Συνέντευξη παραχώρησε στην εφημερίδα μας ο Χανιώτης Υπουργός Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γ. Σταθάκης απαντώντας σε μία σειρά ζητήματα της επικαιρότητας, σχετιζόμενα με τις αρμοδιότητές του, πιο ειδικά για τα Χανιά αλλά και γενικότερα, για την οικονομία και τις τεχνολογικές εξελίξεις.
Σε ερώτηση για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τις ενέργειες που γίνονται και τα περιθώρια συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων ο κ. Σταθάκης είπε ότι στην Ελλάδα για πρώτη φορά προχωρήσαμε με μια μακρόπνοη στρατηγική, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, που ως ορίζοντα έχει το 2030.
Σε διεθνές επίπεδο είπε ότι υπάρχει το πλαίσιο των 17 Παγκόσμιων Στόχων του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Σημείωσε ότι υπάρχει μεγάλο πεδίο συνεννόησης ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις, “αρκεί βεβαίως να υπάρχει ειλικρινής πολιτική βούληση για την ενεργειακή μετάβαση και όχι σημαίες ευκαιρίας για μικροπολιτική κατανάλωση”.
Σχετικά με την ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας ο κ. Σταθάκης έθεσε ως στόχο τον περιορισμό της κατανάλωσης κατά περίπου ένα τρίτο σε σχέση με τις προβλέψεις.
Μίλησε επίσης για τις ενέργειες της κυβέρνησης με προγράμματα όπως το “εξοικονόμηση κατ‘ οίκον” αλλά και προγράμματα παρεμβάσεων σε δημόσια κτίρια σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Σε ερώτηση σχετικά με τις αντιδράσεις που υπάρχουν από τοπικές κοινότητες αναφορικά με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών και την δυνατότητα εγκατάστασής τους στη θάλασσα ο κ. Σταθάκης είπε ότι οι τεχνολογίες πλωτών ανεμογεννητριών βρίσκονται ακόμη στις πρώτες φάσεις εφαρμογής τους με αποτέλεσμα το κόστος τους να είναι ακόμη υψηλό και επομένως και το κόστος της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας.
Σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη η στρατηγική της κυβέρνησης στοχεύει στη στροφή προς τις ΑΠΕ με κόστος ενέργειας χαμηλά αλλά και τη διαμόρφωση ευρύτερων συναινέσεων σε τοπικό επίπεδο.
Είπε ότι με την ολοκλήρωση της διπλής ηλεκτρικής διασύνδεσης, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν οι ΑΠΕ ενώ ως προς το σκέλος της συγκράτησης του κόστους, τόνισε ότι έχει υιοθετηθεί νέα διαδικασία διαγωνισμών για επενδύσεις ΑΠΕ και ήδη οι τιμές έχουν υποχωρήσει σημαντικά, σε επίπεδο αντίστοιχο των συμβατικών τεχνολογιών (λιγνίτες).
Αναφέρθηκε επίσης στην ανάπτυξη εργαλείων, όπως οι Ενεργειακές Κοινότητες που ενδυναμώνουν τον λόγο και τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην ανάπτυξη των ΑΠΕ.
Ο κ. Σταθάκης σε απάντηση σε ερώτηση για το κόστος των καυσίμων είπε ότι στην Ελλάδα την περίοδο 2008-2013 καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες στην ΕΕ αυξήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος, όμως από το 2015 μέχρι σήμερα όχι μόνο δεν έχουμε αυξήσεις των τιμών αλλά σωρευτικά καταγράφεται αποκλιμάκωση του τελικού κόστους κατά 12%.
Αναφορικά με το ζήτημα των εξορύξεων και τις πολλές αντιδράσεις που υπάρχουν ο κ. Σταθάκης είπε ότι στην Ελλάδα έχουμε ενσωματώσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία η οποία είναι η αυστηρότερη διεθνώς.
“Είμαστε μια χώρα, στην οποία μεγάλο μέρος της επικράτειας, το 28%, είναι περιοχές Natura, οι οποίες παραμένουν άθικτες, με υψηλή περιβαλλοντική προστασία. Με τον τελευταίο νόμο που ψηφίσαμε τις προάλλες δημιουργούμε ένα ακόμη πιο ισχυρό θεσμικό πλαίσιο όσον αφορά στην ανάπτυξη και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Διευκολύνουμε την επενδυτική κοινότητα και ταυτόχρονα διασφαλίζουμε την καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια των εργαζομένων”, είπε χαρακτηριστικά.
