Κανονικά θα κυρωθεί το 90% των δασικών χαρτών έως τα τέλη Οκτωβρίου – Στο Ρέθυμνο οι αντιρρήσεις αφορούν το 13,1% της έκτασης της περιφερειακής ενότητας, στα Χανιά το 12,1% – Οι εκτάσεις που αμφισβητούνται στην Κρήτη
Το κομμάτια των δασικών χαρτών για τα οποία δεν έχουν κατατεθεί αντιρρήσεις από πολίτες αναμένεται να οριστικοποιηθούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μέχρι τα τέλη του Οκτωβρίου. Πρόκειται για την κύρωση του 90% των δασικών χαρτών το οποίο είναι «ελεύθερο» να οριστικοποιηθεί, ενώ σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα αναμένεται να εξεταστούν και οι σχεδόν 332.000 αντιρρήσεις που κατατέθηκαν τους προηγούμενους μήνες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες από αυτές εντοπίζονται στις τέσσερις περιφερειακές ενότητες της Κρήτης, στις Κυκλάδες και την Αττική – στην καθεμία για διαφορετικούς λόγους. Σε κάποιες περιοχές, όμως, οι αντιρρήσεις αντιπροσωπεύουν σημαντικό τμήμα της συνολικής έκτασης. Στην Κρήτη, οι εκτάσεις που αμφισβητούνται ανέρχονται σε περίπου 759 χιλιάδες στρέμματα. Για παράδειγμα, στο Ρέθυμνο οι αντιρρήσεις αφορούν το 13,1% της έκτασης της περιφερειακής ενότητας, στα Χανιά το 12,1%, στη Λευκάδα το 8,1%, στη Ζάκυνθο το 7,8%, στην Κεφαλονιά το 6,5%. Οι αντιρρήσεις όμως που υποβλήθηκαν στην Αττική είναι τόσες πολλές, που αντιπροσωπεύουν το 8,6% του συνόλου των αντιρρήσεων σε όλη τη χώρα.
Η περίοδος υποβολής αντιρρήσεων στους δασικούς χάρτες έληξε σταδιακά (από περιοχή σε περιοχή) μέσα στο καλοκαίρι. Πλέον οι αντιρρήσεις έχουν συλλεγεί από το Εθνικό Κτηματολόγιο και έχει ξεκινήσει η επεξεργασία τους.
«Στόχος μας είναι εντός δύο μηνών να ξεκινήσει η κύρωση των δασικών χαρτών, στα κομμάτια τους που δεν έχουν αντιρρήσεις», αναφέρει ο γενικός γραμματέας Δασών, Κωνσταντίνος Αραβώσης. «Είναι υποχρέωσή μας έναντι των θεσμών να κυρώσουμε περί το 90% μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. Χάρη στη ρύθμιση που εντάχθηκε στο πρόσφατο πολυνομοσχέδιο (Ν. 4964-2022) οι δασικές υπηρεσίες θα μπορούν να κάνουν διορθώσεις στον δασικό χάρτη ακόμη και αφού αυτός έχει κυρωθεί, προκειμένου να αποκαθίστανται σφάλματα».
Τι γίνεται όμως με το υπόλοιπο 10% των δασικών χαρτών, αυτό για το οποίο έχουν κατατεθεί αντιρρήσεις; «Είναι ένα μεγάλο στοίχημα. Εχουμε αρκετά προβλήματα με τις επιτροπές εξέτασης αντιρρήσεων. Πρόσφατα θέσαμε ένα πλαφόν ανά επιτροπή, ότι αν δεν εξετάσουν 100 αντιρρήσεις σε έναν μήνα δεν θα μπορούν τα μέλη της να πληρωθούν. Με αυτό τον τρόπο θα πιέσουμε για την επίσπευση. Περαιτέρω, θα συστήσουμε νέες επιτροπές ανά περιοχή (σήμερα είναι περί τις 100 σε όλη τη χώρα)». Το υπουργείο εκτιμά ότι ενάμισι έτος θα ήταν ένας αξιοπρεπής χρόνος ολοκλήρωσης της διαδικασίας εξέτασης των αντιρρήσεων. Ωστόσο κανείς δεν επιθυμεί να δεσμευτεί. «Δεν θα ήθελα να μιλήσω για χρονοδιαγράμματα πριν να έχουμε αναλυτικά στοιχεία για τις αντιρρήσεις», καταλήγει ο κ. Αραβώσης.
Πόσες είναι τελικά οι αντιρρήσεις;
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικό Κτηματολόγιο, επί των αναρτημένων δασικών χαρτών κατατέθηκαν 331.874 αντιρρήσεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε 2.552.218 στρέμματα (περίπου το 1,9% της χώρας). Ωστόσο ο αριθμός τους ποικίλλει ανά περιοχή. Αντιρρήσεις για περισσότερα από 100.000 στρέμματα κατατέθηκαν στην Αττική, τους τέσσερις νομούς της Κρήτης, στις Κυκλάδες, στη Λακωνία και την Αιτωλοακαρνανία.
Πού κολλάνε οι δασικοί χάρτες
Το υπουργείο Περιβάλλοντος πάντως θα προσπαθήσει το επόμενο διάστημα να μειώσει περαιτέρω τον αριθμό των αντιρρήσεων, καταθέτοντας ρύθμιση για τις εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις. «Μέσα στον Σεπτέμβριο η ρύθμιση θα λάβει την τελική της μορφή. Με τη ρύθμιση αυτή θα επιχειρηθεί να δοθεί λύση σε όσες εκχερσωμένες εκτάσεις καλλιεργούνταν και λάμβαναν επιδότηση», λέει ο κ. Αραβώσης.
