Το 1645, με αφορμή την επίθεση πειρατών σε πλοίο με προσκυνητές, οι Οθωμανοί εκστράτευσαν κατά της Κρήτης. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους κατέλαβαν τα Χανιά και κατά το επόμενο, το Ρέθυμνο.
Ύστερα από 21 ετών διαρκή πολιορκία, ο Χάνδακας πέρασε και αυτός υπό οθωμανική κατοχή, το 1669 και το 1715 οι Βενετοί παραχώρησαν στους Τούρκους τα τελευταία φυλάκια που διατηρούσαν στο νησί.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι χριστιανοί του νησιού γνώρισαν και πάλι απάνθρωπη καταπίεση. Μετά την κατάληψη από τους Οθωμανούς οι τοπικοί υπάλληλοι και διοικητές άρχισαν να επιβάλλουν βαριά φορολογία στους Κρήτες, παρ’ όλο που τα σουλτανικά διατάγματα προέβλεπαν το αντίθετο.
Ταυτόχρονα οι Οθωμανοί καταπίεζαν με κάθε τρόπο τον χριστιανικό πληθυσμό, απαγάγοντας και κακοποιώντας τις γυναίκες, φονεύοντας, απαιτώντας χρήματα και εμποδίζοντας την τέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων.
Λόγω αυτής της βίας πλείστοι χριστιανοί αναγκάστηκαν να ασπασθούν τον ισλαμισμό, ώστε να περισώσουν την περιουσία τους και την οικογενειακή τους τιμή.
Ο Γάλλος βοτανολόγος και περιηγητής Tournefort που επισκέφθηκε την Κρήτη το 1700 αναφέρει ότι “όλοι οι μουσουλμάνοι κάτοικοι είναι εξωμότες (μπουρμά) ή τέκνα εξωμοτών”.
Στις δυτικές επαρχίες αποκαλούνταν και ξεκουκούλωτοι, αδιάντροποι δηλαδή, χαρακτηρισμός που απηχούσε και τις απόψεις πολλών οθωμανών. Έπιναν κρασί, έτρωγαν χοιρινό, οι περισσότεροι δεν γνώριζαν ούτε λέξη τουρκικά, ήταν μονογαμικοί κι έκαναν συχνά μικτούς γάμους χωρίς να υποχρεώνουν τους συντρόφους τους να αλλάζουν δόγμα.
Η πλημμελής τήρηση των κανόνων της μουσουλμανικής θρησκείας έκανε τους Τούρκους να τους αποκαλούν μπουρμάδες, δηλ. ξευτελισμένους.
Μπουρμάς < τουρκ. burma = κρουνός αλλά και ευνουχισμός, αφού όπως ο κρουνός κλείνει με στρίψιμο έτσι και ο ευνουχισμός γίνεται με στρίψιμο των γεννητικών αδένων. Άρα όπως ο ευνουχισμένος στερείται ανδρισμού, έτσι και ο εξωμότης στερείται αξιοπρέπειας και τιμής.
Η τουρκική λέξη “μπουρμά” σημαίνει “αυθάδης, θρασύς” και άλλοι θεωρούν ότι τους ονόμαζαν έτσι οι Τούρκοι γιατί από τον υπερβάλλοντα ζήλο του νεοφώτιστου φέρονταν χειρότερα προς τους Χριστιανούς απ’ ό,τι οι Τούρκοι.
Ο Πουκεβίλ εκτιμά ότι περίπου 60.000 άλλαξαν θρήσκευμα μέσα στην πρώτη δεκαετία από την Οθωμανική κατάκτηση.
Πολλοί από αυτούς που εξισλαμίζονταν τηρούσαν μόνο επιφανειακά τη μουσουλμανική θρησκεία, ενώ διατηρούσαν ακόμα και το χριστιανικό τους όνομα.
Όσοι παρέμεναν κρυπτοχριστιανοί γνωρίζονταν μεταξύ τους και συνεννοούνταν με μυστικότητα, ενώ έκαναν κρυφά βαπτίσεις, γάμους και άλλες χριστιανικές τελετές.
Πολλοί συν τω χρόνω εθίστηκαν στον τρόπο ζωής των Τούρκων και εξισλαμίστηκαν πλήρως. Άλλοι διατήρησαν το χριστιανικό θρήσκευμα, όπως η μεγάλη οικογένεια των Κουρμούληδων που προσέφεραν πολλά στον αγώνα για την απελευθέρωση.
Αναφέρεται ότι ολόκληρα χωριά του Σελίνου και Μονοφατσίου, οι κάτοικοι μαζί με τους ιερείς, πήγαιναν στα Χανιά ή το Ηράκλειο και δήλωναν ότι ασπάζονται τον Μωάμεθ. Μερικές φορές η προσέλευση ήταν τόσο μαζική ώστε οι ιμάμηδες δεν προλάβαιναν να τελέσουν τις σχετικές τελετές και αρκούνταν στη φράση: “Άιντε, Τούρκος“.
Ο Άγγλος περιηγητής Pisly που επισκέφθηκε την Κρήτη πριν από την Επανάσταση του 1821 αναφέρει οι Αιγύπτιοι που ασκούσαν την κατοχή της Κρήτης έσφαζαν, έκαιγαν, πωλούσαν Κρητικούς ως δούλους και τους ανάγκαζαν σε εξισλαμισμό.
Παιδιά μικρότερα των 5 ή 10 ετών αναγκάζονταν να αλλάξουν θρησκεία με την πειθώ και τη βία. Ο Pisly αναφέρει ότι η Κρήτη υπέφερε χειρότερα από την υπόλοιπη Ελλάδα και διότι ήταν αποκομμένη γεωγραφικά αλλά και λόγω της γενναιότητας των Κρητών.
Το 1855 με σουλτανικό φιρμάνι επιβλήθηκε ο σεβασμός όλων των θρησκειών στην Αυτοκρατορία και τότε πολλοί Κρητικοί που είχαν επιφανειακά εξισλαμισθεί επανήλθαν στον Χριστιανισμό.
el.wikipedia.org, sadentrepese.blogspot.gr