Αναφέρθηκε επίσης στη θέσπιση Παρατηρηρίων Υδρογονανθράκων, τα οποία, σύμφωνα με τον Υπουργό, θα δίνουν τη δυνατότητα στις τοπικές κοινότητες να είναι παρούσες σε όλα τα στάδια έρευνας και εξόρυξης μελλοντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Επίσημανε ότι με τον νέο νόμο “απαγορεύεται πλέον καθολικά και σε όλη την επικράτεια η εξορυκτική μέθοδος του fracking που προκαλεί τεράστια περιβαλλοντική ζημιά”.
Τέλος σημείωσε ότι έρευνες δε συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα και ως εκ τούτου “δεν υπάρχει ένα τεχνητό όριο που θα απομονώσει τις ελληνικές θάλασσες από την εξόρυξη ή τη μεταφορά υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο.
Ο κ. Σταθάκης είπε ότι τα οφέλη από την εξόρυξη υδρογονανθράκων θα είναι πολύ σημαντικά τόσο για τις τοπικές κοινωνίες όσο και για το ελληνικό κράτος σημειώνοντας ότι στο στάδιο της παραγωγής, τα κέρδη του αναδόχου θα επιβαρύνονται με φόρο 20% υπέρ του Δημοσίου και 5% υπέρ των Περιφερειών. Το Δημόσιο θα λαμβάνει μπόνους παραγωγής και σταθερά μισθώματα επί του τζίρου της εκμετάλλευσης. “Η διεθνής εμπειρία παραπέμπει σε ετήσιο μερίδιο της τάξης του 30% – 40% για το Δημόσιο”, είπε.
Τέλος εξασφαλίζεται η λειτουργία του Ταμείου Γενεών, στο οποίο θα κατευθύνονται τα έσοδα από την αξιοποίηση.
Σε ερώτηση για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης ανέφερε όλες τις εξελίξεις που δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον “που θα λύσει οριστικά το ενεργειακό πρόβλημα της Κρήτης”.
“Δεν θα υπάρχει κίνδυνος να μην έχει ρεύμα το νησί, ιδιαίτερα στην καυτή τουριστική περίοδο”, είπε ο κ. Σταθάκης.
Τέλος, σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, ανοίγει χώρος για την αμφίδρομη αξιοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ανοίγει η βεντάλια για την αξιοποίηση του καινοτόμου εργαλείου των ενεργειακών κοινοτήτων.
Ο κ. Σταθάκης απάντησε και σε ερώτηση σχετικά με τις πρόσφατες καταστροφές στα Χανιά και τι πρέπει να γίνει ώστε να μην επαναληφθούν. Είπε ότι θα πρέπει να υιοθετήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση στις συμβάσεις για τα δημόσια έργα.
“Είναι επιτακτική η διαφάνεια, η ποιότητα των κατασκευών και, βεβαίως, η αυστηρή εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνται οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης”.
Σχετικά με τα έργα που οφείλουν να γίνουν για να επανέλθει ο νομός σε μία σχετική κανονικότητα είπε ότι με δεδομένο ότι η τουριστική περίοδος έχει ξεκινήσει, επείγει η επισκευή και αποκατάσταση γεφυριών και δρόμων, ώστε να γίνουν άμεσα λειτουργικά και να επιτρέψουν σε πολίτες κι επισκέπτες να μετακινούνται χωρίς κίνδυνο στον ΒΟΑΚ και το επαρχιακό δίκτυο.
Τέλος, σε ερώτηση σχετικά με τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν για την αντιστροφή του brain drain και για τη σύνδεση της χώρας με τις σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις παγκοσμίως ο κ. Σταθάκης είπε ότι “η αντιστροφή του brain drain είναι πρωτίστως ζήτημα ανόρθωσης της εθνικής οικονομίας και εμπέδωσης ενός άλλου παραγωγικού μοντέλου. Ακόμα και κατά τους λεγόμενους καιρούς της ευημερίας η ανεργία ήταν απαράδεκτα υψηλή για τους ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας. Και στα πρώτα χρόνια των Μνημονίων όχι μόνο δεν στηρίχθηκε η εργασία αλλά ιδίως για τους νέους μετατράπηκε σε εργασία δύο ταχυτήτων, με τη θέσπιση του υποκατώτατου μισθού”.
Για να καταλήξει:
“Δεν έφυγαν από τη χώρα μόνο νέοι με περγαμηνές που αναζητούσαν καλύτερη τύχη, αλλά και άλλοι που δεν έβρισκαν δουλειά να καλύψουν τα στοιχειώδη. Για να μείνουν οι νέοι στη χώρα θα πρέπει να βρίσκουν δουλειά με ικανοποιητικές αμοιβές και εργασιακή ασφάλεια.”
