Υπάρχει μια αναδυόμενη συναίνεση στην αμερικανική κυβέρνηση ότι η Ουκρανία μόλις και μετά βίας κρατιέται στον πόλεμο με τη Ρωσία και πως θα χρειαστεί κάποιου είδους συμβιβασμός μέσω διαπραγματεύσεων (στη φωτογραφία του Reuters/Kevin Lamarque, επάνω, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αριστερά, με τον αμερικανό ομόλογό του Τζο Μπάιντεν, στις 21 Σεπτεμβρίου 2023 στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου).
Ενώ αυτό παρουσιάζεται ως η «μακροχρόνια» πολιτική του προέδρου Μπάιντεν, η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο: η κυβέρνησή του ήταν αυτή που εμπόδισε όλες τις προσπάθειες μεσολάβησης για μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία.
Αντιμέτωπος με ήττες στο πεδίο της μάχης ο ουκρανικός στρατός
Ο αμερικανός πρόεδρος και η ομάδα του εγκολπώθηκαν τον Ζελένσκι για τον ίδιο λόγο: ο ουκρανός πρόεδρος, ο οποίος πριν ένα χρόνο και πλέον ήταν ανοιχτός σε μια συμφωνία με τους Ρώσους, ταυτίστηκε με την ομάδα εθνικής ασφαλείας του Μπάιντεν και έβαλε ακόμη και το κοινοβούλιο της Ουκρανίας να ψηφίσει νόμο καθιστώντας παράνομη οποιαδήποτε διαπραγμάτευσή του με τους Ρώσους, ενώ ο πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ έχουν ρίξει τεράστιες ποσότητες στρατιωτικού υλικού και πυρομαχικών στην Ουκρανία, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά για τις στρατηγικές πληροφορίες της, εκπαίδευσαν ουκρανικά στρατεύματα και έχουν στείλει συμβούλους στο πεδίο, μερικοί από τους οποίους σκοτώθηκαν στη μάχη.
Οι πύραυλοι στη Χερσώνα
Εάν αληθεύουν οι αναφορές για το χτύπημα των ρωσικών Iskander στη Χερσώνα στις 27 Δεκεμβρίου (φωτογραφία, επάνω), τέσσερις χειριστές του βρετανικού Patriot σκοτώθηκαν μαζί με άλλους 60 στρατιώτες και αστυνομικούς όταν οι ρωσικοί πύραυλοι έπεσαν στον σιδηροδρομικό σταθμό, γράφει σε ανάλυσή του ο Stephen Bryen, πρώην αναπληρωτής υφυπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, ειδικός στη στρατηγική και την τεχνολογία ασφαλείας.
Στο πεδίο της μάχης ο ουκρανικός στρατός αντιμετωπίζει ήττες. Οπισθοχωρήσεις παρατηρούνται σχεδόν παντού κατά μήκος της γραμμής επαφής.
Οι Ρώσοι έχουν αναγκάσει τους Ουκρανούς να φύγουν από τη Μαρίνκα, ένα στρατηγικό χωριό του Ντονμπάς, και καθαρίζουν τα υπόλοιπα γύρω από το Μπαχμούτ, την Αβντιίβκα, καθώς επίσης περιοχές στο μέτωπο της Ζαπορίζια και αλλού.
Ο Βάλερι Ζαλούζνι, ανώτατος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, αναμένει ότι η πόλη Αβντιίβκα θα πέσει μέσα στους επόμενους μήνες. Στην πραγματικότητα, οι Ουκρανοί είτε θα πρέπει ν’ αποσυρθούν νωρίτερα είτε θα οδηγηθούν σε μια αποστολή αυτοκτονίας προσπαθώντας ν’ αντισταθούν σε καταστροφικές επιθέσεις.
Ρωγμές στο πολιτικό μέτωπο
Στο πολιτικό μέτωπο οι ρωγμές διευρύνονται. Η Γιούλια Τιμοσένκο, η οποία διετέλεσε πρωθυπουργός της Ουκρανίας δύο φορές, και τώρα είναι επικεφαλής του πολιτικού κόμματος Batkivshchyna (Πατρίδα), υποστηρίζει την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και λέει ότι η χώρα της βρίσκεται σε αδιέξοδο και μπροστά στην ήττα.
Οι πολιτικοί που λένε τέτοια πράγματα στην Ουκρανία συνήθως συλλαμβάνονται ή εξορίζονται, ή στην περίπτωση του πρώην προέδρου Πέτρο Ποροσένκο τους σταματούν στα σύνορα οι μυστικές υπηρεσίες της.
