Του Michael Hudson
[O συντάκτης του κατωτέρω άρθρου είναι εξέχουσα διεθνώς προσωπικότητα της οικονομικής επιστήμης. Διετέλεσε καθηγητής τεσσάρων πανεπιστημίων στις ΗΠΑ και της οικονομικής σχολής του Βερολίνου, σύμβουλος των κυβερνήσεων ΗΠΑ, Μεξικού, Καναδά και Λετονίας και συγγραφέας δέκα τουλάχιστον βιβλίων μεταφρασμένων στα Ιαπωνικά, Κινεζικά, Γερμανικά Ισπανικά και Ρώσικα, για την πολιτική της διεθνούς χρηματοπιστωτικής εξουσίας, την ιστορία της οικονομικής σκέψης, την οικονομική στρατηγική της αμερικανικής αυτοκρατορίας , κ.α.
Χαίρει βαθιάς διεθνούς εκτιμήσεως για την διεισδυτικότητα, διαύγεια, ανεξαρτησία και εντιμότητα στην ανάδειξη, απεικόνιση και πρόβλεψη της εξελισσόμενης οικονομικής πραγματικότητας που τον διακρίνει.
Ο Μάϊκλ Χιούστον πρώτος και μόνος κατήγγειλε τον οικονομικό στραγγαλισμό της χώρας μας για την σωτηρία του Ευρώ, από την γερμανική ηγεσία της ΕΕ, με την συνέργεια του ΔΝΤ και την συνενοχή ελλαδικών πολιτικών υποκειμένων.]
Μετάφραση/ εισαγωγή: Μιχαήλ Στυλιανού
Είναι πλέον σαφές ότι η σημερινή κλιμάκωση του Νέου Ψυχρού Πολέμου που είχε προγραμματιστεί πριν από ένα χρόνο, με σοβαρή στρατηγική που σχετίζεται με το σχέδιο της Αμερικής να ματαιώσει τον (αγωγό ρωσικού αερίου) Nord Stream 2, ως μέρος του στόχου να εμποδίσει τη Δυτική Ευρώπη («ΝΑΤΟ») να επιδιώξει ευημερία μέσω του αμοιβαίου εμπορίου και των επενδύσεων με την Κίνα και τη Ρωσία.
Όπως ανακοίνωσαν ο Πρόεδρος Μπάιντεν και οι εκθέσεις εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, η Κίνα θεωρήθηκε ως ο μεγαλύτερος εχθρός. Παρά τον χρήσιμο ρόλο της Κίνας στο να επιτρέψει στην εταιρική Αμερική να μειώσει τους μισθούς της εργασίας με την αποβιομηχάνιση της αμερικανικής οικονομίας υπέρ της κινεζικής εκβιομηχάνισης, η ανάπτυξη της Κίνας αναγνωρίστηκε ως ο απόλυτος τρόμος: Ευημερία μέσω του σοσιαλισμού. Η σοσιαλιστική εκβιομηχάνιση θεωρούνταν πάντα ο μεγάλος εχθρός της οικονομίας των εισοδηματιών (κερδοσκόπων, ραντιέρηδων) που έχει καταλάβει τα περισσότερα έθνη από τότε που τελείωσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, και ειδικά από τη δεκαετία του 1980. Το αποτέλεσμα σήμερα είναι μια σύγκρουση οικονομικών συστημάτων – σοσιαλιστική εκβιομηχάνιση εναντίον νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού.
Αυτό καθιστά τον Νέο Ψυχρό Πόλεμο κατά της Κίνας μια σιωπηρή εναρκτήρια πράξη αυτού που απειλεί να είναι ένας μακροχρόνιος Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η στρατηγική των ΗΠΑ είναι να απομακρύνουν τους πιο πιθανούς οικονομικούς συμμάχους της Κίνας, ειδικά τη Ρωσία, την Κεντρική Ασία, τη Νότια Ασία και την Ανατολική Ασία. Το ερώτημα ήταν, από πού να ξεκινήσει η χάραξη και η απομόνωση.