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Χανιώτη Υπουργού Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής κ. Σταθάκη:
- κ. Σταθάκη, η κλιματική αλλαγή, ανεξαρτήτως της κλίμακας αλλαγών που θα επιφέρει, φαίνεται ότι θα είναι μια πραγματικότητα που θα πρέπει να έλθουμε αντιμέτωποι. Πέρα από την πρόληψη και την αναγκαιότητα επανακαθορισμού του τρόπου που παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια, υπάρχει σχεδιασμός για τη δημιουργία των αντίστοιχων έργων που θα αμβλύνουν τις συνέπειές της; Μπορεί σε ένα τέτοιο ζήτημα να υπάρχει μια συνεργασία και μία ομοφωνία μεταξύ των κομμάτων για τα αναγκαία βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να υπάρχει μια συνέχεια στην εφαρμογή πολιτικών ανεξαρτήτως ποιος κυβερνά τη χώρα; Και ποιες κινήσεις γίνονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές με θετικό αντίκτυπο στις ζωές όλων μας;
Η κλιματική αλλαγή απασχολεί τη διεθνή κοινή γνώμη και είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, καθώς δοκιμάζει την αλληλεγγύη μας προς τις επόμενες γενιές. Ξεπερνά τα εθνικά σύνορα και δείχνει το μέτρο της ευθύνης μας για το σύνολο του πλανήτη. Αλλά, δε φαίνεται να ξεπερνά παντού και πάντα τις κομματικές και ιδεολογικοπολιτικές γραμμές. Το βλέπουμε αυτό για παράδειγμα στις ΗΠΑ, όπου οι ακραίες φωνές της Δεξιάς προσπαθούν να υποβαθμίσουν την κρισιμότητα του ζητήματος. Το θέμα άπτεται, ασφαλώς, μεγάλων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων, καθώς έχει να κάνει με την αναδιοργάνωση μεγάλου τμήματος της παγκόσμιας παραγωγής.
Ταυτόχρονα βλέπουμε μια σειρά κρατών να εξαγγέλλουν σχέδια για μετάβαση σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον οικονομικές δομές και δραστηριότητες. Στην Ελλάδα, για πρώτη φορά προχωρήσαμε με μια μακρόπνοη στρατηγική, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, που ως ορίζοντα έχει το 2030.
Σε διεθνές επίπεδο υπάρχει το πλαίσιο των 17 Παγκόσμιων Στόχων του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Και υπάρχει, ασφαλώς, η Συμφωνία των Παρισίων, που είναι μια οικουμενική, νομικά δεσμευτική συμφωνία για το κλίμα.
Η Ελλάδα έχει αποφασίσει να ακολουθήσει τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από τη Συμφωνία για την αναδιάρθρωση του ενεργειακού τομέα. Ολόκληρη η Ευρώπη έχει διακηρύξει τη δέσμευσή της να ηγηθεί των προσπαθειών για μετάβαση προς καθαρές μορφές ενέργειας. Στο Ευρωκοινοβούλιο έχει εγκριθεί ο στόχος για συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση στο 32%, με ορίζοντα το 2030, που πρέπει κάθε κράτος-μέλος να ενσωματώσει στον εθνικό σχεδιασμό του. Σήμερα εντείνονται πανευρωπαϊκά οι προσπάθειες ενίσχυσης των ΑΠΕ μέσω επενδύσεων και μείωσης των διοικητικών βαρών, αλλά και οι προσπάθειες στήριξης των επενδύσεων σε καινοτόμους τομείς εναλλακτικής ενέργειας. Υπάρχει μεγάλο πεδίο συνεννόησης ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις, αρκεί βεβαίως να υπάρχει ειλικρινής πολιτική βούληση για την ενεργειακή μετάβαση και όχι σημαίες ευκαιρίας για μικροπολιτική κατανάλωση.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, επίσης, στην εξοικονόμηση ενέργειας, θέτοντας ως στόχο τον περιορισμό της κατανάλωσης κατά περίπου ένα τρίτο σε σχέση με τις προβλέψεις. Την περίοδο αυτή ολοκληρώνεται η πρώτη φάση του προγράμματος «εξοικονόμηση κατ’ οίκον – ΙΙ», με ωφελούμενα πάνω από 40.000 νοικοκυριά σε όλη τη χώρα. Θα προχωρήσουμε, το αμέσως επόμενο διάστημα, σε δεύτερη φάση, με περίπου 25.000 ωφελούμενους. Παράλληλα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ξεκίνησε πρόγραμμα παρεμβάσεων σε δημόσια κτήρια, εκτιμώμενου προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ. Ήδη υλοποιούνται οι πρώτες πιλοτικές παρεμβάσεις σε σχολεία, ΑΕΙ, νοσοκομεία, δημοτικά κτήρια, κολυμβητήρια κλπ.