Ακόμη χειρότερη κατάληξη θα έχουν αν αντιταχθούν στον Ζελένσκι. Πρόσφατα απαγγέλθηκαν κατηγορίες για προδοσία εναντίον του πολιτικού Ολεκσάντρ Ντουμπίνσκι και δεν είναι ο μόνος.
Η Ουκρανία αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα ανθρώπινου δυναμικού καθώς υφίσταται όλο και περισσότερες απώλειες στο πεδίο της μάχης.
«Πόλεμος» Ζελένσκι – Ζαλούζνι
Ενας λεκτικός πόλεμος ξέσπασε αυτή την εβδομάδα μεταξύ Ζαλούζνι και Ζελένσκι σχετικά με το ποιος ακριβώς διέταξε την αναγκαστική στρατολόγηση άλλων 500.000 στρατιωτών.
Ο Ζαλούζνι λέει ότι δεν πρότεινε ποτέ κανέναν αριθμό και ο Ζελένσκι ισχυρίζεται ότι οι ένοπλες δυνάμεις του ζήτησαν επιπλέον 500.000 άνδρες. Στην πραγματικότητα, ο αριθμός δεν έχει κανένα νόημα.
Σημαντικό είναι ότι για να εγγράψει νέους στρατιώτες, η Ουκρανία πρέπει να χρησιμοποιήσει τακτικές εξαναγκασμού: αρπάζοντας άνδρες από τον δρόμο ή από διαμερίσματα, από αυτοκίνητα, από κλαμπ, σε συνοριακές διαβάσεις και σε οποιοδήποτε άλλο μέρος μπορούν να βρεθούν.
Η ηλικία του στρατού κυμαίνεται πλέον μεταξύ 18 και 60 ετών και ένα χριστουγεννιάτικο βίντεο με ουκρανικά στρατεύματα που συγκεντρώθηκαν για τα γιορτινά γεύματα δείχνει κυρίως μεσήλικες και ηλικιωμένους, πολύ λίγους νέους.
Δεν θέλουν να υπηρετήσουν
Οπως έχουν σημειώσει ο Ζαλούζνι και άλλοι, οι μεγαλύτεροι δεν μπορούν να εκτελέσουν όλα τα καθήκοντα που απαιτούνται επειδή δεν έχουν την αντοχή των νεότερων. Ακόμη χειρότερα, πολλοί από τους στρατιώτες δεν θέλουν να υπηρετήσουν.
Η αναγκαστική στρατολόγηση στρατιωτών έχει αρνητικές πολιτικές επιπτώσεις για την ηγεσία της Ουκρανίας (γι’ αυτό ο Ζελένσκι προσπαθούσε να κατηγορήσει τον Ζαλούζνι).
Εχει επίσης επιπτώσεις στο εξωτερικό, επειδή πολλοί Ουκρανοί σε στρατεύσιμη ηλικία βρίσκονται τώρα στην Ευρώπη. Η Ουκρανία θέλει να της επιστραφούν αναγκαστικά.
Ο υπουργός Εσωτερικών της Εσθονίας, Λάουρι Λάανεμετς, είπε ότι η χώρα του θα μπορούσε να «παραδώσει» στρατεύσιμους Ουκρανούς. Ανάλογες ενέργειες εξετάζουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Εξαναγκασμός
Το Κίεβο λέει ότι θα επιβληθούν σκληρές ποινές στους ανυπότακτους, με πρόστιμα και φυλάκιση έως και 8 ετών.
Εκτός από λόγους υγείας, δεν υπάρχουν άλλες εξαιρέσεις για τους επιλέξιμους νεοσύλλεκτους. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι δάσκαλοι, οι επιστήμονες, οι γιατροί, οι μηχανικοί και όλοι οι άλλοι μπορούν να εξαναγκαστούν σε κατάταξη.
Καθώς η θηλιά σφίγγει και τα μέτρα για την επιστράτευσή τους εντείνονται, η υποστήριξη προς τον Ζελένσκι αναπόφευκτα θα μειωθεί κατακόρυφα, ειδικά σε πόλεις-κλειδιά όπως το Κίεβο, η Οδησσός και το Χάρκοβο.
Ακόμη και με τη νέα κινητοποίηση, θα χρειαστούν μήνες για να εκπαιδεύσουν ως επί το πλείστον απρόθυμους νεοσύλλεκτους και να τους ρίξουν στο πεδίο της μάχης. Μέχρι τότε, η Ουκρανία θα έχει χάσει ακόμη περισσότερο έδαφος από τους Ρώσους.
Ρωσικές αποφάσεις
Η Ρωσία πρέπει επίσης να λάβει σύντομα σημαντικές στρατιωτικές και πολιτικές αποφάσεις. Αυτό μπορεί να γίνει μετά τις ρωσικές εκλογές στα μέσα Μαρτίου.
