτοπροσδιορίζεται ως δημοκρατία;

Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος και συγγραφέας Γκίντεον Λέβι, από τους πιο γνωστούς επικριτές της κυβέρνησης Νετανιάχου, δίνει μια συγκλονιστική συνέντευξη στον Ματ Φράι για την εκπομπή The Fourcast, ξεδιπλώνοντας με σκληρό ρεαλισμό τις εθνικιστικές ψευδαισθήσεις που κυβερνούν τη σύγχρονη Ισραηλινή κοινωνία.

Η αρχιτεκτονική του εθνικού φόβου

“Ο Νετανιάχου έχει εμμονή με το Ιράν. Είναι το ιστορικό του πρότζεκτ”. Ο Λέβι περιγράφει έναν πολιτικό που λειτουργεί με βαθιά εθνικιστικά κίνητρα, τα οποία εδράζονται σε μια αφήγηση εθνικής απειλής, με θεμέλιο το Ολοκαύτωμα. Η εσωτερίκευση του φόβου για έναν νέο αφανισμό οδηγεί το Ισραήλ να ερμηνεύει κάθε απειλή ως προανάκρουσμα καταστροφής.

“Για αυτούς, κάθε μικρή απειλή ισοδυναμεί με δεύτερο Ολοκαύτωμα. Και αυτό δικαιολογεί κάθε αντίδραση.”

Η ιδεολογική αυτή κατασκευή διαμορφώνει όχι μόνο την πολιτική ηγεσία αλλά και το σύνολο της κοινωνίας. “Το σύστημα πλύσης εγκεφάλου στο Ισραήλ λειτουργεί αποτελεσματικά. Έχουμε εκπαιδευτεί να πιστεύουμε ότι είμαστε ο πιο κατατρεγμένος λαός στην Ιστορία και ταυτόχρονα ο εκλεκτός. Αυτό μας δίνει το δικαίωμα να κάνουμε τα πάντα.”

Η ψευδαίσθηση της Δημοκρατίας

Σε ένα από τα πιο αιχμηρά σημεία της συνέντευξης, ο Λέβι θέτει το θεμελιώδες ερώτημα:

“Μπορείς να ονομάζεσαι δημοκρατία όταν πέντε εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό την τυραννία σου;”

Αναφέρεται, βεβαίως, στους Παλαιστινίους της Δυτικής Όχθης και της Γάζας. Αν και το Ισραήλ τυπικά δεν έχει προχωρήσει σε πλήρη προσάρτηση, η διακυβέρνηση και οι αποφάσεις που αφορούν αυτές τις περιοχές λαμβάνονται από την Ιερουσαλήμ.

“Το Ισραήλ είναι δημοκρατία, ίσως και φιλελεύθερη δημοκρατία, για τους Εβραίους πολίτες του. Αλλά μόνο για αυτούς.”

Ο πόλεμος ως πρώτη επιλογή

Για τον Λέβι, η στρατιωτική απάντηση είναι η πρώτη αντίδραση του Ισραήλ σε κάθε κρίση.

“Η εκτόξευση πολέμου είναι πάντα η πρώτη προτεραιότητα του Ισραήλ. Η δεύτερη είναι η διπλωματία. Και αυτό θα έπρεπε να είναι το αντίστροφο.”

Ανακαλεί την περίπτωση της Λωρίδας της Γάζας, όπου ο πόλεμος συνεχίζεται επί 20 μήνες, και τονίζει πως για την πλειοψηφία των Ισραηλινών η πραγματικότητα της Γάζας είναι άγνωστη. Όχι λόγω έλλειψης πληροφόρησης, αλλά επειδή δεν θέλουν να γνωρίζουν.

“Ο μέσος Ισραηλινός δεν ξέρει τίποτα για τη Γάζα. Ακόμα και οι πιο μορφωμένοι. Και τα μέσα ενημέρωσης τούς δίνουν τη δυνατότητα της άγνοιας.”

Ο ρατσισμός εκτός ντουλαπιού

Ο Λέβι βλέπει την 7η Οκτωβρίου ως σημείο καμπής:

“Η 7η Οκτωβρίου έβγαλε τους ρατσιστές και τους εθνικιστές από το ντουλάπι. Τώρα είναι δηλωμένοι. Δεν πιστεύουν πια σε συμφωνίες με τους Παλαιστινίους. Ακόμα και φίλοι μου, πρώην υποστηρικτές της λύσης δύο κρατών, εγκατέλειψαν την ιδέα.”

Εθνοκεντρική ηθική

Το Ισραήλ, σύμφωνα με τον Λέβι, εφαρμόζει μια επιλεκτική ηθική:

“Το πεδίο της ηθικής μας φτάνει μέχρι τους Εβραίους Ισραηλινούς. Δεν μας νοιάζει τι παθαίνουν οι άλλοι. Δεν νοιαζόμαστε για τους Παλαιστίνιους.”

Η καθημερινή ζωή στο Τελ Αβίβ συνεχίζεται σαν να μην υπάρχει πόλεμος. Οι παραλίες είναι γεμάτες. Οι άνθρωποι παίζουν βόλεϊ. “Αυτό δεν είναι ανθεκτικότητα. Είναι ηθική ασθένεια.”

Η Ισραηλινή αυταπάτη

Ο Λέβι συγκρίνει την πραγματικότητα του Τελ Αβίβ με τη Γάζα, μια ώρα μακριά. Και μιλά για μια ψευδαίσθηση κανονικότητας:

“Δεν έχεις δικαίωμα να ζεις κανονική ζωή όταν δημιουργείς μια μη κανονική πραγματικότητα μια ώρα μακριά.”

Η Ισραηλινή κοινωνία, κατά τον Λέβι, ζει σε άρνηση. “Δεν υπάρχει ούτε μία διαδήλωση κατά του πολέμου. Όχι υπέρ των ομήρων. Όχι κατά του Νετανιάχου. Καμία για τα εγκλήματα του πολέμου.”

Το Τέλος της Λύσης των Δύο Κρατών;

Ο Γκίντεον Λέβι εκτιμά ότι η λύση των δύο κρατών έχει τελειώσει:

“Δεν υπάρχει πια χώρος για Παλαιστινιακό κράτος. Με 700.000 εποίκους στη Δυτική Όχθη, δεν υπάρχει δυνατότητα υλοποίησης.”

Αντί αυτού, προτείνει κάτι απλό:

“Μια δημοκρατία. Μια ψήφος ανά άτομο. Πλήρη ισότητα. Δεν υπάρχει τρίτη λύση. Η πραγματική επιλογή είναι: απαρτχάιντ ή δημοκρατία.”

Η διεθνής κοινότητα, σύμφωνα με τον Λέβι, πρέπει να αποφασίσει τι προτιμά. “Όλα τα υπόλοιπα είναι λόγια του αέρα.”

Ο Κίνδυνος για το Μέλλον του Ισραήλ

Για τον Λέβι, το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι το Ιράν:

“Η Γάζα είναι το πραγματικό πρόβλημα για το μέλλον του Ισραήλ. Η φύση του Ισραήλ καθορίζεται από τις πράξεις του στη Γάζα. Όχι από το Ιράν.”

Το Ισραήλ κινδυνεύει να μετατραπεί σε κράτος-παρίας, όχι από τους εξωτερικούς εχθρούς, αλλά από τις δικές του επιλογές.

Η ειλικρίνεια του Γκίντεον Λέβι είναι αφοπλιστική. Ο εθνικισμός, η κατοχή και η αυταπάτη της δημοκρατίας είναι τρεις αλληλένδετες όψεις της ισραηλινής πραγματικότητας. Όσο το Ισραήλ συνεχίζει να ζει σε άρνηση και να επιλέγει τον πόλεμο ως στρατηγική επιβίωσης, η ελπίδα για ειρήνη και ουσιαστική δημοκρατία απομακρύνεται. Το ερώτημα πλέον δεν είναι τι θα κάνει το Ιράν, αλλά ποιο είναι το μέλλον ενός κράτους που εθελοτυφλεί μπροστά στην ίδια του την αποσύνθεση.