Η Ρωσία θεωρήθηκε ότι παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ευκαιρία για να ξεκινήσει την απομόνωση, τόσο από την Κίνα όσο και από την Ευρωζώνη του ΝΑΤΟ. Μια σειρά όλο και πιο αυστηρών – και ελπίζεται θανατηφόρων – κυρώσεων κατά της Ρωσίας συντάχθηκε για να εμποδίσει το ΝΑΤΟ να συναλλάσσεται μαζί της. Το μόνο που χρειαζόταν για να ανάψει ο γεωπολιτικός σεισμός ήταν ένα casus belli.
Αυτό κανονίστηκε αρκετά εύκολα. Ο κλιμακούμενος Νέος Ψυχρός Πόλεμος θα μπορούσε να είχε ξεκινήσει στην Εγγύς Ανατολή – λόγω της αντίστασης στην αρπαγή ιρακινών πετρελαιοπηγών από την Αμερική, ή κατά του Ιράν και των χωρών που το βοηθούν να επιβιώσει οικονομικά, ή στην Ανατολική Αφρική. Σχέδια για πραξικοπήματα, έγχρωμες επαναστάσεις και αλλαγή καθεστώτος έχουν καταρτιστεί για όλες αυτές τις περιοχές, και ο αφρικανικός στρατός της Αμερικής έχει δημιουργηθεί ιδιαίτερα γρήγορα τον τελευταίο χρόνο ή δύο. Αλλά η Ουκρανία έχει υποστεί έναν εμφύλιο πόλεμο που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ εδώ και οκτώ χρόνια, από το πραξικόπημα του Μαϊντάν το 2014, και προσέφερε την ευκαιρία για τη μεγαλύτερη πρώτη νίκη σε αυτή την αντιπαράθεση εναντίον της Κίνας, της Ρωσίας και των συμμάχων τους.
Έτσι, οι ρωσόφωνες περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ βομβαρδίστηκαν με αυξανόμενη ένταση, και όταν η Ρωσία απέφυγε να απαντήσει, σύμφωνα με πληροφορίες, καταρτίστηκαν σχέδια για μια μεγάλη αναμέτρηση που θα ξεκινούσε στα τέλη Φεβρουαρίου – αρχίζοντας από μια αιφνιδιαστική δυτική ουκρανική επίθεση που διοργανώθηκε από συμβούλους των ΗΠΑ και οπλίστηκε από το ΝΑΤΟ.
Η προληπτική υπεράσπιση των δύο ανατολικών ουκρανικών επαρχιών από τη Ρωσία και η επακόλουθη στρατιωτική καταστροφή του ουκρανικού στρατού, του ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας τους τελευταίους δύο μήνες χρησιμοποιήθηκε ως δικαιολογία για να αρχίσει να επιβάλλεται το πρόγραμμα κυρώσεων που σχεδίαζαν οι ΗΠΑ και το οποίο βλέπουμε να εκτυλίσσεται σήμερα. Η Δυτική Ευρώπη ακολούθησε ορμητική. Αντί να αγοράσει ρωσικό αέριο, πετρέλαιο και σιτηρά τροφίμων, θα τα αγοράσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με τις σοβαρά αυξημένες εισαγωγές όπλων.
Η μελλοντική πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου
Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να εξετάσουμε πώς αυτό ενδέχεται να επηρεάσει το ισοζύγιο πληρωμών της Δυτικής Ευρώπης και, επομένως, τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου.
Το ευρωπαϊκό εμπόριο και οι επενδύσεις πριν από τον πόλεμο για την επιβολή κυρώσεων προανήγγελλαν μιαν αυξανόμενη αμοιβαία ευημερία μεταξύ της Γερμανίας, της Γαλλίας και άλλων χωρών του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία και την Κίνα . Η Ρωσία παρείχε άφθονη ενέργεια σε ανταγωνιστική τιμή, και αυτή η ενέργεια επρόκειτο να κάνει ένα κβαντικό άλμα με τον Αγωγό Nord Stream 2. Η Ευρώπη επρόκειτο να κερδίσει το συνάλλαγμα για να πληρώσει για αυτό το αυξανόμενο εμπόριο εισαγωγών με ένα συνδυασμό εξαγωγών περισσότερων βιομηχανικών κατασκευών στη Ρωσία και επενδύσεων κεφαλαίου για την ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας, π.χ. από γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες και χρηματοοικονομικές επενδύσεις. Αυτό το διμερές εμπόριο και επενδύσεις έχει πλέον σταματήσει – και θα παραμείνει σταματημένο για πολλά, πολλά χρόνια, δεδομένης της κατάσχεσης από το ΝΑΤΟ των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ρωσίας που διατηρούνται σε ευρώ και βρετανικές στερλίνες, και της ευρωπαϊκής ρωσοφοβίας που παροξύνεται από τα αμερικανικά μέσα προπαγάνδας.