- Ανανεώσιμες πηγές ενέργειες. Οπωσδήποτε μοιάζει μονόδρομος μια τέτοια αλλαγή. Όμως στην Κρήτη οι αντιδράσεις είναι πολλές. Σε άλλες χώρες βλέπουμε ότι η τεχνολογία επιτρέπει πλέον την τοποθέτηση ανεμογεννητριών μέσα στη θάλασσα ακόμα και σε μεγάλα βάθη. Μια τέτοια λύση θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην Κρήτη;
Οι τεχνολογίες πλωτών ανεμογεννητριών βρίσκονται ακόμη στις πρώτες φάσεις εφαρμογής τους με αποτέλεσμα το κόστος τους να είναι ακόμη υψηλό και επομένως και το κόστος της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Η στρατηγική μας συνδυάζει τη στροφή προς τις ΑΠΕ με τη διατήρηση του κόστους ενέργειας σε χαμηλά επίπεδα και τη διαμόρφωση συναινέσεων σε τοπικό επίπεδο ως προς τα έργα που πρέπει να γίνουν. Με την ολοκλήρωση της διπλής ηλεκτρικής διασύνδεσης, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν οι ΑΠΕ. Ως προς το σκέλος της συγκράτησης του κόστους, υιοθετήσαμε νέα διαδικασία διαγωνισμών για επενδύσεις ΑΠΕ και ήδη οι τιμές έχουν υποχωρήσει σημαντικά, σε επίπεδο αντίστοιχο των συμβατικών τεχνολογιών (λιγνίτες). Ως προς τη διαμόρφωση συναινέσεων, αναπτύξαμε νέα εργαλεία (χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Ενεργειακές Κοινότητες) που ενδυναμώνουν τον λόγο και τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην ανάπτυξη των ΑΠΕ. Αυτοδιοίκηση, αγρότες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις θέλουμε να λάβουν ενεργά μέρος στη μετάβαση προς καθαρές μορφές ενέργειας, συμμετέχοντας στις αποφάσεις και αποκομίζοντας σημαντικό μερίδιο από τα οφέλη.
- Είδαμε ότι στη Γαλλία η επιβολή ενός φόρου που αύξησε την τιμή των καυσίμων εις το όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος αποτέλεσε τη σπίθα για μία εξέγερση που κρατάει μήνες. Γίνεται να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής έχοντας απέναντι τους πολίτες;
Η αύξηση στην τιμή των καυσίμων αποτέλεσε τη θρυαλλίδα. Υπενθυμίζω ότι στην Ελλάδα την περίοδο 2008-2013 καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες στην ΕΕ αυξήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος, καθώς οι τότε κυβερνήσεις πρόκριναν κάθε φορά ως πρόσφορο εισπρακτικό μέσο την επιβάρυνση των οικιακών τιμολογίων. Από το 2015 μέχρι σήμερα όχι μόνο δεν έχουμε αυξήσεις των τιμών αλλά σωρευτικά καταγράφεται αποκλιμάκωση του τελικού κόστους κατά 12%.
Επιπλέον οι προηγούμενες κυβερνήσεις επέλεγαν τη σύγκρουση με όσους διατύπωναν διαφωνίες και απέφευγαν τον διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες και τους εμπλεκόμενους φορείς. Στη δική μας πολιτική ο διάλογος έχει κεντρική θέση. Υπενθυμίζω ότι το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα προέκυψε από ευρεία διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ενώ παράλληλα προχωρήσαμε στη θεσμοθέτηση – τομή για την ενεργειακή δημοκρατία στη χώρα, των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Ενός θεσμού που επιτρέπει στους φορείς αυτοδιοίκησης και γενικότερα τους καταναλωτές να συμμετέχουν στη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης ως παραγωγοί.
- Την ίδια στιγμή όπου συζητάμε για την αναγκαιότητα να περάσουμε σε άλλες μορφές παραγωγής ενέργειας που είναι περιβαλλοντικά πιο φιλικές αλλά και πιο οικονομικές, η Ελλάδα προχωρά σε συνεργασία με μεγάλες εταιρείες στην εξόρυξη υδρογονανθράκων. Πολλές οργανώσεις εκφράζουν την ανησυχία τους αφού, υπάρχει γενικότερη αποδοχή, η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί είναι πειραματική μιας και εξόρυξη σε τέτοιο βάθος δεν έχει ξαναγίνει. Μάλιστα, η τεχνολογία δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί με τους επιστήμονες να εκφράζουν την αισιοδοξία τους ότι μέχρι να ξεκινήσουν οι εξορύξεις θα έχει ανακαλυφθεί. Όλα αυτά, λένε όσοι αντιδρούν, αυξάνουν τον κίνδυνο κάποιου ατυχήματος που μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες για τη βιομηχανία του τουρισμού που σήμερα περισσότερο από ποτέ τροφοδοτεί την τοπική οικονομία με θέσεις εργασίας. Πώς συμβαδίζει η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής με τις εξορύξεις υδρογονανθράκων; Ποια είναι η αναγκαιότητα που αιτιολογεί τη δοκιμή πειραματικών μεθόδων; Και τι διασφαλίσεις έχει η Κρήτη σε περίπτωση ατυχήματος;
Με τον νόμο 4409 του ‘16 έχουμε ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία τη σχετική ευρωπαϊκή, που είναι η αυστηρότερη διεθνώς. Είμαστε μια χώρα, στην οποία μεγάλο μέρος της επικράτειας, το 28%, είναι περιοχές Natura, οι οποίες παραμένουν άθικτες, με υψηλή περιβαλλοντική προστασία. Με τον τελευταίο νόμο που ψηφίσαμε τις προάλλες δημιουργούμε ένα ακόμη πιο ισχυρό θεσμικό πλαίσιο όσον αφορά στην ανάπτυξη και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Διευκολύνουμε την επενδυτική κοινότητα και ταυτόχρονα διασφαλίζουμε την καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια των εργαζομένων.
