Τα μεγάλα έργα υποδομών στην Κρήτη και ειδικά το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι Πεδιάδος, αλλά και η αναβάθμιση του Αεροδρομίου Χανίων, που έχει περάσει στη Fraport αλλά και η ενίσχυση με πτήσεις στο Αεροδρόμιο της Σητείας, όπως και το πλάνο για την κατασκευή του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης ενισχύει τη φέρουσα ικανότητα της Μεγαλονήσου, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Πρόεδρος της Aegean Ευτύχης Βασιλάκης στο περιθώριο της εκδήλωσης προς τα ΜΜΕ για τη βράβευσή του ως επιχειρημαρτία της χρονιάς πριν λίγες μέρες από την ΕΥ.
Ως άνθρωπος με βαθιά γνώση των δεδομένων και των δυναμικών της χώρας ο κ. Βασιλάκης έθεσε το όλο ζήτημα σε μια καίρια βάση, που δεν είναι άλλη από το θέμα των υποδομών και της διασφάλισης της αειφορίας των προορισμών, αλλά και της βιωσιμότητας των προϊόντων που προσφέρονται ως υπηρεσία. Στο φόντο αυτό η Κρήτη με μοναδικό γεωμορφολογικό πλούτο, πολύμορφη οικονομία, που μπορεί να στηρίξει 12μηνο τουρισμό, εφόσον προχωρήσουν τα έργα, προβάλει ως επενδυτικός προορισμός πρώτης τάξης.
Έτσι σε συνδυασμό με την ύπαρξη, ακόμη, σημαντικών μεγάλων εκτάσεων ακόμη και σε παράλιες περιοχές, που είναι προς πώληση, αλλά και την προσπάθεια εκκαθάρισης τραπεζικών χαρτοφυλακίων από ξενοδοχειακά δάνεια μπορεί να υποδεχτεί επενδύσεις εκατοντάδων εκατ. ευρώ, που αναμένεται, εφόσον χτισούν και οι δέουσες αλυσίδες αξίας να δώσουν αξία στον τόπο.
Βολιδοσκοπήσεις μεγάλων
Πάντως, τόσο εγχώριοι παίκτες με τη συμμαχία διεθνών ξενοδοχειακών αλυσίδων, όπως, Marriott, Hilton, Hyatt, αλλά και επενδυτικά σχήματα του εξωτερικού, με ισχυρή παρουσία στη χώρα “βλέπουν” τις προοπτικές του τουρισμού στη Μεγαλόνησο με ιδιαίτερη αισιοδοξία.
Έτσι, σε τροχιά επενδύσεων όλο αυτό το διάστημα είναι εγχώριες δυνάμεις, όπως η Domes Resorts, η Phaea Hotels & Resorts της Οικογένειας Σμπώκου, η Grecotel, ο Όμιλος Καράτζη, ο Όμιλος Βασιλάκη με το νέο ξενοδοχείο στο Μαράθι Χανίων, ο Όμιλος Παπαδάκη, Μαθιουλάκη, Βανταράκη αλλά και τα funds Ikos/Sani, HIG, όπως και το σχήμα της Hines, της Henderson Park και του ομίλου Y&T Daskalantonakis Knossian Group, που ήδη “τρέχει” ξενοδοχεία στην Αμμουδάρα, τη Σητεία, και στην Αγία Πελαγία (το εμβληματικό πρώην Καψής) και ανοίγει το πρώτο Intercontinental στον Άγιο Νικόλαο.
Τα Χανιά
Χαρακτηριστική της εικόνας που καταγράφεται ειδικά στα Χανιά, είναι η βράβευση στα σημαντικότερα διεθνή βραβεία της τουριστικής βιομηχανίας των ξενοδοχείων του Ομίλου Γελασάκη στα Χανιά. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της μεγάλης έκθεσης τουρισμού του Βερολίνου ITB 2024 οι δυο μονάδες διακρίθηκαν για το υψηλό επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών τους στον κλάδο της ελληνικής φιλοξενίας. Έτσι, το νέο 5* ξενοδοχείο The Chania Hotel, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης των Χανίων, έλαβε το βραβείο Greece’s Leading City Hotel 2024, και το 5* ξενοδοχείο La Mer Resort & Spa, που βρίσκεται ανατολικά της πόλης των Χανίων, στην περιοχή Καβρός, έλαβε το βραβείο Greece’s Leading Resort 2024.
Επίσης πρόσφατα έγινε γνωστό ότι η Marriott International θα συνεργαστεί με την SWOT Hospitality και τη Βασιλάκης Α.Ε. για την λειτουργία του πρώτου JW Marriott στη μεγαλόνησο. Το JW Marriott Crete Resort & Spa, που αναμένεται να ανοίξει το 2025 στο Μαράθι Χανίων, θα εκτείνεται σε 100 στρέμματα με το ξενοδοχείο να αποτελείται από 160 πολυτελή δωμάτια, με όλες τις σουίτες και τις βίλες να διαθέτουν ιδιωτική πισίνα ή τζακούζι.
