Η κυβέρνηση της Ουκρανίας προωθεί έναν νόμο με τον οποίο θα απαγορευτούν οι εκκλησίες που συνδέονται με τη Ρωσία, ένα μέτρο που ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θεωρεί αναγκαίο ώστε να μην μπορεί η Μόσχα «να αποδυναμώνει την Ουκρανία εκ των έσω».
Η κυβέρνησή του θα συντάξει νόμο «που θα καθιστά αδύνατη για θρησκευτικές οργανώσεις που συνδέονται με κέντρα επιρροής στη Ρωσική Ομοσπονδία να λειτουργούν στην Ουκρανία», είπε ο κ. Ζελένσκι αργά την Πέμπτη στη νυχτερινή του ομιλία μέσω βίντεο. Επιπλέον, έδωσε εντολή στην κυβέρνηση να διεξαγάγει έρευνα για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας και τους δεσμούς της με τη Μόσχα, «και, εάν χρειαστεί, να λάβει μέτρα που προβλέπονται από το νόμο».
Αλλά δεν διευκρίνισε πώς θα λειτουργούσε ένας νέος νόμος – εάν, για παράδειγμα, η εκκλησία θα κρίνεται ως μία ή ενορία ανά ενορία – και πώς θα επιβάλλεται. Αρκετοί θρησκευτικοί και νομικοί μελετητές είπαν ότι θα μπορούσε να αντιμετωπίσει νομικές προκλήσεις και χωρίς να δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες, δεν ήταν σίγουροι πώς θα προχωρήσει η κυβέρνηση.
Τα σχέδια του κ. Zelensky μπορεί να είναι δημοφιλή σε έναν μερίδιο του πληθυσμού που είναι όλο και πιο αντιρωσικό μετά από μήνες ρωσικών βομβαρδισμών, αλλά εγείρουν δύσκολα ερωτήματα σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι συνεργάτης σε ένα έθνος σε πόλεμο και πώς η απαγόρευση της εκκλησίας θα ισοδυναμούσε με κατάργηση της ελευθερίας της θρησκείας σύμφωνα με το ουκρανικό Σύνταγμα.
Για αιώνες ο αρχαίος ουκρανικός κλάδος της εκκλησίας ήταν υποταγμένος στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, με έδρα τη Μόσχα. Ο ηγέτης της ρωσικής εκκλησίας, ο Πατριάρχης Κύριλλος, έχει ισχυρούς δεσμούς με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Β. Πούτιν, του οποίου τη μακρά θητεία αποκάλεσε «θαύμα του Θεού» και έχει υποστηρίξει την εισβολή όμως η Ουκρανική Ορθόδοξη εκκλησία είχε καταδικάσει την εισβολή.
Πάντως, πολλοί Ουκρανοί προσχωρούν τώρα σε μια νεότερη Ορθόδοξη εκκλησία, με έδρα το Κίεβο, που δημιουργήθηκε ειδικά για να είναι ανεξάρτητη και να μην απαντά στη Μόσχα. Υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ των δύο εκκλησιών όσον αφορά τη θρησκευτική πρακτική ή το δόγμα, αλλά το χάσμα μεταξύ τους σχετικά με την Ουκρανία και την ταυτότητά της σε σχέση με τη Ρωσία είναι μεγάλο — και διευρύνεται.
Αξιωματούχοι στη Ρωσία έσπευσαν να καταδικάσουν την κίνηση του κ. Zelensky.
«Οι σημερινές ουκρανικές αρχές έχουν γίνει ανοιχτά εχθροί του Χριστού και της Ορθόδοξης πίστης», έγραψε την Παρασκευή ο Ντμίτρι Α. Μεντβέντεφ, Ρώσος πρώην πρόεδρος και κορυφαίος σύμβουλος του Προέδρου Βλαντιμίρ Β. Πούτιν, ο οποίος έχει περιγράψει τους ηγέτες της Ουκρανίας ως Ναζί και σατανιστές. στην εφαρμογή Telegram. Ένας εκπρόσωπος της ρωσικής εκκλησίας, Βλαντιμίρ Λεγκόιντα, έγραψε στο Telegram ότι η πρόταση του κ. Ζελένσκι παραβιάζει τόσο το διεθνές δίκαιο όσο και την κοινή λογική.
Το Κίεβο ανησυχεί εδώ και καιρό ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας για να παρέχει κάλυψη σε ένα δίκτυο λαθραίων πρακτόρων που προσπαθούν να υπονομεύσουν την Ουκρανία εκ των έσω. Οι ουκρανικές αρχές είπαν ότι από τον Οκτώβριο, 33 ιερείς είχαν συλληφθεί για βοήθεια στη Ρωσία από την έναρξη της εισβολής τον Φεβρουάριο, κυρίως με τη διοχέτευση πληροφοριών στις δυνάμεις της Μόσχας.
Οι υπηρεσίες ασφαλείας ανέκριναν θρησκευτικούς ηγέτες και έκαναν επιδρομές σε μοναστήρια που ανέφεραν ότι ήταν ύποπτα ότι φιλοξενούσαν σαμποτέρ και τον εξοπλισμό τους – αν και δεν είπαν αν βρέθηκαν – και έχουν ανακρίνει δεκάδες θρησκευτικούς ηγέτες. Ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν «λογοτεχνία που αρνείται την ύπαρξη του ουκρανικού λαού, τη γλώσσα του, καθώς και το ίδιο το δικαίωμα της Ουκρανίας να έχει κρατικό χαρακτήρα», ενώ εμφανίστηκαν βίντεο με ορθόδοξους ιερείς να φωνάζουν φιλορωσικά συνθήματα.