Μαζί με την επιτάχυνση των επενδύσεων, θεσπίζουμε για πρώτη φορά Παρατηρητήρια Υδρογονανθράκων, μέσω των οποίων οι τοπικές κοινότητες θα είναι παρούσες σε όλα τα στάδια έρευνας και εξόρυξης μελλοντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Μια άλλη πολύ σημαντική παράμετρος, που απαντά νομίζω στην αγωνία πολλών, είναι ότι με τον νέο νόμο απαγορεύεται πλέον καθολικά και σε όλη την επικράτεια η εξορυκτική μέθοδος του fracking που προκαλεί τεράστια περιβαλλοντική ζημιά. Επιπλέον, προβλέπεται αυστηρός έλεγχος σε όλα τα στάδια εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων αλλά και η εκπόνηση σχεδίων αντιμετώπισης κινδύνων.
Απ’ την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα, καθώς ήδη αλλού στη «γειτονιά» μας όχι μόνο έχουν γίνει έρευνες αλλά έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα και ξεκίνησε η εκμετάλλευσή τους. Δεν υπάρχει ένα τεχνητό όριο που θα απομονώσει τις ελληνικές θάλασσες από την εξόρυξη ή τη μεταφορά υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο. Άρα, ανεξάρτητα αν η Ελλάδα γίνει παραγωγός χώρα, απαιτείται συνεργασία με τα κράτη της περιοχής για τη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής ασφάλειας.
- κ. Σταθάκη, πέραν όλων αυτών, πολλοί τονίζουν ότι ακόμη και αν προχωρήσουν οι εξορύξεις, τα οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες αλλά και για το ελληνικό κράτος δε θα είναι σημαντικά. Επίσης, τονίζουν ότι δε θα συντελέσει στην παραγωγή θέσεων εργασίας αφού οι εταιρείες επιλέγουν προσωπικό το οποίο ήδη έχει μεγάλη εμπειρία στις διαδικασίες. Τι έχετε να πείτε σε όλους αυτούς;
Το θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώσαμε προβλέπει σημαντικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες και το Δημόσιο, τόσο στη φάση της έρευνας όσο και σε πιθανή μελλοντική φάση εκμετάλλευσης κοιτασμάτων. Οι ανάδοχοι υποχρεούνται στην καταβολή τιμήματος ήδη από την υπογραφή της σύμβασης, ενώ κατά τις φάσεις της έρευνας (διαρκεί 7-8 χρόνια) καταβάλλεται στρεμματική αποζημίωση. Παράλληλα, οι ανάδοχοι υποχρεούνται να συμβάλλουν στην εκπαίδευση και τεχνική υποστήριξη του προσωπικού του Δημοσίου. Προφανώς, επιβαρύνονται με τις δαπάνες και φέρουν τον κίνδυνο των εργασιών σε όλη τη διάρκεια της σύμβασης. Και βέβαια ανοίγουν δυνατότητες ενίσχυσης των τοπικών θέσεων απασχόλησης, λόγω των άμεσων ή έμμεσων θέσεων εργασίας που θα προκύψουν.
Στη συνέχεια, στο στάδιο της παραγωγής, τα κέρδη του αναδόχου θα επιβαρύνονται με φόρο 20% υπέρ του Δημοσίου και 5% υπέρ των Περιφερειών. Το Δημόσιο θα λαμβάνει μπόνους παραγωγής και σταθερά μισθώματα επί του τζίρου της εκμετάλλευσης. Η διεθνής εμπειρία παραπέμπει σε ετήσιο μερίδιο της τάξης του 30% – 40% για το Δημόσιο. Τέλος εξασφαλίζεται η λειτουργία του Ταμείου Γενεών, στο οποίο θα κατευθύνονται τα έσοδα από την αξιοποίηση.