Το πλάνο του ομίλου Sani/Ikos
Στο φόντο αυτό κυρίαρχο θέμα συζήτησης στην “αγορά” είναι οι κινήσεις του του ομίλου Sani/Ikos, που ήδη έχει “πάτημα” στην Κρήτη, καθώς έχει ξεκινήσει την διαδικασία για το Sani/Kissamos στη Δυτική Κρήτη, ανοίγοντας την αγορά του luxury tourism σε μια περιοχή με μεγάλη δημοφιλία αλλά με άλλο προφίλ μέχρι τώρα.
Το Ikos Kissamos Resort θα ανοίξει το 2025 στην Κίσσαμο των Χανίων. Είναι μια επένδυση που ξεπερνά τα 125 εκατομμύρια ευρώ. Το εκτεταμένο αυτό θέρετρο θα διαθέτει 414 δωμάτια, μπανγκαλόου και βίλες, που θα απλώνονται σε πάνω από 200 στρέμματα και διαθέτει 600 μέτρα παραλίας.
Ουσιαστικά το resort στον Δραπανιά Κισσάμου “σηκώνει” τον πήχη στα Χανιά, όπου ήδη τρέχουν κι άλλες επενδύσεις τόσο σε resort όσο και σε ξενοδοχεία πόλης, με νέες αφίξεις στα άλλοτε οικόπεδα της ΑΒΕΑ, να αλλάζουν το τοπίο ειδικά στην ευρύτερη περιοχή της Νέας Χώρας, δυτικά της Παλιάς Πόλης, όπου ήδη και τα ξενοδοχεία Chania Flair, San Sal κτλ,
Να σημειωθεί ότι το Imperial Flair Chania Old Town, Curio Collection by Hilton, είναι αποτέλεσμα μιας συμφωνίας δικαιόχρησης της Τσιλεδάκης Α.Ε. με την Hilton. To ξενοδοχείο θα ανοίξει το 2026 με 85 δωμάτια, το καθένα με ιδιωτική πισίνα. Η Hilton στο πλαίσιο της συνεργασίας με την Οικογένεια Τσιλεδάκη λειτουργεί ήδη από το τέλος της προηγούμενης χρονιάς και το Chania Flair Boutique Hotel, Tapestry Collection by Hilton, σηματοδοτώντας το ντεμπούτο του brand Tapestry Collection by Hilton στην Ελλάδα.
Σύμφωνα, μάλιστα, με πληροφορίες το επενδυτικό ενδιαφέρον του σχήματος εστιάζεται στην επαύξηση των εκτάσεων στην περιοχή του Sani/Ikos αλλά και στο Νότο της Κρήτης, όπου υπάρχουν μοναδικές εκτάσεις, μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Βέβαια, ακόμη, ζητήματα υποδομών, προβληματίζουν, ωστόσο εν μέρει με το νέο αεροδρόμιο στο Ηράκλειο και τα οδικά έργα αναμένεται αυτά να λυθούν.
Μάλιστα, όπως αναφέρεται, το σχήμα ‘βολιδοσκοπεί” γνωστή μεγάλη έκταση στο νότιο Ρέθυμνο, όντας στην τελική φάση αποφάσεων. “Καύσιμο” για τις επιλογές αυτές βέβαια για το σχήμα είναι “επενδυτικό μπαζούκας” του sovereign fund της Σιγκαπούρης, GIC, που είναι ο βασικός μέτοχος του ομίλου Sani/Ikos. Με βάση μάλιστα τις επίσημες αναφορές η στρατηγική συμμαχία του Ομίλου Sani/Ikos με την GIC έχει “φέρει” διαθέσιμους πόρους για την υλοποίηση του φιλόδοξου 5ετούς επενδυτικού πλάνου του Ομίλου Sani/Ikos, ύψους άνω των 900 εκατ. ευρώ. Όπως μάλιστα αναφέρθηκε ήδη πριν δυο χρόνια κατά την επίσημη ανακοίνωση της συμφωνίας, η συνεργασία αυτή θα συμβάλει στη στήριξη των τοπικών οικονομιών και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στη Μεσόγειο.
Να σημειωθεί ότι βαρόμετρο για τις εξελίξεις είναι η πορεία του πλάνουστην Τριόπετρα της EMERALD του Κυπριακού Ομίλου Φωτιάδη, αλλά και οι μεγάλες εκτάσεις σε Φαλάσαιρνα και Ελαφονήσι στη Δυτική Κρήτη, που πλέον ελέγχονται από τον Όμιλο Τσατσαρωνάκη.
