Η τελευταία πράξη του δράματος παίχτηκε χθες, Τρίτη, στο έγκλημα που τις τελευταίες ημέρες έχει συγκλονίσει την ελληνική κοινή γνώμη. Η σορός της 6χρονης Στέλλας μεταφέρθηκε το μεσημέρι της Τρίτης με το πλοίο της γραμμής στη Σαντορίνη, απ’ όπου κατάγεται η μητέρα της, και από εκεί στην τελευταία της κατοικία.
Φίλοι, συγγενείς αλλά και ντόπιοι έσπευσαν στον Ιερό Ναό του Αγίου Ευσταθίου Κοντοχωρίου, που είχε στολιστεί με λευκά λουλούδια προκειμένου να πουν το τελευταίο αντίο στο άτυχο κοριτσάκι που δολοφονήθηκε από τον ίδιο της το πατέρα.
Τραγική φιγούρα η μητέρα, που καλείται να ζήσει πια χωρίς την 6χρονη κορούλα της και να αποδεχθεί το γεγονός ότι ο σύζυγός της στραγγάλισε με τα ίδια του τα χέρια το παιδί τους αλλά και με όση δύναμη της έχει απομείνει να σταθεί στα πόδια της για χάρη του δίδυμου αδερφού της Στέλλας.
Την ίδια ώρα τον δρόμο για τις φυλακές Κορυδαλλού πήρε μετά την απολογία του στην 15η ανακρίτρια ο 61χρονος πρώην αστυνομικός που ομολόγησε ότι δολοφόνησε την εξάχρονη κόρη του, Στέλλα, και στη συνέχεια πέταξε το άψυχο κορμάκι της στα σκουπίδια.
Όμως, το συγκεκριμένο περιστατικό παιδοκτονίες δεν είναι το μοναδικό στην ιστορία της Ελλάδας. Μάλιστα, μεταξύ των πιο γνωστών περιπτώσεων υπάρχουν και δύο από την Κρήτη. Πρόκειται για τον κρητικό παιδοκτόνο Κώστα Μεταξάκη ο οποίος το 1999 έπνιξε τρία από τα πέντε παιδιά του στον Αλμυρό ποταμί αλλά και η πιο πρόσφατη δολοφονία ενός μωρού 3 ετών από ένα ζευγάρι Βουλγάρων στο Ηράκλειο.
Ο παιδοκτόνος Γιώργος Μεταξάκης
Ένα έγκλημα που δεν χωράει ο ανθρώπινος νους. Τρεις αθώες ψυχές, τρία μικρά παιδιά νεκρά από τα χέρια του ίδιου τους του πατέρα. Και όλα αυτά γιατί ήθελε να πάρει εκδίκηση από την εν διαστάσει σύζυγό του. Δεκαέξι χρόνια μετά και όλη η Ελλάδα ανατριχιάζει ακόμη από το φονικό της Κρήτης, με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Μεταξάκη, ο οποίος καταδικάστηκε σε τρις ισόβια για το θάνατο των τριών αγοριών του. Κι όλα αυτά για ένα… καπρίτσιο.
Ο Μεταξάκης, που εκτίει ποινή φυλάκισης τρις ισόβια, εργάζεται στα μαγειρεία του ψυχιατρείου ως μάγειρας, ενώ το κελί όπου κρατείται το μοιράζεται με έναν ακόμη κρατούμενο ο οποίος έχει διαπράξει το ίδιο αδίκημα.
Η φρικτή δολοφονία των τριών ανήλικων αγοριών από τον ίδιο τους τον πατέρα που συγκλόνισε το πανελλήνιο είχε γίνει το απόγευμα της 20ής Σεπτεμβρίου 1999 και συγκαταλέγεται στα εγκλήματα πάθους, αφού έγινε για λόγους εκδίκησης της γυναίκας του.