- Πρόσφατα είχαμε το ατύχημα στο Ηράκλειο που βύθισε στο σκοτάδι ολόκληρη την Κρήτη. Εδώ και χρόνια η Κρήτη αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα στην ηλεκτροδότηση που αυξάνονται κατά την τουριστική περίοδο όπου και οι ανάγκες πολλαπλασιάζονται. Το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα μπορεί να δώσει λύσεις όμως παρουσιάζονται διαρκώς εμπόδια που προκαλούν προβληματισμό. Ποιος είναι ο χρονικός ορίζοντας για την ολοκλήρωση του έργου λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες που υπάρχουν;
Για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου έχει ξεκινήσει η κατασκευή του «μικρού καλωδίου». Ήδη, εντός του 2018 υπογράφηκαν οι συμβάσεις με τους αναδόχους. Τον Απρίλιο εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα 95 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ και στις 9 Μαΐου υπεγράφη η δανειακή σύμβαση ύψους 178 εκατ. ευρώ μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που αφορά την α’ φάση, τη λεγόμενη «μικρή διασύνδεση» της Κρήτης με την Πελοπόννησο. Το ποσό αυτό καλύπτει το 50% του προϋπολογισμού του επενδυτικού σχεδίου. Στόχος είναι το έργο να ολοκληρωθεί το 2020.
Η δεύτερη φάση της διασύνδεσης έχει επίσης ξεκινήσει και πλέον έχουμε ξεπεράσει τις γκρίζες θεσμικές ζώνες για το καθεστώς του έργου. Η Αριάδνη, θυγατρική του ΑΔΜΗΕ, θα προκηρύξει τους σχετικούς διαγωνισμούς, με ορίζοντα υλοποίησης τα τέλη του 2022.
Πρόκειται για ένα διπλό έργο εξαιρετικής σημασίας, που θα λύσει οριστικά το ενεργειακό πρόβλημα της Κρήτης. Δεν θα υπάρχει κίνδυνος να μην έχει ρεύμα το νησί, ιδιαίτερα στην καυτή τουριστική περίοδο. Παράλληλα, έχουμε προνοήσει ώστε να υπάρχει επάρκεια για τους καταναλωτές κατά τη μεταβατική περίοδο και για μετά. Να σημειώσουμε, δε, ότι η ολοκλήρωση της διπλής διασύνδεσης δε διασφαλίζει μόνο την ενεργειακή επάρκεια της Κρήτης αλλά παράλληλα βελτιώνει αισθητά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα (καθώς θα κλείσουν οι μονάδες που λειτουργούν σήμερα με πετρέλαιο) και περιορίζεται σημαντικά το κόστος ενέργειας, επιτρέποντας την ελάφρυνση των λογαριασμών των καταναλωτών σε όλη τη χώρα, με τη μεγάλη μείωση των χρεώσεων για ΥΚΩ. Τέλος, ανοίγει χώρος για την αμφίδρομη αξιοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ανοίγει η βεντάλια για την αξιοποίηση του καινοτόμου εργαλείου των ενεργειακών κοινοτήτων.
- κ. Σταθάκη, έχετε υπάρξει όμως και Υπουργός Οικονομίας και γνωρίζετε πολύ καλά τα συγκεκριμένα θέματα. Μπορεί να επήλθε η έξοδος από τα μνημόνια όμως η οικονομική κατάσταση εκατομμύρια Ελλήνων παραμένει πολύ άσχημη. Πυλώνας για την όποια επιστροφή σε μια έστω μερική κανονικότητα είναι η καινοτομία που όμως πρέπει να χρηματοδοτηθεί. Τι πρέπει να γίνει ώστε να λειτουργήσει ξανά το τραπεζικό σύστημα με ένα τρόπο που θα είναι ωφέλιμος προς την ελληνική κοινωνία; Και τι θα γίνει με τους εκατομμύρια Έλληνες που παραμένουν εγκλωβισμένοι λόγω δανείων και χρεών;
Η κυβέρνηση, ήδη από το 2015, ξεκίνησε να δημιουργεί ένα πλέγμα προστασίας των δανειοληπτών που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους εξαιτίας της κρίσης. Προστατεύσαμε την πρώτη κατοικία, υιοθετήσαμε ένα αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας για τις τράπεζες και άλλους φορείς που διαχειρίζονται δάνεια, δημιουργήσαμε την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους για την αντιμετώπιση του προβλήματος υπερδανεισμού, αναπτύξαμε ένα πανελλαδικό δίκτυο ενημέρωσης και υποστήριξης των δανειοληπτών, αναπτύξαμε σύγχρονα εργαλεία αναδιάρθρωσης χρέους, όπως ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός και επαναφέρουμε τη ρύθμιση για τις 120 δόσεις προς Δημόσιο και Ταμεία.
