Η Ντοά αλ Ζαμέλ, είναι πλέον 21 χρονών. Όταν βρέθηκε ως ναυαγός στην Ελλάδα δεν ήταν καν 19.
Η Ντοά θα μπορούσε να είναι ένα συνηθισμένο κορίτσι. Αλλά δεν είναι. Αυτή και άλλοι 10 είναι οι μόνο που επιβίωσαν από ένα ναυάγιο που κόστισε τις ζωές 490 ανθρώπων. Η Ντοά, ήταν το κορίτσι από τη Συρία που δίχως να ξέρει κολύμπι επέζησε στη θάλασσα 4 ημέρες και 3 νύχτες δίχως τροφή και νερό κι ενώ είχε στην αγκαλιά της δύο βρέφη. Το ένα πέθανε, το άλλο έζησε. Η μικρή Νάντια, το κοριτσάκι από την Παλαιστίνη, βρίσκεται τώρα στη Σουηδία. Tώρα, εκεί βρίσκεται και η Ντοά.
Η Ντοά κατάγεται από τη Συρία.
Είναι μία από τους εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που έφυγαν από τους τόπους τους εξαιτίας της βίας, της καταστροφής και των πολέμων. Η Ντοά, και το ναυάγιο των 490 νεκρών στα ανοιχτά της Μάλτας αποτέλεσε κατά ένα τρόπο προπομπό για το μεγάλο προσφυγικό κύμα του σήμερα. Τότε η ελληνική κοινωνία συνειδητοποίησε ότι κάτι σημαντικό συμβαίνει εδώ και στο πρόσωπο της Ντοά οι πρόσφυγες, οι νεκροί και οι ζωντανοί, έπαψαν να είναι αριθμοί ή “λαθραίες” υπάρξεις, απέκτησαν πρόσωπο και ιστορία. Και ήταν ανθρώπινο και οικείο.
Ακολούθησαν και άλλα ναυάγια. Οι νεκροί γέμιζουν τη θάλασσα του Αιγαίου. Και η Ευρώπη πλέον αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα των τελευταίων δεκαετιών. Αλλά συγχρόνως έρχεται αντιμέτωπη και με τις αιτίες πίσω από την μεγάλη έξοδο των χιλιάδων ανθρώπων: τη βία απολυταρχικών καθεστώτων αλλά και φανατικών, τις διαμορφωμένες σχέσεις εξάρτησης με τα καθεστώτα της Ευρώπης.
Η τραγωδία της Ντοά τράβηξε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης και μετά της κοινωνίας. Η κοινωνία συγκινήθηκε με το δράμα της και τον ηρωισμό της. Όμως, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, η συγκίνηση στερεύει, ο ηρωισμός ξεχνιέται, οι πολίτες επιστρέφουν στην καθημερινότητά τους που δεν είναι καθόλου ηρωική.
Πριν βρεθεί στην Ελλάδα η Ντοά ζούσε μια φυσιολογική ζωή στη Συρία, στην επαρχία Νταραά. Είχε όνειρα, όπως κάθε κορίτσι της ηλικίας της. Ήθελε να σπουδάσει αστροφυσικός και να παντρευτεί. Στην επαρχία Νταραά ξεκίνησε η εξέγερση κατά του καθεστώτος Άσαντ. Την Παρασκευή 18 Μαρτίου του 2011 δημοκρατικοί διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους απαιτώντας να μπει ένα τέλος στο καθεστώς διαφθοράς και ατιμωρησίας. Μέχρι τις 5 Μαϊου πολλές εκατοντάδες δολοφονήθηκαν.
Οι δυνάμεις του στρατού που εισβάλλανε στην πόλη βομβαρδίσανε και το σπίτι της. «Όλα τα όνειρά μου γκρεμιστήκανε, τότε» είπε σε παλιότερη συνέντευξή της. Η Ντοά μαζί με την οικογένειά της και χιλιάδες άλλους έφυγαν από τη χώρα τους.
Τα τελευταία χρόνια και μετά τον εμφύλιο πόλεμο ζούσε στην Αίγυπτο. Κι εκεί όμως οι συνθήκες χειροτέρευσαν. Η κυβέρνηση Μόρσι που ήταν ευνοϊκή προς τους πρόσφυγες έπεσε και στη θέση της ήρθε μία νέα στρατιωτική χούντα. Με τη συγκατάθεση της οικογένειάς της και μαζί με τον αρραβωνιστικό της αποφάσισαν να φύγουν για την Ιταλία με τελικό προορισμό τη Σουηδία. Το σαπιοκάραβο στο οποίο επιβιβάστηκαν ναυάγησε. Δεν ήξερε κολύμπι. Ο αγαπημένος της, της έδωσε το σωσίβιο που έσωσε τη ζωή της, όμως αυτός δεν τα κατάφερε και πνίγηκε. Έμεινε στη θάλασσα 4 μέρες, μόνη περιτρυγιρισμένη από πτώματα και με δύο βρέφη στην αγκαλιά της. Η μικρή Νάντια, το ένα βρέφος, επιβίωσε.
Στις αρχές του Οκτώβρη του 2014 το Υπουργείο Εσωτερικών με κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, και με την υπόθεσή της να βρίσκεται στο επίκεντρο της δημοσιότητας, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία ανέφερε ότι η Doaa Al Zamel δικαιούται την υπαγωγή στο καθεστώς διεθνούς προστασίας. Τότε, θεωρούταν βέβαιο ότι μένουν μόνο κάποια διαδικαστικά για να δοθούν τα απαραίτητα έγγραφα και να μπορέσει να ταξιδέψει προς Σουηδία. “Σε κάθε περίπτωση η Doaa έχει ήδη τεθεί υπό την προστασία του ελληνικού κράτους”, έγραφε η σχετική ανακοίνωση.
Το ενδιαφέρον για τη Ντοά δεν περιορίστηκε στην Ελλάδα.
Υπήρχε μία περίοδος που ερχόταν δημοσιογράφοι από μεγάλα μέσα ενημέρωσης της Γαλλίας και της Γερμανίας απλά για να πάρουν κάποιες φωτογραφίες της. Τα αφιερώματα στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ήταν συνεχή. Δακρύβρεχτα ρεπορτάζ για την Ντοά γέμισαν τους τηλεοπτικούς δέκτες και τις σελίδες των εφημερίδων. Όχι μόνο οι δημοσιογράφοι, όλοι ήθελαν πέντε λεπτά χρόνο με τη μικρή ηρωίδα. Σα να ήταν ένα αντικείμενο με μαγικές ιδιότητες, σα για να κλέψουν λίγη λάμψη από την ηρωική της πράξη. Για να γίνουν με αυτό τον τρόπο κομμάτι της ιστορίας της, ήρωες και αυτοί επειδή αναγνωρίζουν τον ηρωισμό.
Τα δημοσιεύματα του τύπου ανέφεραν ότι για την περίπτωσή της έδειξαν ενδιαφέρον η Γαλλική και η Σουηδική κυβέρνηση που προσφέρθηκαν να της δώσουν την υπηκοότητα.
Μετά ήρθαν οι βραβεύσεις. Όλοι ήθελαν να βραβεύσουν το 19χρονο κορίτσι από τη Συρία, που μέσα στη μεγάλη καταστροφή βρήκε τη δύναμη να σώσει δύο βρέφη.
Ήδη είχαμε μπει στον Νοέμβριο του 2014 και διαφαινόταν ότι παρά τις πολλές υποσχέσεις, λίγα πράγματα άλλαζαν για τη Ντοά. Όμως οι βραβεύσεις συνεχίζονταν. Το Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων ζήτησε να της αποδοθεί η ελληνική ιθαγένεια.
Βγήκαν οι φωτογραφίες με όλους τους δημοτικούς άρχοντες, παραδόθηκε και ένα μικρό συμβολικό ποσό, εκδόθηκε ψήφισμα.
To ίδιο έπραξε και η Αντιπεριφέρεια Χανίων.
Μετά ακολούθησε και η Ακαδημία Αθηνών. Η Ντοά Αλ Ζαμέλ κέρδισε βραβείο στην κατηγορία “Τάξη των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών”, ενώ η βράβευση έγινε “άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως”.
Βγήκαν οι σχετικές φωτογραφίες και της ευχήθηκαν να της δοθούν τα έγγραφα. Tίποτα όμως δεν άλλαξε.
Η Ντοά βίωσε όλη αυτή τη διαδρομή και ήταν πλέον κουρασμένη. Δε ήθελε πλέον να μιλά. Πιστεύε ότι οι δημοσιογράφοι χρησιμοποίησαν την ιστορία της και την ίδια. Ο ηρωισμός της καταναλώθηκε, όμως όταν όλοι χόρτασαν, όταν η λάμψη δεν εντυπωσίαζε με τον ίδιο τρόπο πια, πίστευε ότι ξεχάστηκε.
