Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
«Πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δυνότερον πέλει»
(Σοφοκλέους «Αντιγόνη»)
Σαν πήρε η χωμάτινη ύλη κατά την «έκτη δημιουργική ημέρα» σχήμα, μορφή και «πνοή ζώσα» κι έγινε ο «άνω θρώσκων» – άνθρωπος, κίνησε να κυριαρχήσει στον τόπο που βρέθηκε, με πρώτο οδηγό το ένστιχτο της αυτοσυντήρησης, Είχε άλλωστε ως ευλογία και προτροπή τη θεία ρήση από τον Πλάστη του: «…αυξάνεστε και πληθύνεστε και κατακυριεύσατε την γην.»…
Αυτό και έκανε…Και σαν είχε προικοδοτηθεί απ’το Ανώτατο το Ον με νόηση, υπέταξε τα άλλα πλάσματα, τετράποδα και δίποδα, άποδα, φτερωτά και άφτερα. `Ητανε –βλέπετε- ο ένας, ο άρχων ο απόλυτος, μιας και το μπόραγε με οδηγό αυτή τη νόηση να χρησιμοποιεί τα άκρα του σαν εργαλεία χρήσιμα σε εργασία, άμυνα, μετακίνηση, φευγιό. `Οσα από τα άλλα πλάσματα υπερτερούσανε σε δύναμη, τα ονόμασε «θηρία» και κήρυξε διωγμό ανελέητο στο πέρασμά του, απ’τα πανάρχαια τα χρόνια. Ακόμη και στα έντομα κήρυξε διωγμό, σαν ένοιωθε πως ενοχλείται από την παρουσία τους. `Εσκυψε και στη μάνα-Γη και βάλθηκε να παίρνει τους καρπούς της. Ονόμασε «ζιζάνια» όσα απ’τα γεννήματά της ξεφύτρωναν αυτόκλητα εις την ηθελημένη καλλιέργεια. `Ορισε «ιδιοκτησία» του την ανιδιόκτητη και κοινή γη και ονομάτισε «εχθρό» τον όποιο άλλο του συνάνθρωπο διεκδικούσε κάτι από δαύτην… `Ηθελε πάντα, με όποιο τρόπο να ξεχωρίζει το «εγώ» του, μιας κ’ήτανε ο προικισμένος ο αφέντης στη γη και στ’ άλλα πλάσματα που τύχαινε να ζουν στον ίδιο τον οικότοπό του…
…Σταδιακά, άρχισε να εγκαταλείπει πια τα δάση, τις σπηλιές και να δημιουργεί οικισμούς, χωριά, πόλεις, κράτη. Δόμησε συστήματα διοίκησης-διακυβέρνησης, επινόησε την έννοια της «Δημοκρατίας», αφετηρία ή και δικαιολογία –κατά το δοκούν- κοινωνικών συστημάτων άλλων, συντηρητικών, θεοκρατικών, στρατοκρατικών, απολυταρχικών, δικτατορικών, τυραννικών, με πάντα το «εγώ», πυξίδα….Και ο χρόνος κυλούσε….
…Πέρασαν χρόνια, αιώνες, χιλιετίες…Η γη υποτάχτηκε στον ένα, τον νοήμονά της ένοικο, τον άνθρωπο. Κι εκείνος, αφού άρχισε να νοιώθει ασφυχτικά στο γαλαζόθωρο ετούτο άστρο, άρχισε ν’αποζητά διέξοδο σε άλλα άστρα, στη σελήνη των ποιητών και πιο μακριά στο ηλιακό του σύστημα σε μια εξέλικτική (κατά τον ίδιο) διαδικασία χρονοβόρα και χρηματοβόρα. Και ο μέσος νους διερωτάται: Εξέλιξη ή νέο-Βαβέλ; Πρόοδος ή ματαιόδοξη αναρρίχηση στο πουθενά; Θα το δείξει ο χρόνος…
….Το κύτταρο δεν έχει πλέον μυστικά. Το DNA αποκαλύπτεται. Καινούριες έννοιες και όροι (αποκωδικοποίηση του DNA, κλωνοποίηση, μεταλλαγμένα, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί κλπ) γίνονται ρουτίνα του σήμερα, συνήθεια του αύριο. Κάποιοι ισχυρίζονται πως με την κλωνοποίηση, θα το μπορεί ο άνθρωπος να προλαμβάνει κάποιες από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες σαν τον καρκίνο, τη λευχαιμία κι άλλες ανθρωποκτόνες νόσους. Επιπλέον, θα το μπορεί να φτιάξει ανθρώπους όμοιους από ένα μόνο κύτταρο. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται πως η κλωνοποίηση ως θεραπευτική εκφράζει το ζητούμενο που είναι η απάλυνση του ανθρωπίσιου πόνου, ενώ ως αναπαραγωγική εκφράζει το απευκταίον, που είναι ο εκφυλισμός του ανθρώπινου γονιδιώματος, αλλά και της προσωπικότητας. Και ο μέσος νους διερωτάται: Πρόοδος ή καταστροφική ματαιοδοξία; Θα το δείξει ο χρόνος…