Το πλέγμα αυτό επιτρέπει να μην πληγούν οι δανειολήπτες, πρωτίστως οι ασθενέστεροι, από τις πρωτοβουλίες των τραπεζών για την αντιμετώπιση του προβλήματος των «κόκκινων δανείων». Πρωτοβουλίες τις οποίες προωθούν σε συνεργασία με τις εποπτικές αρχές και οι οποίες είναι απαραίτητες προκειμένου τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια να εξυγιανθούν και να αποκατασταθεί πλήρως η ομαλή χρηματοδότηση της οικονομίας. Στην κατεύθυνση αυτή βοηθά και η αύξηση των καταθέσεων (με ρυθμό άνω του 7%, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία), που επίσης επέτρεψε την πλήρη απεξάρτηση των τραπεζών από τον μηχανισμό παροχής έκτακτης ρευστότητας της ΕΚΤ (ELA) και ουσιαστικά την πλήρη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων). Άρα, οι συνθήκες επιτρέπουν τη σταθερή ανάκαμψη της τραπεζικής χρηματοδότησης προς την οικονομία.
- Υπάρχουν επίσης και τα τοπικά ζητήματα. Πρόσφατα είχαμε μεγάλες καταστροφές από την κακοκαιρία, που φανέρωσαν κακοτεχνίες αλλά και την ένδεια υποδομών και έργων εδώ και πάρα πολλά χρόνια ιδιαίτερα στα Χανιά. Οι ζημιές φτάνουν τα πολλές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η εικόνα, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ένταση των καιρικών φαινομένων τα επόμενα χρόνια αναμένεται να ενταθεί κι όχι να υποχωρήσει;
Είμαστε πλέον σε μια ιστορική στιγμή όπου τα περιβαλλοντικά ζητήματα συνδέονται άμεσα με τις υποδομές. Διαπιστώσαμε για άλλη μια φορά τις συνέπειες ανθρωπογενών παραγόντων, κακοτεχνίες δεκαετιών που προέκυψαν εν πολλοίς και από το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε διαχρονικά. Παραπέρα, όμως, ερχόμαστε αντιμέτωποι και με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που σημαίνει ότι θα πρέπει πλέον ο σχεδιασμός μας να συνυπολογίζει και αυτό. Συνολικά, λοιπόν, θα πρέπει να υιοθετήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση στις συμβάσεις για τα δημόσια έργα. Είναι επιτακτική η διαφάνεια, η ποιότητα των κατασκευών και, βεβαίως, η αυστηρή εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνται οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης. Σας θυμίζω τον νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις, τον νόμο για το δομημένο περιβάλλον, τη δημιουργία Παρατηρητηρίων Δόμησης, τους δασικούς χάρτες, το Κτηματολόγιο, την οριοθέτηση των λεκανών απορροής ποταμών και χειμάρρων. Τομές ιστορικές, που επιλύουν προβλήματα δεκαετιών και προστατεύουν τις περιουσίες των πολιτών.
- Στο πιο πρακτικό και πιο άμεσο, πώς μπορούν οι διαδικασίες για την αποκατάσταση των ζημιών να κινηθούν πιο γρήγορα; Βλέπουμε ήδη ότι κάτοικοι περιοχών έχουν αρχίσει να αντιδρούν με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό των κατοίκων του Αλικιανού που πήραν την πρωτοβουλία και δημιούργησαν δρόμο εκεί που υπήρχε η Γέφυρα του Κερίτη.
Οι καταστροφές των υποδομών και δρόμων στα Χανιά, πέρα από τον προβληματισμό που προκαλούν ως προς τον σχεδιασμό και την εκτέλεση δημόσιων έργων τα προηγούμενα χρόνια, μπορεί σίγουρα να αποτελέσουν την ευκαιρία για ουσιαστική αναβάθμιση κι εκσυγχρονισμό του επαρχιακού οδικού δικτύου. Ωστόσο, με δεδομένο ότι η τουριστική περίοδος έχει ξεκινήσει, επείγει η επισκευή και αποκατάσταση γεφυριών και δρόμων, ώστε να γίνουν άμεσα λειτουργικά και να επιτρέψουν σε πολίτες κι επισκέπτες να μετακινούνται χωρίς κίνδυνο στον ΒΟΑΚ και το επαρχιακό δίκτυο. Για τον λόγο αυτό η Κυβέρνηση ενέκρινε χρηματοδοτήσεις μεγάλου ύψους και διαδικασίες κατά προτεραιότητα. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστου Σπίρτζη και του Υφυπουργού Οικονομίας κ. Στάθη Γιαννακίδη, οι περιοχές της Κρήτης που επλήγησαν από τις θεομηνίες από τις αρχές του 2019, χρηματοδοτούνται με κονδύλια ύψους 91.755.364 ευρώ για την αποκατάσταση των ζημιών. Κλιμάκιο μηχανικών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών πραγματοποίησε αυτοψίες στις περιοχές που επλήγησαν από την κακοκαιρία και συνέταξε άμεσα τα τεχνικά δελτία τα οποία εγκρίθηκαν από το Υπουργείο Οικονομίας. Πέρα από τις χρηματοδοτήσεις, νομίζω πως όλοι διαπιστώνουν τον αγώνα δρόμου που κάνουμε ώστε να προχωρήσουν με γρήγορους ρυθμούς οι διαδικασίες για την αντιμετώπιση των ζημιών.