Αφού έδεσε το κορίτσι στον λεβιέ των ταχυτήτων, οδήγησε τα αγόρια στην όχθη και τα πέταξε το ένα μετά το άλλο στα ορμητικά νερά. Στη συνέχεια μπήκε στο αυτοκίνητο και κατευθύνθηκε με την κόρη του στην περιοχή του Mοχού, όπου την εγκατέλειψε. Ο Μεταξάκης, που στο μεταξύ είχε κόψει τα γένια του για να αλλάξει παρουσιαστικό, συνελήφθη την επόμενη ημέρα, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει στα λασιθιώτικα βουνά και αρχικά απέδωσε τον θάνατο των παιδιών του σε ατύχημα.
O Mεταξάκης, ήταν σε διάσταση με τη γυναίκα του Αργυρώ, με την οποία είχαν κλεφτεί το 1986, αν και δεύτερα ξαδέλφια. Μαζί έκαναν τέσσερα παιδιά, αλλά η συμβίωσή τους δεν ήταν ποτέ ειρηνική. Έντονοι καβγάδες, αντιπαραθέσεις και άγριες φωνές. Δεν ήταν λίγες οι φορές που η γυναίκα του του έλεγε να φύγει από το σπίτι. Τον Ιούνιο του 1999 σε μια προσπάθεια να πείσει τη σύζυγό του να ξαναγυρίσει κοντά του, απήγαγε τα παιδιά του και απειλούσε να τα σκοτώσει. Τελικά τα πράγματα ηρέμησαν και όλοι πίστεψαν ότι δεν θα έκανε ποτέ κακό στα τρία αγόρια κι στη μια του κόρη, αφού το μόνο που ήθελε ήταν να επιστρέψει στη γυναίκα του. Έκαναν όμως λάθος.
Εκείνος μέσα του «έβραζε» κι ετοίμαζε με κάθε λεπτομέρεια το φρικτό σχέδιό του, όπως φάνηκε και στο ημερολόγιο που κρατούσε. Το απόγευμα της 20ής Σεπτεμβρίου 1999, πήρε με το αυτοκίνητο του τη 12χρονη κόρη του, τον Γιάννη 10 ετών, τον Νίκο 4 ετών και το δίχρονο αβάπτιστο αδελφάκι τους για να πάνε βόλτα και κατέληξαν στον Aλμυρό ποταμό. Ξαφνικά έδεσε τα χέρια της κόρης του στο λεβιέ για να μην μπορεί να κινηθεί, πήρε τα αγόρια στην όχθη του ποταμού και τα πέταξε στα κρύα και ορμητικά νερά του ποταμού. Στη συνέχεια, μπήκε στο αυτοκίνητο και κατευθύνθηκε με την κόρη του στην περιοχή του Mοχού, όπου και την εγκατέλειψε.
«Αγαπάω τα παιδιά μου…»
Ο Μεταξάκης συνελήφθη την επόμενη ημέρα, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει στα βουνά του Λασιθίου. Είχε κόψει τα γένια του για να αλλάξει παρουσιαστικό και να παραπλανήσει την αστυνομία. Όταν συνελήφθη, απέδωσε το θάνατο των παιδιών του σε ατύχημα, αλλά στην ανάκριση «έσπασε» και αποκάλυψε όλη τη φρικτή αλήθεια. «Αγαπάω τα παιδιά μου. Αλλά εσύ μου τα στερείς. Εσύ φταις για όλα. Όταν πεθάνω, να με θάψετε μαζί τους», έγραφε στο ημερολόγιό του για τη γυναίκα του. Ο δράστης καταδικάστηκε σε τρις ισόβια χωρίς ελαφρυντικά. Έκανε έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης, αλλά στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο δεν εμφανίστηκε ποτέ. Έτσι παρέμεινε η ποινή που του είχε επιβληθεί.
