Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου τα τελευταία χρόνια οι συνθήκες εργασίας προσομοιάζουν περισσότερο στον Μεσαίωνα, στη Σουηδία η εικόνα φαίνεται ιδανική στην αγορά εργασίας, με τις επιχειρήσεις να υιοθετούν την εξάωρη απασχόληση (χωρίς όμως περικοπή των μισθών). Ο λόγος γι’ αυτό; Σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι Σουηδοί μάνατζερ, οι υπάλληλοι που απασχολούνται λιγότερο είναι πιο παραγωγικοί και πιο συγκεντρωμένοι στην εργασία τους!
Έτσι το 8ωρο γίνεται 6ωρο και η πενθήμερη απασχόληση παραμένει πενθήμερη. Άρα το εβδομαδιαίο ωράριο ανέρχεται σε 30 ώρες απασχόλησης.
Το βρετανικό BBC δημοσιεύει εκτενές ρεπορτάζ από τη σκανδιναβική χώρα η οποία συγκαταλέγεται, μεταξύ των πλέον φιλικών προς το επιχειρείν και των πλέον ανταγωνιστικών από οικονομικής απόψεως μεταξύ όχι μόνο των ευρωπαϊκών αλλά όλων των χωρών του πλανήτη.
Όπως μεταδίδει η Βρετανή δημοσιογράφος Μάντι Σάβατζ που ζει μονίμως στη Σουηδία και εργάζεται στην αγγλόφωνη εφημερίδα «The Local», την ιδέα της συντομότερης σε χρόνο αλλά εντατικότερης, αποδοτικότερης και πιο «εμπνευσμένης» απασχόλησης έχουν δοκιμάσει και εφαρμόζουν χρόνια τώρα αρκετές σουηδικές επιχειρήσεις. Τώρα απλώς η παλιότερη ιδέα έχει γίνει μόδα, εξηγεί η δημοσιογράφος.
Οι θρύλοι για τους σκανδιναβικούς εργατικούς νόμους και τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας είναι πολλοί και εντυπωσιακοί. Η αλήθεια είναι πάντως ότι τα χρόνια του οικονομικού φιλελευθερισμού και δη όταν εξέλιπε το φόβητρο του «υπαρκτού σοσιαλισμού», που ανάγκαζε τις δυτικές κυβερνήσεις να παίρνουν φιλεργατικά και εν γένει κοινωνικά μέτρα, η απίστευτα ευνοϊκή για τους εργαζομένους, για την οικογένεια, για τους πολίτες εν γένει νομοθεσία των σκανδιναβικών χωρών έχει κάπως χαλαρώσει προσαρμοζόμενη προς τις διεθνείς πιέσεις αποδόμησης των εργασιακών και κοινωνικών κεκτημένων.
Στη Σουηδία εν προκειμένω η αυστηρή εργατική προστασία και το κοινωνικό κράτος άρχισαν να χαλαρώνουν από το 1991 ως το 1994 που οι Σοσιαλδημοκράτες παρέδωσαν την εξουσία στη συντηρητική κυβέρνηση του Καρλ Μπιλντ. Παρά ταύτα, στη χώρα εξακολουθούν να ισχύουν διατάξεις και να εφαρμόζονται πρακτικές ανήκουστες. Οι εργαζόμενοι, φέρ’ ειπείν, που απασχολούνται περισσότερες από 50 ώρες την εβδομάδα είναι μόλις το 1% του εργατικού δυναμικού της χώρας, ενώ ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ είναι 13%.
Η σουηδική νομοθεσία προβλέπει εξάλλου ετήσιες διακοπές 25 εργασίμων ημερών, ενώ πολλές μεγάλες επιχειρήσεις παρέχουν στους εργαζομένους τους περισσότερες ημέρες. Οι νέοι γονείς έχουν επιπλέον 480 ημέρες πληρωμένης άδειας (λοχείας ή πατρότητας) για να τις μοιράσουν ανάλογα με τις οικογενειακές τους ανάγκες. Οσο για τα γραφεία, μετά τις 5 το απόγευμα είναι απολύτως άδεια – τα δημοσιογραφικά ασφαλώς εξαιρούνται.
«Είναι μια πολύ διαφορετική εμπειρία από αυτήν που είχα στη Βρετανία, όταν οι πελάτες απαιτούσαν να με βρίσκουν και τα άγρια μεσάνυχτα και τα Σαββατοκύριακα» δηλώνει στο BBC η ηλικίας 29 ετών καναδέζα υπάλληλος της Citibank Αμίκ Γκριούαλ, η οποία μετακινήθηκε πέρυσι από το Σίτι του Λονδίνου στα γραφεία της τράπεζας στη Στοκχόλμη. «Εδώ υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός. Θα φροντίσω να επικοινωνήσω τηλεφωνικά ή ηλεκτρονικά με τους πελάτες μου κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας γνωρίζοντας ότι όταν σχολάσω ουδείς πρόκειται να με απασχολήσει στον ελεύθερο χρόνο μου» εξηγεί.