Παράλληλα, μεγάλο ενδιαφέρον καταγράφεται και για το τρίτο ξενοδοχείο του Ομίλου Aldemar της οικογένειας Αγγελοπούλου στη Χερσόνησο, το Knossos. Μετά το Aldemar Royal Mare, 5 αστέρων και το Aldemar Cretan Village, 4 αστέρων, που πέρασαν στον Όμιλο Mitsis Hotels Group, το Knossos είναι στο επίκεντρο για αλλλαγή “σκυτάλης” με “αλμυρό” τίμημα, με κεντρικό παίκτη μεγάλο ξενοδοχειακό Όμιλο της Κρήτης.
Να σημειωθεί ότι ο Όμιλος Mitsis Hotels Group, αναβαθμίζει σε 5στερο το «Bali Paradise» ενώ επενδύσεις αναβάθμισης πραγματοποιεί και η Grecotel στο TUI Kids Club Grecotel Marine Palace & Aqua Park στην Κρήτη το οποίο ανασχεδιάζεται σε ένα γοητευτικό παραθαλάσσιο τουριστικό χωριό.
Το Elounda Beach
Παράλληλα, καταλύτης για τα δεδομένα της Κρήτης είναι και οι εξελίξεις στον Όμιλο Μαντωνανάκη, όπου η Eurobank επιδιώκει τον πλειστηριασμό των δυο εμβληματικών ξενοδοχείων του κρητικού επιχειρηματία, Elounda Beach Hotel & Villas και Elounda Bay Palace. Βέβαια, με βάση πηγές που είναι κοντά στον Όμιλο η όλη εξέλιξη δε θα τρέξει καθώς “κλείδωσε” οκτάμηνη προθεσμία, μετά την απόφαση 454/2024 του Πρωτοδικείου Αθηνών που ακυρώνει τον πλειστηριασμό, ο οποίος επρόκειτο να διεξαχθεί στις 6 Μαρτίου. Ουσιαστικά, με βάση πάντως τραπεζικές πηγές, η όλη εξέλιξη θα κριθεί από το τελικό “ζύγισμα” όλων των εκκρεμοτήτων, όπου κυριαρχεί η πολυετής διαμάχη τόσο με το ελληνικό δημόσιο όσο και με τις τράπεζες και τους ομολογιούχους που εκπροσωπούνται από την Eurobank.
Η διαμάχη με την ΕΤΑΔ αφορά στο ξενοδοχείο Grand Resost Lagonissi χρονολογείται από το 1999, όταν ο κρητικός επιχειρηματίας συνήψε με τον ΕΟΤ σύμβασης μίσθωσης για έκταση 326 στρεμμάτων στο Λαγονήσι, διάρκειας 77 ετών, με την υποχρέωση να υλοποιήσει επενδύσεις 263,9 εκατ. ευρώ, το σύνολο των οποίων θα παρέμενε σε όφελος του ΕΟΤ και του Ελληνικού Δημοσίου μετά τη λήξη της παραχώρησης.
Η μισθωτική σύμβαση τροποποιήθηκε το 2003, μεταξύ της ΕΤΑΔ και της Αττικός Ήλιος και τα σχέδια της εταιρείας για τη δημιουργία νέων χρήσεων και δραστηριοτήτων, που περιλάμβαναν την ανάπτυξη σημαντικού αριθμού πολυτελών κατοικιών, συνεδριακού κέντρου και νέων ξενοδοχειακών μονάδων δεν ολοκληρώθηκαν. Το ζήτημα είχε φτάσει και μέχρι την Κομισιόν, ενώ στο τραπέζι κατά το παρελθόν έπεσε και o συμβιβασμός.
Ο όμιλος Μαντωνανάκη υποστηρίζει ότι δικαιώθηκε με τελεσίδικες αποφάσεις των αρμοδίων Δικαστηρίων και μάλιστα έχει επιδικασθεί υπέρ του και σε βάρος της θυγατρικής εταιρείας του Υπερταμείου, της ΕΤΑΔ Α.Ε, ποσό άνω των 750 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, η ΕΤΑΔ φαίνεται να αναγνωρίζει «την ήττα της» καθώς στις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις της για τη χρήση του έτους 2022, έχει σχηματίσει πρόβλεψη 329 εκατ. ευρώ, αναγνωρίζοντας με αυτόν τον τρόπο επισήμως μέρος της οφειλής της.