…Το άτομο, δεν είναι πλέον άτμητο όπως είχε διατυπώσει ο Δημόκριτος. Σήμερα, η διάσπαση του ατόμου είναι πλέον γεγονός ρουτίνας και είναι γνωστά τα αποτελέσματά της σε ειρηνική ή πολεμική – καταστροφική χρήση. Και ο μέσος νους διερωτάται: Πρόοδος ή καταστροφική μανία; Θα το δείξει ο χρόνος, αν και ο πρόσφατος παρελθόν χρόνος έχει να δείξει δείγματα εφαρμογής της στη διαγραφή ολόκληρων πόλεων από την ανθρωποκτόνο και περιβαλλοντοκτόνο χρήση της και στη θέαση συμφοριασμένων και μισερών υπάρξεων που επέζησαν από μια τέτοια «επιστημονική» επίδραση ή γεννήθηκαν από γονείς πληγιασμένους από τη ραδιενέργεια…..Και ο χρόνος να κυλά στην αβεβαιότητα του αύριο κάτω από τη γενικότερη απειλή μιας συλλογικής πυρηνικής δράσης που θα σημάνει το οριστικό τέλος του «νοήμονος» δημιουργού της, του ανθρώπου. Εδώ, ο μέσος νους αναστοράται το αξίωμα του Πλάτωνα σαν είναι πάντα επίκαιρο: «επιστήμη χωριζόμενη αρετής, πανουργία, ου σοφία»…
Το πρωτογενές συναίσθημα από τη θέαση των κατακτήσεων της επιστήμης σε όλα τα επίπεδα, είναι ο θαυμασμός για τον άνθρωπο και τις δυνάμεις, που διαθέτει.
Κι εκείνος, με αφετηρία πάντα το «εγώ» συνεχίζει μια ανερμάτιστη πορεία στο όνομα της εξέλιξης. Μα τι παράξενο!! όσο γίνεται και πιο πολύ πολιτισμένος, τόσο η αγριότητα αυξάνει! Τα παραδείγματα πολλά, πάρα πολλά, από την αρχαία εποχή έως τα σήμερα: Οι Αρχαίοι Αθηναίοι, από τη μια έχτιζαν τους Παρθενώνες και την ίδια στιγμή έσφαζαν σαν άγρια ζώα όλους τους άρρενες κατοίκους της Μήλου για παραδειγματισμό! Οι Ρωμαίοι από τη μια έχτιζαν πολιτισμό και από την άλλη έριχναν ζωντανούς ανθρώπους στην αρένα βορά των λιονταριών, σε τέρψη των «πολιτισμένων» θεατών ή έβαζαν άμοιρους δούλους να μονομαχούν μέχρι θανάτου σε κοινή θέαση και τέρψη. Στο σκοτεινό Μεσαίωνα, η πυρά της Ιεράς Εξέτασης έκανε στάχτη τους όποιους δυστυχείς συνάνθρωπους, μαζί με τις…απόψεις τους. Στο πρόσφατο παρελθόν, σύγχρονοι «πολιτισμένοι επιστήμονες» έχτιζαν τα κρεματόρια του `Αουσβιτς, όπου χιλιάδες δύσμοιροι είχαν το φριχτότερο τέλος που τους ετοίμασε…ο (συν)άνθρωπος. Και στις μέρες μας, (χωρίς «περίσσιες» λεπτομέρειες), η βία προσδιορίζει όχι μόνο την κρίση του πολιτισμού αλλά και το βαθύτατα αρνητικό περιεχόμενό του, κατά τον Γερμανό Κοινωνιολόγο Βόλφγκανγκ Σόφσκι. Μα το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της εποχής μας, είναι ότι ο humanismus (ανθρωπισμός, ουμανισμός) κατάντησε individualismus (ατομικισμός). Ο Homo humanis, ο ανθρώπινος άνθρωπος, αποτελεί ουτοπία στην αειφορική εξέλιξη του Homo sapiens. Και ο μέσος νους αναστοράται το λατινικό ρητό που παραμένει πάντα επίκαιρο: homo homini lupus (άνθρωπος εναντίον ανθρώπου, λύκος).
Ιδού ο άνθρωπος: Τίποτα πιο θαυμάσιο όσο και φοβερό, από τον ίδιο τον άνθρωπο.