Η καναδέζα τραπεζίτισσα αναγνωρίζει ότι το εργασιακό περιβάλλον και οι επαγγελματικές πρακτικές στη Σουηδία, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα στελέχη του τραπεζικού κλάδου, ίσως είναι «αποκαρδιωτικά» για όσους έχουν συνηθίσει να έχουν σχέσεις επί 24ώρου βάσεως με τους πελάτες τους. Αλλά έπειτα από εμπειρία ενός χρόνου έχει πειστεί ότι το σουηδικό μοντέλο έχει περισσότερα πλεονεκτήματα από μειονεκτήματα. Μαζί της συμφωνεί και η Ερικα Χέλστρομ, η οποία εδώ και κάποιους μήνες δουλεύει ως art director στη νεοφυή εταιρεία ψηφιακών παραγωγών Background AB στην πόλη Φαλούν της Κεντρικής Σουηδίας.
Δύο τρίωρα
«Φεύγω από το γραφείο στις 3.30 μετά το μεσημέρι και απολαμβάνω τη μέρα μου. Δεν έχω παιδιά να φροντίσω, αλλά έχω φίλους και συγγενείς σ’ αυτή την πόλη, έχω κήπο να φροντίσω και επιπλέον έχω το κουράγιο να ξαναρχίσω τα μαθήματα γλυπτικής που είχα παρατήσει πριν από χρόνια» συμπληρώνει η ηλικίας 34 ετών Σουηδέζα. Το σημαντικό γι’ αυτήν είναι ότι και ο εργοδότης της είναι ενθουσιασμένος με το εξάωρο που έχει καθιερώσει στην επιχείρησή του. «Είναι δύσκολο να συγκεντρώνεσαι στη δουλειά σου επί ένα οκτάωρο. Σε έξι ώρες μπορείς να είσαι πιο δημιουργικός, πιο αποφασιστικός και πιο γρήγορος» δηλώνει ο Τζίμι Νίλσον, συνιδρυτής της Background AB.
Οι υπάλληλοι του Νίλσον στη σουηδική startup δουλεύουν από τις 8.30 έως τις 11.30 το πρωί, στη συνέχεια κάνουν ένα ωριαίο διάλειμμα για φαγητό και επιστρέφουν στα γραφεία τους για ένα ακόμη τρίωρο δουλειάς. Εξυπακούεται ότι η αμοιβή των εργαζομένων παραμένει σταθερή και μετά τη μείωση του οκταώρου σε εξάωρο. Δεν είναι ασφαλώς μόνο οι νεοφυείς εταιρείες νέων και ρηξικέλευθων επιχειρηματιών που δοκιμάζουν το εξάωρο. Το Κέντρο Υπηρεσιών της Toyota, στη δυτική ακτή της Σουηδίας, εφαρμόζει το μέτρο εδώ και μία δεκαετία για τους μηχανικούς του με μεγάλη επιτυχία καθώς τα κέρδη της εταιρείας αυξάνονται διαρκώς στη χώρα.
Στις δημόσιες υπηρεσίες
Τους τελευταίους μήνες πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις στη Στοκχόλμη και σε άλλες πόλεις της Σουηδίας ακολουθούν το παράδειγμα της Toyota και της Background, ενώ το υιοθέτησαν δύο νοσοκομειακά τμήματα στο Ούμεο της Βόρειας Σουηδίας και επίσης μια χειρουργική μονάδα στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Σαλγκρένσκα του Γκέτεμποργκ. Στο Δημόσιο πάντως η εξάωρη εργασία είχε εφαρμοστεί στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της επομένης – κυρίως στην Κιρούνα, τη βορειότερη σουηδική πόλη που βρίσκεται στην επαρχία της Λαπωνίας – αλλά εγκαταλείφθηκε λόγω πολιτικών τριβών και επίσης λόγω της αδυναμίας να γίνουν αξιόπιστες μετρήσεις για την αποτελεσματικότητα του μέτρου.
«Οι σουηδικές επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται τη σχέση μεταξύ κερδοφορίας, προσωπικής υγείας και ποιότητας ζωής. Ωστόσο υπάρχουν και στη Σουηδία άνθρωποι που ζουν για να εργάζονται, που το σπουδαιότερο πράγμα στη ζωή τους είναι η εργασία τους. Εδώ που τα λέμε, κι εγώ αναρωτιέμαι πώς σκοτώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους αυτοί που δουλεύουν λίγες ώρες» δήλωσε στο BBC η ηλικίας 40 ετών σύμβουλος καριέρας Πία Γουέμπ.