- Οι τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων ετών σηματοδοτούν ένα πέρασμα σε αυτό που έχει ονομαστεί 4η Βιομηχανική Επανάσταση με τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης να έχουν κυρίαρχο ρόλο. Αυτή τη στιγμή εξελίσσεται και ένας αγώνας ταχύτητας μεταξύ χωρών για το ποιος θα έχει την πρωτοκαθεδρία στις τεχνολογίες που είναι ένας αγώνας κυριαρχίας. Όμως στην Ελλάδα, και λόγω κρίσης, φαίνεται ότι έχουμε μείνει αρκετά πίσω από τις εξελίξεις ενώ δε φαίνεται να υπάρχει κάποιο γενικότερο σχέδιο. Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, σε πρόσφατη συνέντευξή του στην “Καθημερινή” πρότεινε τη δημιουργία Κέντρου για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Κρήτη. Πιστεύετε ότι τέτοιες πρωτοβουλίες είναι αναγκαίες ώστε να αντιστραφεί το brain drain που έχει αποφέρει βαθύ πλήγμα στην προοπτική της χώρας; Και τι είναι αναγκαίο να γίνει στην Ελλάδα ώστε να καταφέρει να γίνει ανταγωνιστική στον συγκεκριμένο τομέα;
Η αντιστροφή του brain drain είναι πρωτίστως ζήτημα ανόρθωσης της εθνικής οικονομίας και εμπέδωσης ενός άλλου παραγωγικού μοντέλου. Ακόμα και κατά τους λεγόμενους καιρούς της ευημερίας η ανεργία ήταν απαράδεκτα υψηλή για τους ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας. Και στα πρώτα χρόνια των Μνημονίων όχι μόνο δεν στηρίχθηκε η εργασία αλλά ιδίως για τους νέους μετατράπηκε σε εργασία δύο ταχυτήτων, με τη θέσπιση του υποκατώτατου μισθού. Δεν έφυγαν από τη χώρα μόνο νέοι με περγαμηνές που αναζητούσαν καλύτερη τύχη, αλλά και άλλοι που δεν έβρισκαν δουλειά να καλύψουν τα στοιχειώδη. Για να μείνουν οι νέοι στη χώρα θα πρέπει να βρίσκουν δουλειά με ικανοποιητικές αμοιβές και εργασιακή ασφάλεια. Έγιναν πολλές σημαντικές παρεμβάσεις, με την ουσιαστική επαναλειτουργία του ΣΕΠΕ, την αύξηση του κατώτατου μισθού, την κατάργηση του υποκατώτατου, τη χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων και την προκήρυξη θέσεων για νέους επιστήμονες. Πολλά απομένουν να γίνουν και είναι καλοδεχούμενη κάθε πρόταση που συμβάλλει στον δημόσιο διάλογο και τον σχεδιασμό, αρκεί να έχουμε υπόψη ότι η ένταση του προβλήματος δεν ικανοποιείται με αποσπασματικές παρεμβάσεις αλλά με ένα ολιστικό σχέδιο που να αφορά στο σύνολο των νέων εργαζομένων.
- Είστε αισιόδοξος για το μέλλον;
Εκπληρώσαμε τη δέσμευση των εκλογών του 2015, ότι δηλαδή θα οδηγήσουμε τη χώρα στην έξοδο από την περίοδο των Μνημονίων με την κοινωνία όρθια. Παράλληλα προωθήσαμε σημαντικές μεταρρυθμίσεις (Κτηματολόγιο, δασικοί χάρτες, εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός για να αναφέρω μόνο κάποιες πρωτοβουλίες που αφορούν στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας) και επαναφέραμε την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης, μόνο που αυτή τη φορά η ανάπτυξη δεν στηρίζεται στον δανεισμό αλλά έχει ως βασικό χαρακτηριστικό της την εξωστρέφεια. Υπάρχουν, βέβαια, πολλά και σημαντικά να γίνουν στη δεύτερη τετραετία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, που θα προκύψει από τις φετινές εκλογές.