Του Γιάννη Αλμπάνη
Μπορεί οι τιμές γενικά να έχουν πάρει την ανηφόρα, αλλά η αποτίμηση της ανθρώπινης ζωής έχει αντίστροφη φορά. Τουλάχιστον, αυτό προκύπτει από όσα τραγικά συνέβησαν στη Θεσσαλονίκη.
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο δεκαεξάχρονος Κώστας Φραγκούλης χαροπαλεύει, έχοντας δεχτεί μια σφαίρα στο κεφάλι από αστυνομικό. Ο Φραγκούλης έφυγε με το αυτοκίνητό του από βενζινάδικο, χωρίς να πληρώσει τη βενζίνη που έβαλε, αξίας 20 ευρώ. Ακολούθησε αστυνομική καταδίωξη και οδηγηθήκαμε στην τραγωδία.
Η ανακοίνωση
“Το όχημα (ΣτΣ του Φραγκούλη) ακολουθήθηκε από τους ως άνω αστυνομικούς με χρήση φωτεινών και ηχητικών σημάτων, πραγματοποιώντας συνεχείς επικίνδυνους ελιγμούς για τους υπόλοιπους χρήστες του οδικού δικτύου και μη συμμορφούμενο κατευθύνθηκε προς την περιοχή των Διαβατών.
Παραβιάζοντας αλλεπάλληλα φωτεινούς σηματοδότες και ενεργώντας συνεχώς επικίνδυνους ελιγμούς επιχείρησε να εμβολίσει μετωπικά το προπορευόμενο δίκυκλο της Ομάδας ΔΙ.ΑΣ., θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή των αστυνομικών, αγνοώντας εκ νέου τις εντολές τους.
Ενόψει του άμεσου κινδύνου, οι αστυνομικοί έκαναν χρήση όπλου (πραγματοποιώντας δύο βολές) επιχειρώντας να ακινητοποιήσουν το όχημα, με αποτέλεσμα ο οδηγός να χάσει τον έλεγχο αυτού, να προσκρούσει σε τοιχίο και να διακομισθεί σοβαρά τραυματισμένος στο εφημερεύον Νοσοκομείο με σταθμό του ΕΚΑΒ”
Στην ανακοίνωση της ΕΛΑΣ “βγάζει μάτι” η αποσιώπηση του γεγονότος ότι η σφαίρα του αστυνομικού βρήκε τον Φραγκούλη στο κεφάλι. Διαβάζοντάς την έχει κανείς την αίσθηση ότι ο Φραγκούλης τραυματίστηκε βαριά από τη σύγκρουση του αυτοκινήτου και όχι από τη σφαίρα.
Τα ερωτήματα
Ο δικηγόρος της οικογένειας Φραγκούλη, Θεόφιλος Αλεξόπουλος, αμφισβήτησε την εκδοχή της αστυνομίας. Ο κ. Αλεξόπουλος υποστήριξε ότι “πρόκειται για μία ευθεία βολή, πρόκειται για μία εν ψυχρώ δολοφονική επίθεση”. Προσέθεσε ότι ο Φραγκούλης πυροβολήθηκε από πίσω, με τη βολίδα να διαπερνά το πίσω παρμπρίζ του αυτοκινήτου και να καταλήγει στο κεφάλι του. Επομένως, ο δεκαεξάχρονος δεν απείλησε τη ζωή των αστυνομικών.
Ακόμα και αν υποθέσουμε όμως ότι είναι ορθή η εκδοχή της αστυνομίας, εγείρονται μεγάλα ερωτήματα:
- Γιατί έγινε τέτοιας κλίμακας εμπλοκή για ένα αδίκημα τόσο χαμηλής έντασης;
- Δεν είχαν άλλη επιλογή οι αστυνομικοί από το να πυροβολήσουν τον άοπλο δεκαεξάχρονο;
- Κι αν εν πάση περιπτώσει έπρεπε να πυροβολήσουν για να ακινητοποιήσουν το όχημα, γιατί έριξαν στο κεφάλι του Φραγκούλη και όχι στα λάστιχα του αυτοκινήτου;
Ο Νίκος Σαμπάνης
Τα ερωτήματα γίνονται πελώρια αν λάβουμε υπόψη ότι μόλις πριν ένα χρόνο ο Νίκος Σαμπάνης έπεσε νεκρός από αστυνομικές σφαίρες ύστερα από καταδίωξη. Και τότε η ΕΛΑΣ δήλωνε ότι οι αστυνομικοί πυροβόλησαν για να σώσουν τη ζωή τους.
Υπενθυμίζεται ότι τόσο ο Σαμπάνης όσο και ο Φραγκούλης είναι Ρομά. Η Ελλάν Πασσέ – Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά, επισημαίνει σε σχετική ανακοίνωσή της:
“Η επανάληψη και η συστηματικότητα των περιστατικών αστυνομικής βίας με θύματα νεαρά άτομα της Ρομά κοινότητας καθιστά πλέον προφανές ότι δεν μιλάμε για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για συστημικό πρόβλημα αυθαίρετης αστυνομικής βίας η οποία πλήττει ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους”.
Ανατριχιαστικά προφητική μοιάζει η ανακοίνωση πουν είχαν βγάλει την 1η Νοέμβρη 2021 οι δικηγόροι της οικογένειας Σαμπάνη, Θανάσης Καμπαγιάννης, Αλεξάνδρα Καραγιάννη και Ηλίας Γιαννόπουλος. Στην ανακοίνωση υποστήριζαν μεταξύ άλλων:
“Το πέρασμα από τον κολασμό της εγκληματικής πράξης στη στοχοποίηση ομάδων πληθυσμού (οι Ρομά είναι μία από αυτές) συνιστά οριστικό διαζύγιο της Ελληνικής Αστυνομίας με τις βασικές ορίζουσες του κράτους δικαίου. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ελληνική Δημοκρατία θα λογοδοτήσει σε διεθνή φόρα και δικαιοδοτικά όργανα για τη συστηματοποίηση της αστυνομικής αυθαιρεσίας. Μέχρι τότε, όμως, δυστυχώς είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα υπάρξουν παρόμοια περιστατικά που θα καταλήξουν ξανά σε θανάτους. Η ευθύνη για ο,τι ακολουθήσει ανήκει πλέον στα χέρια των πολιτικών προϊσταμένων της ΕΛΑΣ και στις κεφαλές της κυβέρνησης”.
Η αστυνομική αυθαιρεσία
Τα περιστατικά αδικαιολόγητης αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας δεν περιορίζονται όμως στους Ρομά και σε καμία περίπτωση δεν φαίνονται “μεμονωμένα”, όπως υποστηρίζει η ΕΛΑΣ. Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην έκθεσή της με τίτλο “Ζητήµατα Υπέρµετρης Αστυνοµικής Βίας και Αυθαιρεσίας”, υπογραμμίζει:
“Η σύσταση ειδικών αστυνομικών σωμάτων άμεσης δράσης τα τελευταία χρόνια (ΔΕΛΤΑ, ΔΙΑΣ, ΔΡΑΣΗ) έχει παρουσιαστεί από την πολιτική ηγεσία της αστυνομίας ως μια αναγκαία και αποτελεσματική απάντηση στην αύξηση της εγκληματικότητας. Ωστόσο, ο αριθμός των καταγγελιών για κατάχρηση εξουσίας και βάναυση συμπεριφορά από στελέχη των συγκεκριμένων σωμάτων (όπως και των σωμάτων των Μονάδων Αποκατάστασης Τάξης – ΜΑΤ), παρουσιάζεται πολύ αυξημένος. Είναι δεδομένο ότι οι ομάδες αυτές συγκροτήθηκαν μέσα από διαδικασίες που παρεκκλίνουν από τις καθιερωμένες διαδικασίες επιλογής προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ. και η εκπαίδευσή τους είναι σύντομη και μονοσήμαντα προσανατολισμένη στην καταστολή.”
Η έκθεση προσθέτει:
“Τα παραδείγματα χρήσης υπέρμετρης φυσικής βίας από αυτές τις μονάδες, τόσο σε επίπεδο υποθέσεων που έχουν απασχολήσει την κοινή γνώμη, όσο και σε επίπεδο εικόνων που έχουμε «συνηθίσει», πλέον, να βλέπουμε, είτε δια ζώσης, είτε σε μαγνητοσκοπημένο υλικό, είναι αναρίθμητα, γεγονός που δικαιολογεί τον ισχυρισμό ότι η χρήση υπέρμετρης και ανεξέλεγκτης βίας από τα αστυνομικά όργανα και ιδίως από τις συγκεκριμένες ειδικές μονάδες αποτελεί, πλέον, πάγια πρακτική της ΕΛ.ΑΣ”.
Η ατιμωρησία
Η αυθαιρεσία υποθάλπεται από τη διαρκή ατιμωρησία. Είναι ενδεικτικό ότι οι περίφημες ΕΔΕ θεωρούνται πλέον περισσότερο κινήσει κατευνασμού των διαμαρτυριών των πολιτών, παρά πράξεις απόδοσης ευθυνών. Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφονται στην Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας για το 2021:
«Κατά το 2021 η συντριπτική πλειοψηφία των πειθαρχικών υποθέσεων που διερεύνησε ο ΕΜΗΔΙΠΑ. καταλήγουν σε πρόταση αρχειοθέτησής τους, η οποία με τη σειρά της βασίζεται στη μη αναγνώριση πειθαρχικής ευθύνης και, κατ’ επέκταση, στη μη επιβολή πειθαρχικών κυρώσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το σύνολο των εκατό τριάνταοκτώ (138) υποθέσεων, που αποτέλεσαν αντικείμενοεπεξεργασίας από τον Μηχανισμό το εν λόγω έτος, ποινές προτάθηκαν μόνο σε είκοσιδύο (22) περιπτώσεις. Από το σύνολο δε αυτό, στις οχτώ (8) περιπτώσεις η προτεινόμενη ποινή αφορούσε στην επιβολή προστίμου ενώ σε τρεις (3) η σχετική πρόταση εισηγούταν την ποινή της επίπληξης».
Η δολοφονία Γρηγορόπουλου
Δεκατέσσερα χρόνια μετά την εν ψυχρώ δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα, ένας άλλος δεκαεξάχρονος στη Θεσσαλονίκη βάλλεται στο κεφάλι από αστυνομικό όπλο. Το ερώτημα τίθεται για μία ακόμα φορά: Ποιος θα μας φυλάξει από τους φύλακες;