Ο Πούτιν, ο οποίος και πάλι επιδιώκει να επανεκλεγεί, αντιμετωπίζει δυσαρέσκεια στο εσωτερικό για τον πόλεμο. Εχει αντισταθεί σε πρόσθετες κλήσεις στρατευσίμων, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν αρκετοί εθελοντές για να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες.
Μέχρι στιγμής, ο ρώσος πρόεδρος δεν έχει αποφασίσει καμία μεγάλης κλίμακας επιχείρηση προκειμένου να εκμεταλλευτεί την αυξανόμενη αδυναμία του ουκρανικού στρατού να σταματήσει τις ρωσικές επιθέσεις.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ρωσίας έχουν ως στόχο την εξισορρόπηση και την ενίσχυση των εδαφικών της μεριδίων στην Ουκρανία.
Δεν προσπάθησε πρόσφατα να επεκταθεί πέρα απ’ αυτόν τον στόχο ή να εξαπολύσει ξανά επιθέσεις με σκοπό να νικήσει πραγματικά τον στρατό της Ουκρανίας και να επιβάλει την πολιτική αλλαγή στο Κίεβο.
Σύγκρουση με το ΝΑΤΟ
Οι λόγοι γι’ αυτό είναι τρεις. Πρώτον, η Ρωσία γνωρίζει ότι η μετάβαση σε μια μαζική επίθεση θα ήταν δαπανηρή όσον αφορά τα θύματα και τον εξοπλισμό.
Δεύτερον, ο Πούτιν δεν θέλει να διακινδυνεύσει εσωτερικές αναταραχές που θα μπορούσαν να βλάψουν την πολιτική εξουσία του στη χώρα.
Τρίτον, θέλει να διατηρήσει επαρκείς δυνάμεις για να προστατεύσει τη Ρωσία από έναν ευρύτερο πόλεμο του ΝΑΤΟ.
Οι ρώσοι ηγέτες γνωρίζουν καλά ότι εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες απελπιστούν και φοβηθούν την κατάρρευση της Ουκρανίας, μπορεί να επιδιώξουν την πραγματική είσοδο του ΝΑΤΟ στον πόλεμο, χρησιμοποιώντας άφθονη αεροπορική δύναμη και άλλους πόρους για να στηρίξουν το ουκρανικό καθεστώς.
Ως αποτέλεσμα, ο ρωσικός σχεδιασμός είναι προσεκτικός και στοχεύει στο να περιορίσει τον πόλεμο στο ουκρανικό έδαφος και ν’ απωθήσει σταδιακά τους Ουκρανούς, ελπίζοντας σε μια συμφωνία κατόπιν διαπραγμάτευσης και αποφεύγοντας μια άμεση σύγκρουση με τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ.
Πόλεμος στην Ευρώπη
Ακόμη και στο πλαίσιο των παραπάνω περιορισμών, οι Ουκρανοί ούτως ή άλλως απωθούνται και ο ουκρανικός στρατός θα μπορούσε να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή στο εγγύς μέλλον. Η Ρωσία δεν είναι πιθανό να δεχτεί μια κατάπαυση του πυρός χωρίς πολιτική διευθέτηση, καθώς ο Πούτιν θα έχανε τη στήριξή του στο εσωτερικό.
Ο Ζελένσκι δεν θα κάνει καμία πολιτική συμφωνία με τη Ρωσία. Η Ουάσιγκτον θα παρακολουθεί την εξέλιξη της κατάστασης τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες και θ’ ανησυχεί ότι ολόκληρο το τοπίο του πολέμου μπορεί να γίνει θανατηφόρα αρνητικό για την ίδια και το ΝΑΤΟ.
Δεδομένου ότι οι προσπάθειές της κάτω από το τραπέζι να συμφωνηθεί μια κατάπαυση του πυρός δεν απέφεραν καρπούς, οι μόνες επιλογές είναι είτε να μπει στον πόλεμο (που σημαίνει πόλεμος στην Ευρώπη) είτε να κλείσει μια συμφωνία.
Εάν οι ΗΠΑ θέλουν πραγματικά μια πολιτική συμφωνία, ο Ζελένσκι δεν μπορεί να τη διαπραγματευτεί. Θα πρέπει να φύγει. Η Ουάσιγκτον μπορεί ν’ αποφασίσει ότι η μόνη διέξοδος είναι ένα πραξικόπημα στην Ουκρανία, αντικαθιστώντας τον μ’ έναν πολιτικό ή στρατιωτικό ηγέτη πρόθυμο να καθίσει στο τραπέζι με τους Ρώσους.