Παρέμενε στην Ελλάδα, στα Χανιά, φιλοξενούμενη του προέδρου του Αιγυπτιακού Συλλόγου στα Χανιά κ. Άσραφ Καμπάρα.
Πολλοί που έδειχναν υπέρμετρο ενδιαφέρον και περιτριγύριζαν τη Ντοά όταν τα φώτα της δημοσιότητας ήταν στραμμένα πάνω της, δεν απαντούσαν πλέον ούτε στα τηλέφωνα.
Ο κ. Καμπάρα είχε πει στην εφημερίδα μας ότι το αίτημά της για παροχή ασύλου στη Σουηδία είχε απορριφθεί.
Η Ντοά σήμερα, αφού βραβεύτηκε και με το βραβείο του Ταμείου για τη Διεθνή Ανάπτυξη, βρίσκεται πλέον στη Σουηδία και η ιστορία της έχει γίνει βιβλίο με τίτλο: “Μία ελπίδα πιο δυνατή από τη θάλασσα – Η εκπληκτική ιστορία αγάπης, απώλειας και επιβίωσης ενός πρόσφυγα – Το ταξίδι της Ντοά Αλ Ζαμέλ”.
Το προσωπικό ενδιαφέρον που έδειξε η Melissa Fleming, επικεφαλής εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες των Ηνωμένων Εθνών και συγγραφέας του βιβλίου για την ιστορία της, μαζί με την κινητοποίηση μίας σειράς άλλων ανθρώπων, έφερε τη λύση.
Σε συνέντευξή της είπε:
“Συνάντησα την Ντοά τον Ιανουάριο του 2015 στην Κρήτη μετά τη διάσωσή της. Από τους 500 ανθρώπους στο πλοίο που ξεκίνησε από την Αίγυπτο σώθηκαν μόλις 11. Έμεινε συγκλονισμένη από τη θέλησή της να πει την ιστορία της. Ήθελε να βοηθήσει τους γονείς τους και τα τρία αδέλφια της που βρισκόταν ακόμα στην Αίγυπτο να φύγουν για κάποια άλλη χώρα, αλλά ήθελε επίσης να προειδοποιήσει όλους τους πρόσφυγες που επιθυμούσαν να κάνουν το ίδιο επικίνδυνο ταξίδι μέσω της Μεσογείο.
Αποφάσισα να φέρω την ιστορία της στην προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας και να τη βοηθήσω να επανεκιννήσει τη ζωή της στη Σουηδία, όπου αυτή και ο αρραβωνιαστικός της ο Bassem ήθελα να ζήσουν.
Ο ηρωισμός της Ντοά έχει αναγνωριστεί από τον ελληνικό τύπο και της έχει δοθεί βραβείο από την Ακαδημία των Αθηνών, αλλά πίστεψα ότι το θάρρος της έπρεπε να τύχει της αναγνώρισης ενός παγκόσμιου κοινού. Οι συνεργάτες μου στην Ύπατη Αρμοστία ξεκίνησαν τις διαδικασίες για να μεταφερθεί στη Σουηδία. Ήμουν μαζί με τη Ντοά σε μία καφετέρια στην Κρήτη τον Οκτώβρη του 2015 όταν έλαβα ένα τηλεφώνημα από την κυβέρνηση της Σουηδίας ότι δέχτηκε την αίτηση της οικογένειάς της και ότι θα πρέπει να ετοιμαστεί και για το δικό της ταξίδι σε λίγες εβδομάδες. Για πρώτη φορά από τότε που ξεκινήσαμε να δουλεύουμε μαζί για το βιβλίο είδα πραγματικά χαρά στο πρόσωπό της.