Ωστόσο, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας χαρακτήρισε τις κατηγορίες για συνεργασία μεταξύ του κλήρου της και της Ρωσίας «αναπόδεικτες και αβάσιμες». Η εκκλησία αντιτάχθηκε επίσημα στον πόλεμο και αποστασιοποιήθηκε από τη Μόσχα νωρίτερα φέτος, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τη δικαιοδοσία του Πατριάρχη Κύριλλου στη Μόσχα.
Στην ολονύκτια ομιλία του, ο κ. Ζελένσκι έκανε έναν παραλληλισμό μεταξύ της διάσπασης της εκκλησίας και της απόσχισης της Ουκρανίας από τη Σοβιετική Ένωση το 1991 και του συνεχιζόμενου αγώνα της να απελευθερωθεί από τον έλεγχο της Μόσχας. «Οι Ουκρανοί δεν θα είναι ποτέ ξανά εργαλεία κάποιων αυτοκρατοριών», είπε και πρόσθεσε, «Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ σε κανέναν να χτίσει μια αυτοκρατορία μέσα στην ουκρανική ψυχή».
Το Σύνταγμα της Ουκρανίας εγγυάται «το δικαίωμα στην ελευθερία της προσωπικής φιλοσοφίας και θρησκείας», συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος «να εκτελούμε μόνοι ή συλλογικά και χωρίς περιορισμούς θρησκευτικές τελετουργίες και τελετουργίες και να διεξάγουμε θρησκευτικές δραστηριότητες». Αλλά επιτρέπει επίσης περιορισμούς σε αυτό το δικαίωμα «προς το συμφέρον της προστασίας της δημόσιας τάξης».
Εάν η Ουκρανία θέσει εκτός νόμου μια θρησκευτική ομάδα, θα βρεθεί σε ένα ιδιαίτερο γκρουπ χωρών, όπου οι περισσότερες είναι αυταρχικά κράτη που απέχουν πολύ από το είδος της φιλελεύθερης δημοκρατίας που η Ουκρανία παρουσιάζει τον εαυτό της ότι είναι. Η Ρωσία, βρισκεται μεταξύ αυτών αφού έχει απαγορεύσει τους Μάρτυρες του Ιεχωβά ως εξτρεμιστές.
«Δεν είμαστε Ρωσία, που μπορεί απλώς να απαγορεύσει τις θρησκευτικές οργανώσεις», είπε ο Ihor Kozlovsky, θεολόγος στην Επιστημονική Εταιρεία Shevchenko, μια ουκρανική και αμερικανική ομάδα με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Η δήλωση του προέδρου, είπε, είχε σκοπό να στείλει ένα σαφές μήνυμα στην εκκλησιαστική ηγεσία να αποφασίσει «αν είναι εκκλησία του ουκρανικού λαού» ή υποστηρικτές της ρωσικής κοσμοθεωρίας.
Ο Nicholas Denysenko, καθηγητής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Valparaiso στην Ιντιάνα, είπε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας αγωνίζεται να καταλάβει μια «γκρίζα ζώνη». Καταδίκασε τον πόλεμο τον Μάιο, αλλά δεν έχει αποκηρύξει την ηγεσία στη Μόσχα.
Η κυβέρνηση, είπε ο κ. Ντενισένκο, λέει, «Πρέπει πραγματικά να αποφασίσετε ποιανού πλευρά είστε».
Περίπου τα δύο τρίτα των Ουκρανών αναγνωρίζονται ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί σε έρευνες κοινής γνώμης. Αυτός ο αριθμός δεν έχει αλλάξει πολύ εδώ και δεκαετίες, αλλά η μετά την εισβολή ένας αυξανόμενος αριθμός προσχωρεί στην ανεξάρτητη ουκρανική εκκλησία και πολλοί επιλέγουν να αυτοαποκαλούνται απλώς Ορθόδοξοι, χωρίς να κατονομάζουν κλάδο.
Το 2019, οι διεθνείς Ορθόδοξοι ηγέτες αναγνώρισαν επισήμως την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας ως ανεξάρτητη, μια κίνηση που αντιμετώπισε εχθρικά η ρωσική εκκλησία. Χιλιάδες ενορίες έχουν αλλάξει πίστη στο νέο κλάδο, αν και χιλιάδες ακόμη παραμένουν πιστές στη Μόσχα.
Τον Απρίλιο, μια έρευνα διαπίστωσε ότι το 74 τοις εκατό των Ουκρανών ήθελαν η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας να διακόψει τους δεσμούς της με τη Ρωσία και το 51 τοις εκατό ήθελε να απαγορευτεί αυτή η εκκλησία.
Οι ορθόδοξες εκκλησίες και στις δύο χώρες μοιράζονται τις ίδιες θρησκευτικές τελετουργίες, τηρούν την ίδια πίστη και εντοπίζουν την προέλευσή τους στο ίδιο γεγονός το 988, στο Kyivan Rus, το ανατολικό σλαβικό κράτος που τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία θεωρούν τη ρίζα των σύγχρονων χωρών τους. Εκείνο το έτος, ο Μέγας Πρίγκιπας Βολοντιμίρ — Βλαδίμηρος για τους Ρώσους — του Κιέβου, ένας ειδωλολάτρης, ασπάστηκε τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.
Ακολουθήστε το agonaskritis.gr στο Google News και στο facebook και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις