Του Μιχάλη Κατσανεβάκη *
Η υπόθεση εξελίσσεται κατά τα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου σπαραγμού στο μιτάτο “Σελλιά” ή “του Πατσούρο” στον ορεινό Αποκόρωνα, περί τα μέσα του 1948.
Ουσιαστικά, η λέξη “μιτάτο” έχει την έννοια του κοινιάτου – κοινού συνεταιρισμού μιας ομάδας ποιμένων για την παραγωγή τυριού και γενικά προϊόντων γάλακτος και όχι του συγκροτήματος των οικίσκων – κούμων.
Ένα τέτοιο μιτάτο είχαν συμφωνήσει ορισμένοι κτηνοτρόφοι στη θέση “Σελλιά” του ορεινού Αποκόρωνα κατά τη διάρκεια του Μαύρου Εμφυλίου στην Κρήτη. Στο μιτάτο, έκαστο των συμβαλλομένων μερών έχει την αρμοδιότητά του – ευθύνη, και οι απολαβές του είναι ανάλογες. Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης και ο αριθμός των προβάτων εκάστου των συμβαλλομένων.
Αρμοδιότητες στο μιτάτο έχουν:
- Ο Τυροκόμος
- Ο Γκαλονόμος
- Ο Μαντρατζής
- Ο Στειράρης κλπ.
Στο μιτάτο στα “Σελλιά” συμμετείχαν διάφοροι κτηνοτρόφοι με μικρό αριθμό προβάτων την εποχή εκείνη, περίπου από 20 έως 30. Ουσιαστικά, το μιτάτο ανήκε στους Πατσουράκηδες και είχαν για τυροκόμο κάποιον από το χωριό Τζιτζιφές Αποκορώνου, γνωστό για την άριστη απόδοση των ριζίτικων. Υπήρχαν και διάφοροι άλλοι, μικροί και μεγάλοι, για τις λοιπές εργασίες.
Την εποχή του Μαύρου Εμφυλίου, στα μιτάτα της Μαδάρας κυκλοφορούσε ένας μεγάλος αριθμός ανταρτών, ειδικά τη νύχτα, καθόσον την ημέρα σύχναζαν αποσπάσματα χωροφυλακής και ΜΑΥδες (παρακρατικοί).
Από το συγκεκριμένο μιτάτο περνούσε ανά διαστήματα ο Μιχάλης Γεράκης, ο οποίος δεν είχε πειράξει τον οποιοδήποτε από την περιοχή. Εκείνη τη φορά πέρασε από το μιτάτο, όπου προφανώς τον φιλοξένησαν, και στη συνέχεια πήγε λίγο πιο πέρα από το μιτάτο και κοιμήθηκε. Ο τυροκόμος θεώρησε σωστό να ειδοποιήσει τους παρακρατικούς – ΜΑΥδες που βρίσκονταν στου Μπαμπαλή – Αγ. Πάντες, μέσω ενός παιδιού (μαντρατζή) Γ.Τ., στον οποίο έδωσε σημείωμα.
Οι παρακρατικοί μπλόκαραν τον Γερακομιχάλη, αλλά αυτός κατάφερε αρχικά να τους ξεφύγει παρά τα πυκνά πυρά. Όμως, η τύχη δεν ήταν με το μέρος του. Είχε μείνει ένα ελάχιστο διάστημα να διανύσει στην τοποθεσία “Μπροσμόλια” και θα τον έχαναν. Όμως, μια σφαίρα τον βρήκε χαμηλά στο πόδι, τον τραυμάτισε σοβαρά και δεν μπορούσε πλέον να τρέξει. Καταδιωκόμενος από κοντά, κατέφυγε σε μια σπηλιά κοντά στο Μελιδόνι, όπου και τον απέκλεισαν.
Μέσα στη σπηλιά μπήκε ένας πασίγνωστος και θρασύς φονιάς, ο Ν.Μ., ο οποίος και δολοφόνησε τον Γερακομιχάλη, καθόσον το αυτόματο που κρατούσε ο καταδιωκόμενος είχε σπάσει κατά την καταδίωξη.
Στη συνέχεια, μια ομάδα ανταρτών προερχόμενη από τη Σαμαριά μετέβη στο μιτάτο στα Σελλιά, όπου “εσήκωσαν” ολόκληρο το μιτάτο, τα ζώα, τα προϊόντα, μαζί με το προσωπικό (τον τυροκόμο, τον αδελφό του αγγελιαφόρου, τον Μιχ. Κουλ. από το Φρε και κάποιον από το Νίππος) και τα μετέφεραν στη Σαμαριά.
Εφόνευσαν τον τυροκόμο και άδικα τον νεαρό Τ., αδελφό του παιδιού που είχε μεταφέρει το σημείωμα, ο οποίος πιθανότατα δεν γνώριζε το παραμικρό. Επίσης, τα ζώα που είχαν μεταφερθεί στη Σαμαριά ανήκαν σε διάφορους μικροϊδιοκτήτες, άσχετους με τα γεγονότα. Η δολοφονία του Γερακομιχάλη και των άλλων δύο ακολούθησε μια σειρά από θλιβερά εγκλήματα αθώων ανθρώπων.
Στη συνέχεια, ο πατέρας του αδικοχαμένου παιδιού εφόνευσε τον Σηφαντωνάκη Δημήτρη, ο οποίος δεν είχε πιάσει ποτέ όπλο, αλλά μόνο και μόνο επειδή ήταν αριστερός.
Αργότερα, κάποιος συγγενής του Σηφαντωνάκη Δημήτρη φονεύει τον αδελφό του φονιά που είχε σκοτώσει τον Σηφαντωνάκη, δηλαδή τον αδελφό του πατέρα του παιδιού του.
Δυστυχώς, αυτά συνέβαιναν τα μαύρα εκείνα χρόνια του εμφυλίου διχασμού. Ονόματα δεν μπορώ να γράψω, καθόσον υπάρχει περίπτωση ορισμένοι να έχουν πρόβλημα.
* Ο ΕΚ ΤΩΝ ΡΙΖΩΝ ΓΡΑΦΩΝ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗΣ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