“Μια ελπίδα πιο δυνατή από τη θάλασσα”
Το βιβλίο “Μια ελπίδα πιο δυνατή από τη θάλασσα” κυκλοφορεί στα αγγλικά από τις εκδόσεις Macmillan και αυτό είναι το κείμενο που το συνοδεύει:
Μόνο σε μία αγριεμένη θάλασσα, δίχως η γη να φαίνεται στον ορίζοντα παρά μονάχα απομεινάρια ενός ναυαγισμένου πλοία και τα πτώματα των συνεπιβατών της – η 19χρονη Ντοά αλ Ζαμέλ επιπλέει με ένα σωσίβια γύρω από τη μέση της και δύο παιδιά στην αγκαλιά της. Τα μωρά της δόθηκαν από τους συγγενείς τους που πνίγηκαν, όλοι πρόσφυγες εντός ενός σαπιοκάραβου, μέρος ενός ταξιδιού προς τη Σουηδία και μία νέα ζωή. Για μέρες η Ντοά επιπλέει και προσεύχεται και τραγουδά στα μωρά που έχει στην αγκαλιά της για να ηρεμούν. Πρέπει να μείνει ζωντανή για τα παιδιά. Δεν πρέπει να χάσει την ελπίδα.
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=RvtMiE3fKjY”]
Η Ντοά Αλ Ζαμέλ ήταν κάποτε ένα συνηθισμένο κορίτσι που μεγαλωνε σε ένα σπίτι σε μία πόλη κοντά στα Ιορδανικά σύνορα. Αλλά το 2011, η ζωή της άλλαξε. Εμπνευσμένη από τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης, Σύριοι άρχισαν να επαναστατούν ενάντια στο καταπιεστικό καθεστώς. Όταν στάλθηκε ο στρατός για να πάρει τον έλεγχο της πόλης της Ντοά, επιβλήθηκαν απαγορεύσεις ενώ η βία κυριάρχησε απόλυτα στην καθημερινή ζωή. Μετά την καταστροφή του κουρείου του πατέρα της και φήμες ότι απαγάγουν γυναίκες, η οικογένεια της Ντοά αποφάσισε να φύγει από τη Συρία για την Αίγυτπο όπου ήλπιζαν να βρουν ειρήνη μέχρι την επιστροφή τους στο σπίτι τους. Ομως, μόλις μήνες μετά την άφιξή τους, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση έπεσε και το περιβάλλον έγινε εχθρικό προς τους πρόσφυγες.
Στη μέση αυτού του χάους, η Ντοά ερωτεύεται έναν νεαρό που της προτείνει γάμο και την πείθει να φύγουν με την ελπίδα να βρουνε ασφάλεια και ένα μέρος να κτίσουν το μέλλον τους στην Ευρώπη. Η Ντοά και ο νεαρός αρραβωνιστικός δίνουν τις οικονομίες των οικογενειών σε διακινητές και εισέρχονται σε μία ψαρόβαρκα με 500 ακόμα πρόσφυγες, μεταξύ αυτών 100 περίπου παιδιά. Μετά από 4 τρομακτικές νύκτες στη θάλασσα, ένα άλλο πλοίο γεμάτο με άγριους άνδρες επιτίθεται στην βάρκα που επέβαινε η Ντοά βουλιάζοντάς το και αφήνωντας τους επιβάτες να πνιγούν.
Εδώ είναι που πραγματικά ξεκινά ο αγώνας της Ντοά για επιβίωση.
Η συναισθηματικά δυνατή ιστορία αντιπροσωπεύει την ιστορία εκατομμυρίων άλλων φωνών προσφύγων που δεν ακούγονται, που ρισκάρουν τα πάντα σε μία απελπισμένη αναζήτηση για την υπόσχεση ενός ασφαλούς μέλλοντος. Η Melissa Fleming ρίχνει φως στην πιο πιεστική ανθρωπιστική κρίση των καιρών μας και ζωγραφίζει ένα αξέχαστο πορτραίτο του θριάμβου του ανθρώπινου πνεύματος.
Η Ντοά, αποτέλεσε προπομπό του μεγάλου προσφυγικού κύμμματος που έφτασε στη χώρα μας. Κατ’ ένα τρόπο, το ανθρώπινο δράμα της, βοήθησε στο να αποκτήσει ένα πρόσωπο η προσφυγική τραγωδία και συνετέλεσε στο να αλλάξει η στάση μίας μεγάλης μερίδας πολίτων.
Η Ντοά, μετά από μία μεγάλη περιπέτεια και με τρομερές δυσκολίες που την κράτησαν εγκλωβισμένη στην Ελλάδα και στα Χανιά για πάνω από ενάμιση χρόνο, κατόρθωσε να φτάσει στον προορισμό της, τη Σουηδία. Δεκάδες χιλιάδες άλλοι παραμένουν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα.
marieclaire.com, us.macmillan.com, dailymail.co.uk