…Από την άλλη, τα υπόλοιπα δημιουργήματα του ίδιου Πλάστη, τετράποδα και δίποδα, φτερωτά και άφτερα, ζουζούνια κι ερπετά, συνεχίζουν την πορεία τους, ίδια και απαράλλαχτη απ’την αρχέγονη εμφάνισή τους, ως τα σήμερα. Τα σαρκοφάγα, σκοτώνουν το μικρότερο στην τροφική την αλυσίδα για επιβίωση, όχι για να σκοτώσουν. Όχι για να δουν αίμα. Δεν έχουν αποθήκες κρεάτων. Ποτέ τους δε σοδιάζουν κατεψυγμένες σάρκες για το μέλλον, σαν συνηθίζει ο «νοήμων» άνθρωπος. Αρκούνται στο «σήμερα». Δεν είναι απίθανο, εάν ένα χορτάτο λιοντάρι συναντήσει ένα άνθρωπο, να τον κοιτάξει αδιάφορα και να συνεχίσει την πορεία του. Το πιο πιθανό είναι να φύγει τρομαγμένο για να σωθεί από τις μπαταριές του «δίποδου θεριού» (του ανθρώπου), που δεν πεινά, απλά το θέλει να βάλει στα «ανδραγαθήματά» του τη λεοντή ή το κεφάλι του «θηρίου»…
Και ποιο αλήθεια ανθρώπινο κοινωνικό σύστημα μπορεί να ανταγωνιστεί τη ζηλευτή οργάνωση μίας κυψέλης, όπου, όλες οι ανθρωποκεντρικές ιδιότητες (ζητούμενο στις ανθρωπίσιες κοινωνίες), βρίσκουν εφαρμογή σ’αυτήν; Το ίδιο θα μπορεί να πει κάθε νοήμων και για το μυρμήγκι, μα και για την αρμονία της ζωής που απολαμβάνουν τα πουλιά και τ’άλλα ζωντανά του κάθε είδους. Και μάλιστα, τα πλάσματα αυτά (αλλά και τα θηρία) παρά το ότι δεν έχουν προικιστεί με την ανθρώπινη νοημοσύνη, δεν έχουν τις ανθρώπινες «θηριωδίες», δεν απειλούν με τις δραστηριότητές τους τον πλανήτη, μα και κανένα από δαύτα δεν απειλεί το είδος του ανθρώπου. Αντίθετα, το κάθε είδος ζωντανού ξεχωριστά κι όλα μαζί οδεύουν προς αφανισμό από τον άνθρωπο. Ακόμη κι βοσκός που κυνηγά με μπαταριές τον «κακό λύκο» για να γλυτώσει το αρνί, το κάνει για το γλυτώσει σήμερα και να το σφάξει αύριο ο ίδιος! (Κανείς δεν μπαίνει εις τον κόπο να σκεφτεί, αν το αρνί επιθυμεί να γίνει θήραμα ή σφαχτάρι ή προτιμά να ζήσει λεύτερο μέχρι τη βιολογική του υστεριά)…
Και να’τανε μόνο αυτά; Μέσα στην πολυτάραχη πορεία του ο άνθρωπος λάβωσε καίρια τη Μάνα-Φύση με τις «παράπλευρες συνέπειες» μιας αχαλίνωτης προσπάθειας να γνωρίσει, να χτίσει, να καταχτήσει. Και κείνες οι συνέπειες έρχονται σήμερα να απειλούν την ύπαρξη όχι μονάχα του νοήμονος ανθρώπου αλλά και του πλανήτη όπου του εμπιστεύτηκε ο Πλάστης. Τις βλέπουμε καθημερνά να γιγαντώνονται με τη μορφή του «φαινομένου του θερμοκηπίου», του “el-ninio”, της ρύπανσης στεριάς και των απέραντων ωκεανών και θαλασσών με τα «κατακάθια του πολιτισμού» (αγροχημικά, πυρηνικά και βιομηχανικά απόβλητα, αστικά απόβλητα κλπ). «Ο άρτος ημών ο επιούσιος…», το ευλογημένο ελαιόλαδο και ο οίνος της θείας μετάληψης κρύβουν μέσα τους βαριά μέταλλα, ραδιενεργά στοιχεία, νιτρικά, φυτοφάρμακα, και άλλα κατάλοιπα της προόδου του νοήμονος ανθρώπου. Και ακολουθούν όλα τα άλλα είδη της ανθρώπινης διατροφής, από τα ψάρια των ανοιχτών θαλασσών μέχρι το άγριο ή τα καλλιεργούμενο λαχανικό και το χορτάρι, το κρέας και τα άλλα «καταναλωτικά αγαθά» του νοήμονος ανθρώπου.
Κάθε νοήμων, αναλογιζόμενος όλα ετούτα, σίγουρα σκέφτεται πως στις «άγριες» ζούγκλες θα κινδυνέψει ίσως πολύ λιγότερο απ’τα λογής-λογής θηρία, σε σχέση με την καθημερινότητά του σε οικισμούς πολιτισμένους με γείτονα το δίποδο θεριό: τον άνθρωπο.