Το ζευγάρι Βουλγάρων στο Ηράκλειο που έβρασε το παιδί του
Τον περασμένο Οκτώβριο στο Ηράκλειο της Κρήτης αποκαλύπτεται η υπόθεση της κακοποίησης και τελικά δολοφονίας ενός 3χρονου κοριτσιού, με φερόμενους δράστες τους γονείς του οι οποίοι κατηγορήθηκαν πως του στέρησαν τη ζωή περιλούζοντας το με βραστό νερό.
Στο δε άψυχο κορμί του νηπίου βρέθηκαν και παλαιότερες κακώσεις, εγκαύματα, νυχιές και χτυπήματα από βέργα. Το αγοράκι είχε υποστεί εγκαύματα τρίτου βαθμού στο 70% του σώματος του.
Η μεν μητέρα ισχυρίστηκε ότι επί 9 μέρες έριχνε καυτό νερό στην πλάτη του παιδιού για να… “θεραπεύσει” τη δυσκοιλιότητα, ενώ ο πατέρας ισχυρίζεται ότι το 3χρονο έπεσε κατά λάθος σε ένα κουβά με ζεστό νερό. Το ζευγάρι κατηγορείται για πρόκληση θανατηφόρων κακώσεων.
Σύμφωνα με τα όσα κατέθεσαν οι δυο οι γιατροί του Κέντρου Υγείας, όταν το παιδί μεταφέρθηκε σ’ αυτό διαπιστώθηκε ότι είχε πεθάνει προ διώρου ή τριώρου, ενώ πρόσθεσαν ότι έφερε εγκαύματα και από προηγούμενο διάστημα, όπως και μώλωπες στο μάτι και στο πρόσωπο.
Η εισαγγελέας της έδρας ζήτησε την καταδίκη και των δυο κατηγορουμένων και μίλησε για μία πρωτοφανή στα χρονικά υπόθεση ανθρωποκτονίας, τονίζοντας πως οι ισχυρισμοί τους δεν έπεισαν το δικαστήριο και πως οι μάρτυρες εκτός από τους γιατρούς και τον αστυνομικό δεν ήταν αξιόπιστοι, αναφερόμενη στους συγγενείς των κατηγορουμένων.
Τελικά το Δικαστήριο ομόφωνα έκρινε και τους δύο κατηγορουμένους ένοχους για ανθρωποκτονία από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συναυτουργία και σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, σύμφωνα με το κατηγορητήριο και την πρόταση της Εισαγγελέως, και τους επέβαλε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης χωρίς ελαφρυντικά.
Τέσσερις ειδικού αναζητούν αιτίες και κίνητρα
Μπορεί άραγε να ερμηνευτεί η πράξη της παιδοκτονίας; Υπάρχει εξήγηση σ’αυτό που σε όλους εμάς φαντάζει αποτρόπαιο, φρικιαστικό, παράλογο; Οι παιδοκτόνοι (μάνα ή πατέρας) είναι δυνατόν να αποποιούνται το μητρικό ή πατρικό φίλτρο και να αφαιρούν τη ζωή από τα ίδια τα παιδιά τους; Γιατί οι άνθρωποι αυτοί, που δημιούργησαν, γέννησαν, μεγάλωσαν και αγάπησαν τα παιδιά τους, οδηγούνται στην πράξη της παιδοκτονίας; Ποιες είναι οι αιτίες και τα κίνητρα των ανθρώπινων αυτών συμπεριφορών; Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνουν τέσσερις διακεκριμένοι επιστήμονες.
Nα «σκύψουμε» στην οικογένεια
Γιώργος Πιπερόπουλος: Καθηγητής Eπικοινωνιολογίας, ψυχολόγος- επικοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
«Όσο και αν ακούγεται παράξενο, οι επαναλήψεις των πράξεων ενός μυθικού Κρόνου ή της τραγικής Μήδειας, στα σύγχρονα αστικοβιομηχανικά κοινωνικά συστήματα, μας οδηγούν σε τρεις συγκεκριμένες διαπιστώσεις:
Μέσα από μια δαιδαλώδη, συχνά παρανοϊκή θεώρηση της πραγματικότητας, ένας άνδρας αποποιείται τις ευθύνες του ως γεννήτορας ή μια γυναίκα τις δικές της ως μητέρα, και επιτρέπουν στο ενστικτώδες πάθος τους για τον ή την σύντροφό τους, να χρησιμοποιήσουν στην προσπάθειά τους να τους πληγώσουν, αυτό που συνιστά ίσως την ύψιστη ανάμεσα στις ανθρώπινες αξίες, δηλαδή το παιδί που γεννάμε. Μερικοί σκοτώνουν όχι μόνο για να εκδικηθούν, αλλά επειδή παραλογίζονται σε σύγκριση με τα αναμενόμενα και το σκεπτικό οποιουδήποτε εχέφρονα.
Τα πρόσφατα κρούσματα, περιλαμβανομένου και του ταξιτζή που δεν σκότωσε, αλλά οδήγησε σε πιθανό κίνδυνο της ζωής τους ανήλικα παιδιά, δεν χρειάζεται να μας προβληματίσει έντονα υπενθυμίζοντάς μας ότι τα χειρότερα δεν είναι πίσω μας, αλλά δυστυχώς μπροστά μας, εφόσον συνεχίζουμε να μετουσιώνουμε αξίες συναισθήματος και ανθρώπινες σχέσεις σε αντικείμενα μιας χρήσης.
Η ελληνική κοινωνία του χθες δυστυχώς είναι πίσω μας, αλλά ας προλάβουμε, καθώς πρώτον θα βοηθηθεί ο δάσκαλος να ξαναγίνει ανθρώπινα δάσκαλος, θα βοηθηθεί ο γονιός πολλών πια μονογονεϊκών οικογενειών, λόγω αυξημένων διαζυγίων, όταν η πολιτεία έρθει αρωγός μ’ ένα πλέγμα κοινωνικών, ψυχολογικών και πολιτισμικών παροχών. Η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού είναι γεγονός. Όμως αντί να χάνουμε τα παιδιά μας και τους συνανθρώπους μας στις μαύρες τρύπες της ανυπαρξίας, χωρίς να καταπατήσουμε τα συνταγματικά τους δικαιώματα, κοινωνικοί λειτουργοί, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι και προικισμένοι οραματιστές νομικοί, να σκύψουν με αγάπη στο χειμαζόμενο θεσμό της οικογένειας και να βοηθήσουν.
Τα περισσότερα περιστατικά της παιδοκτονίας συμβαίνουν στην επαρχία, διότι στις πόλεις λείπουν οι συναισθηματικές εντάσεις, ενώ στην επαρχία το πάθος γίνεται παράφορο και περνά στο χώρο της παθολογίας».
«Tα παιδιά είναι πάντα πιο ευάλωτα»
Βάσω Αρτινοπούλου, Επίκουρη καθηγήτρια Eγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
«Οταν αφαιρείται η ζωή ενός παιδιού πρόκειται για ανθρωποκτονία και ανήκει στα λεγόμενα «κλασικά» εγκλήματα, εκείνα δηλαδή που παρατηρούνται διαχρονικά και διατοπικά. Δεν εντάσσονται στις παροδικές εξάρσεις της εγκληματικότητας, αυτό που ονομάζουμε «κύματα εγκληματικότητας». Τα παιδιά είναι τα «αθώα» θύματα σε αντιδιαστολή με τα «προκλητικά» θύματα, εκείνα που συμμετέχουν ή προκαλούν την εγκληματική ενέργεια σε βάρος τους.
Στο πλαίσιο της θυματολογίας (κλάδος της Eγκληματολογίας) ισχυριζόμαστε ότι τα παιδιά ανήκουν στην κατηγορία των πολιτισμικά νομιμοποιημένων θυμάτων, που σημαίνει ότι η ίδια η κοινωνία, ο ίδιος ο πολιτισμός μας, κατασκευάζει εν μέρει τα θύματα ότι δηλαδή δημιουργεί ευάλωτες κατηγορίες πληθυσμού. Εδώ τα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν μια εγκληματική ενέργεια σε βάρος τους συγκριτικά με άλλα άτομα ή κατηγορίες. Το συμπέρασμα είναι ότι τα παιδιά είναι ευάλωτα και θυματοποιούνται περισσότερο. Σε αυτή την περίπτωση, της παιδοκτονίας, βλέπουμε ότι τα παιδιά συχνά χρησιμοποιούνται ως μέσο εκδίκησης, είναι αυτό από αποκαλούμε μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας.
Ως προς την αιτιολογία, δεν μπορούμε να γενικεύσουμε· ανάλογα με το δράστη υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις. Όταν η μητέρα είναι ο δράστης και το παιδί εκτός γάμου σε μια κλειστή πατριαρχική κοινωνία, εκεί ο κοινωνικός στιγματισμός μπορεί να θεωρηθεί ως αιτιολογικός παράγοντας σε μια τέτοια πράξη.
Κάθε περίπτωση είναι μοναδική και εμπεριέχει τη δική της δυναμική και αιτιολογία. Δεν μπορούμε να αποτρέψουμε το έγκλημα στο σύνολό του, μπορούμε όμως να βελτιώσουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις της».
«Άτομα με κενά στη συγκρότηση»
Νίκος Παπαδόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης
«Οι μιμητές της Μήδειας, αποτελούν πράγματι μια -δύσκολα να χαρακτηρισθεί- περίπτωση συμπεριφοράς ανθρώπου. Όμως είναι μια πραγματικότητα. Στη σύγχρονη Ψυχοπαθολογία μιλάει κανείς για μια διαταραχή της συμπεριφοράς, στην οποία η συμπεριφορά ενός ατόμου αποκλίνει από τις προσδοκίες των άλλων ή από τους κανόνες της κοινωνικής και γενικά της ανθρώπινης ζωής.
Έχει σημασία να τονιστεί ότι η χρήση του όρου «διαταραχή», αντί του συνήθως παλαιότερα χρησιμοποιούμενου στην Ψυχοπαθολογία όρου «ασθένεια» δηλώνει μια επιεική και σκόπιμα επιστημονικά καλή τοποθέτηση απέναντι στις τόσο παράξενες αυτές μορφές ή περιπτώσεις συμπεριφοράς.
Ποια μπορεί να είναι η ερμηνεία του φαινομένου; Οπωσδήποτε υπάρχει μια εμπλοκή στοιχείων και ικανοτήτων της προσωπικότητας του ατόμου που προβαίνει σε μια τέτοια πράξη. Αυτή αφορά κυρίως τη συναισθηματική πλευρά και τις επιμέρους νοητικές ικανότητες, από τις οποίες λειτουργούν στη συνέχεια μόνο μερικές, όσες βρίσκονται σε συνάρτηση με τη δράση του ατόμου προς το σκοπό της εκδίκησης. Οι άλλες νοητικές ικανότητες που σχετίζονται με την κοινωνική διάσταση της συμπεριφοράς, αλλά και εκείνες που σχετίζονται με τον πατρικό ή μητρικό ρόλο, την πατρική ή μητρική σχέση ατονούν ή παραμένουν ανενεργές. Ετσι το άτομο-δράστης του εγκλήματος αυτού προβαίνει μεθοδικά, θα λέγαμε, στην επιτέλεση της πράξης για την οποία είχε συγχρόνως καταστρώσει και το σκηνικό.
Σε τελευταία ανάλυση πρόκειται για άτομα με «κενά» θα λέγαμε στην όλη συγκρότηση και λειτουργικότητα της προσωπικότητάς τους. Αυτά οφείλονται συνήθως σε τραυματικές εμπειρίες που δεν κατορθώθηκε η επούλωση. Και γι’ αυτά τα κενά που παρέμειναν, δεν είναι ανεύθυνο το ίδιο το άτομο και οπωσδήποτε ούτε το κοινωνικό σύνολο μέσα στο οποίο ζούσε ο δράστης.
Ίσως να είναι σύμπτωση ότι τέτοια εγκλήματα παρουσιάζονται κυρίως ή σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό στην επαρχία. Αν όμως δεν δεχθούμε αυτή τη σύμπτωση, τότε θα μπορούσαμε να συσχετίσουμε το γεγονός αυτό με την ένταση και το πάθος που δημιουργείται, λόγω του άμεσου κοινωνικού αντίκτυπου στο στενό περιβάλλον και στις αντίστοιχες στενές σχέσεις που λειτουργούν, στην περίπτωση αυτών των προβληματικών ατόμων, αρνητικά».
«Συναισθηματική ψυχρότητα»
Δημήτρης Μπούκουρας, κλινικός ψυχολόγος
«Η παιδοκτονία ερμηνεύεται σαν πράξη εγκλήματος. Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι κατ’ αρχήν έχουμε να κάνουμε με μια προσωπικότητα εγκληματία. Είναι μια ανώριμη προσωπικότητα, εγωκεντρική, η οποία έχει δυσκολία συναισθηματικής συμμετοχής και διακρίνεται ως εκ τούτου για την ψυχρότητα και την απόσταση που έχει στη σχέση του με τους άλλους.
Το άτομο με τέτοιου είδους προσωπικότητα δεν ανέχεται ούτε την παραμικρή ανοχή πάνω στην επιφάνεια του ναρκισσισμού του. Επειδή στο έγκλημα του Ηρακλείου, που ο πατέρας σκότωσε τα τρία του παιδιά, έχουμε το αίσθημα της απόρριψης, το οποίο αποτελεί την τραυματική επίδραση στο ναρκισσισμό του δράστη, η εξισορρόπηση αυτού του συναισθήματος γίνεται μέσα από την έκκληση μαζικής επιθετικότητας και βίας.
Έτσι, λοιπόν, παρουσιάζεται η παρορμητικότητα και ερμηνεύεται μέσα από την αδυναμία να την ελέγξει, διότι οι μηχανισμοί άμυνάς του είναι ανεπαρκείς, λόγω της ανωριμότητάς του και του ναρκισσισμού του.
Ειδικότερα, ο δράστης που χρησιμοποιεί τα παιδιά σαν μέσο εκδίκησης ενάντια σε συγκεκριμένο πρόσωπο, δηλαδή στη μητέρα, δείχνει ότι αφενός μεν έχει πλήρη επαφή με την πραγματικότητα, δηλαδή δεν διακατέχεται ούτε από παραλήρημα ούτε από ακουστικές ή οπτικές ψευδαισθήσεις, ούτε πιστεύει ότι τον καταδιώκουν, στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια αποδιοργανωμένη προσωπικότητα, αλλά προσχεδιάζει στο μυαλό του το τι θα κάνει, γνωρίζοντας τις συνέπειες.
Συμπερασματικά, λοιπόν, είναι θέμα χρόνου ή να το απωθήσει τελείως και να δημιουργήσει κενό μνήμης, όπως συμβαίνει με μερικούς από τους δολοφόνους ή εν καιρώ να έρθει σε επαφή με την πραγματικότητα της πράξης του και να δώσει τέλος στη ζωή του.
Η συγκρότηση μιας προσωπικότητας έχει να κάνει με τη δυνατότητα του ατόμου να ελέγχει ορμές, παρορμήσεις και επιθυμίες από την πρωτόγονη πλευρά του εαυτού του.
Κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων αυτών, είτε πρόκειται για άνδρα είτε πρόκειται για γυναίκα: Η εκπληκτική συναισθηματική ψυχρότητα και απόσταση απέναντι στις ανθρώπινες βιολογικές και ψυχικές αξίες».