Να σημειωθεί ότι οι εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις καταλαμβάνουν 2.025.743 στρέμματα σε όλη τη χώρα – το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει αναθέσει μελέτη που αφορά τις οικονομικές επιπτώσεις που εκτιμάται ότι θα έχει στην αγροτική παραγωγή η αποβολή γεωργών και κτηνοτρόφων από τις δασικές εκτάσεις που (κατά κανόνα) καταπάτησαν και αποψίλωσαν. Το επιχείρημα που διερευνάται είναι κατά πόσο η εκχέρσωση για αγροτική χρήση μπορεί να γίνει συνταγματικά ανεκτή, ως συμβάλλουσα στην εθνική οικονομία.
Υπενθυμίζεται ότι το 2019 το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε τις διατάξεις του 2014 και του 2017 με τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα εξαγοράς εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων έναντι τιμήματος. Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε ότι παραβιάζονται τα άρθρα 24 και 117 του Συντάγματος, αλλά και οι συνταγματικές αρχές της ισότητας και του κράτους δικαίου.
Μπαράζ ενστάσεων όπου η γη έχει αξία
«Τα Χανιά είναι και ελπίζω να παραμείνουν η πιο δασωμένη περιφερειακή ενότητα», λέει η Πολύμνια Σκλαβάκη, διευθύντρια Δασών Χανίων. «Οσο πιο μεγάλη είναι η αξία της γης, τόσο πιο πολλές είναι οι αντιρρήσεις. Σε παλαιότερη ανάρτηση περιοχής γύρω από την πόλη των Χανίων, που αντιστοιχεί μόλις στο 5,5% της περιφερειακής ενότητας, είχαν κατατεθεί 4.500 αντιρρήσεις για 7.500 τμήματα γης! Το ίδιο συμβαίνει και γύρω από τις τουριστικές περιοχές. Ωστόσο, δεν είναι μόνο η αξία της γης, αλλά και η εμπεδωμένη αντίληψη ότι οι δασικές περιοχές είναι δυνητικοί βοσκότοποι».
«Ο κύριος λόγος για τον μεγάλο αριθμό αντιρρήσεων είναι η αξία της γης», εκτιμά η Μαρία Φώσκολου, διευθύντρια Δασών Κυκλάδων. «Οι πολίτες υποβάλλουν αντιρρήσεις ακόμη και για πολύ μικρά δασικά τμήματα στις ιδιοκτησίες τους, της τάξης των 5-10 τ.μ. Υπάρχουν βέβαια και άλλες αιτίες. Για παράδειγμα, κατά την κατάρτιση του δασικού χάρτη δεν «περάστηκαν» οι πράξεις (λ.χ. χαρακτηρισμοί) με αποτέλεσμα οι πολίτες να ταλαιπωρούνται άδικα. Στην περιοχή μας το πρόβλημα δεν είναι οι δασωμένοι αγροί, άλλωστε δεν είχαμε ποτέ χαρακτηρίσει εκτάσεις με φρύγανα ή ασπαλάθους ως δασικά οικοσυστήματα. Πάντως ένα μέρος των αντιρρήσεων θα μειωθεί αυτόματα όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης των πρόδηλων σφαλμάτων (σ.σ. μια διαφορετική διαδικασία για τη διόρθωση απλών λαθών). Κι αυτό γιατί πολλοί πολίτες, τουλάχιστον 1.000-1.500, υπέβαλαν ταυτόχρονα αίτηση για διόρθωση προδήλου σφάλματος και αντίρρηση».
«Στην Αττική η κύρια αιτία για τον μεγάλο αριθμό αντιρρήσεων είναι η μικροϊδιοκτησία. Υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις που είναι χωρισμένες σε πολλά μικρά οικόπεδα από συνεταιρισμούς ή συλλόγους, πολλά από τα οποία αδόμητα», εκτιμά ο Θανάσης Ρέππας, επιθεωρητής Εφαρμογής Δασικής Πολιτικής Αττικής. «Στην επαρχία συχνά υπάρχει απαξίωση των εκτάσεων αυτών, κανείς δεν δίνει σημασία. Αντίθετα στην Αττική η γη αξίζει περισσότερο, οπότε ο κόσμος σπεύδει να ασκήσει το δικαίωμά του, ακόμη και για μικρές εκτάσεις».
Κρίνοντας από τη μέχρι τούδε εμπειρία τους στην εξέταση αντιρρήσεων, οι δασικές υπηρεσίες δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξες. «Οι Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) αποδείχθηκαν στην πράξη πολύ δυσκίνητες», εκτιμά η κ. Φώσκολου. «Επιπλέον οι ιδιώτες δικηγόροι (σ.σ. είναι οι επικεφαλής της κάθε επιτροπής) την περίοδο αυτή πνίγονται στη δουλειά με το κτηματολόγιο, τους δασικούς χάρτες και δεν νομίζω ότι η αμοιβή που τους προσφέρεται για να συμμετέχουν στις επιτροπές σε σχέση με τον όγκο της δουλειάς που θα έχουν είναι αρκετή».