Ο όμιλος Μαντωνανάκη έχει εκχωρήσει τις απαιτήσεις από την ΕΤΑΔ από το έτος 2014 στους Ομολογιούχους Δανειστές του. Υποστηρίζει μάλιστα πως υπερκαλύπτουν την απαίτηση των ομολογιούχων. Ισχυρίζεται ακόμη ότι η επίσπευση των πλειστηριασμών που τελικά ακυρώθηκαν έχουν στόχο όχι την αποπληρωμή κάποιας δανειακής απαίτησης, αλλά την «υφαρπαγή των ξενοδοχείων του Ομίλου μας και η παραχώρησή τους σε ανταγωνιστικά συμφέροντα».
Νέες μονάδες στον Άγιο Νικόλαο
Στο μεταξύ, πέρα από τις όποιες εξελίξεις σε τραπεζικά ή δικαστικά μέτωπα, στην Ελούντα, πολλές είναι οι μονάδες που θα ξεκινήσουν φέτος η λειτουργία τους. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της της InterContinental Resort που θα λειτουργήσει σε πρώτη φάση στις αρχές Ιουνίου το πρώτο InterContinental Resort Crete. Η μονάδα βρίσκεται στον Άγιο Νικόλαο, κι έχει αναπτυχθεί εκεί που άλλοτε ήταν τα εμβληματικά ξενοδοχεία Ερμής και Coral, που μετά τη συνεργασία μεταξύ της Hines, της Henderson Park και όμιλο Y&T Daskalantonakis Knossian Group, έχουν μετατραπεί σε μοναδικά θέρετρα στο ειδυλλιακό τοπίο της περιοχής. Εκεί αναπτύσσεται και το ιστορικό Minos Beach Art Hotel της Τζίνας Μαμαιδάκη αλλά και τo μοναδικής αρχιτεκτονικής και πολυβραβευμένο διεθνώς St Nicolas Bay, που τα τελευταία χρόνια τρέχουν εκτεταμένες επενδύσεις, που το έχουν καταστήσει “πετράδι” για την περιοχή.
Επιπλέον, η διεθνής ξενοδοχειακή αλυσίδα η Rosewood Hotels & Resorts κάνει «ποδαρικό» στην ελληνική τουριστική αγορά από την Κρήτη. H Rosewood Hotels & Resorts εντάσσει στο δίκτυο της το Blue Palace, στην Ελούντα της Κρήτης το οποίο ανήκει στην ελληνική εταιρεία Phāea (Golf Residences S.A.) της οικογένειας Σμπώκου, που με βάση πληροφορίες έχει “ρίξει” άγκυρα και στη γειτονική της Κρήτης Μήλο, με μια σημαντική αγορά έκτασης στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού.
Επίσης στην περιοχή κοντά στο νέο αεροδρόμιο έρχετια το 2024, το Elios Hill της MK Hotel Collection της Μαρίτας Καράτζη, που θα ανοίξει στην Χερσόνησο τον Ιούλιο του 2024 με 275 δωμάτια, μια επένδυση 42,5 εκατ. Ευρώ.
Άλλε αφίξεις
Παράλληλα η Marriott φέρνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα μέσω Κρήτης ένα ακόμη brand το «Tribute Portfolio», στο Alai Beach Resort στην περιοχή της Σταλίδας, το οποίο βρίσκεται αυτή την περίοδο σε πλήρη ανακαίνιση. Το Αlai Beach Resort, a Tribute Portfolio Resort in Crete θα είναι και το πρώτο beach resort για τη συγκεκριμένη αλυσίδα του αμερικανικού ομίλου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και είναι υπό τη διαχείριση των Vasia Hotels & Resorts.
Στην ανατολική άκρη της Κρήτης στην Ελούντα ετοιμάζεται το Elounda Hills που ξεκίνησε από τον κατασκευαστικό όμιλο Mirum του Vitali Borisov,
Επενδυτικά σχέδια για την Κρήτη έχει και η Hyatt η οποία ενισχύσει την παρουσία της στη χώρα μας μέσω του Zoëtry Halkidiki που θα ανοίξει τον Μάιο.
Η HIG
Επίσης το αμερικανικό επενδυτικό σχήμα, HIG Capital, με αναφορά και στον κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας επενδύει σταθερά στην Κρήτη. Μετά την εξαγορά του 4 αστέρων ξενοδοχείου Aldiana Club Kreta στον Άγιο Νικόλαο, η HIG συζητά την εξαγορά μιας ακόμα μονάδας, αυτή τη φορά στο Ρέθυμνο, ενώ βρίσκεται σε συζητήσεις για εξαγορές ξενοδοχείων και σε άλλους νομούς της Κρήτης.
Τέλος επενδύει στην Κρήτη και η νεοϊδρυθείσα ξενοδοχειακή εταιρεία The G Hotel Collection με την απόκτηση του Serita Beach Hotel παράλληλα με την αγορά του Roda Beach Resort & Spa στην Κέρκυρα.
Γιώργος Αλεξάκης