Στη θέση του ρωσικού αερίου , οι χώρες του ΝΑΤΟ θα αγοράσουν αμερικανικό σχιστολιθικό υγραέριο (ΥΦΑ)– αλλά θα πρέπει να δαπανήσουν δισεκατομμύρια δολάρια για την οικοδόμηση επαρκούς λιμενικής χωρητικότητας, η οποία μπορεί να διαρκέσει μέχρι ίσως το 2024. (Καλή τύχη μέχρι τότε.) Η έλλειψη ενέργειας θα αυξήσει κατακόρυφα την τιμή του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Οι χώρες του ΝΑΤΟ θα εντείνουν παράλληλα τις αγορές όπλων από το στρατιωτικό-βιομηχανικό συγκρότημα των ΗΠΑ. Η σχεδόν πανικόβλητη αγορά θα αυξήσει και την τιμή των όπλων. Και οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν επίσης ως αποτέλεσμα των απελπιστικών ελλείψεων σιτηρών που προκύπτουν από την παύση των εισαγωγών από τη Ρωσία και την Ουκρανία, αφενός, και την έλλειψη λιπάσματος αμμωνίας από φυσικό αέριο.
Και οι τρεις αυτές εμπορικές δυναμικές θα ενισχύσουν το δολάριο έναντι του ευρώ. Το ερώτημα είναι, πώς θα εξισορροπήσει η Ευρώπη τις διεθνείς πληρωμές της με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Τι έχει να εξάγει που η αμερικανική οικονομία θα δεχτεί, καθώς τα δικά της συμφέροντα προστατευτισμού αποκτούν επιρροή, τώρα που το παγκόσμιο ελεύθερο εμπόριο πεθαίνει γρήγορα;
Η απάντηση είναι, όχι πολλά. Τι θα κάνει λοιπόν η Ευρώπη;
Θα μπορούσα να κάνω μια μετριοπαθή πρόταση. Τώρα που η Ευρώπη έχει σχεδόν πάψει να είναι ένα πολιτικά ανεξάρτητο κράτος, αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με τον Παναμά και τη Λιβερία – υπεράκτια τραπεζικά κέντρα “σημαίας ευκαιρίας” που δεν είναι πραγματικά “κράτη” επειδή δεν εκδίδουν το δικό τους νόμισμα, αλλά χρησιμοποιούν το αμερικανικό δολάριο.
Δεδομένου ότι η ευρωζώνη δημιουργήθηκε με νομισματικές χειροπέδες που περιορίζουν την ικανότητά της να δημιουργεί χρήματα πέρα από το όριο του 3 τοις εκατό του ΑΕΠ για να δαπανήσει στην οικονομία, γιατί να μην σηκώσει απλώς λευκή σημαία και να υιοθετήσει το αμερικανικό δολάριο, όπως ο Ισημερινός, η Σομαλία και τα νησιά Τερκς και Κάικος; Αυτό θα έδινε στους ξένους επενδυτές ασφάλεια έναντι της υποτίμησης του νομίσματος στις αυξανόμενες εμπορικές συναλλαγές τους με την Ευρώπη και τη χρηματοδότηση των εξαγωγών της.
Για την Ευρώπη, η εναλλακτική λύση είναι να εκραγεί το κόστος του εξωτερικού χρέους του δολαρίου που ανέλαβε για τη χρηματοδότηση του διευρυνόμενου εμπορικού ελλείμματος με τις Ηνωμένες Πολιτείες για πετρέλαιο, όπλα και τρόφιμα. Το κόστος σε ευρώ θα είναι ακόμη μεγαλύτερο καθώς το νόμισμα πέφτει έναντι του δολαρίου. Τα επιτόκια θα αυξηθούν, επιβραδύνοντας τις επενδύσεις και καθιστώντας την Ευρώπη ακόμη πιο εξαρτημένη από τις εισαγωγές. Η ευρωζώνη θα μετατραπεί σε οικονομική νεκρή ζώνη.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό είναι η ντοπαρισμένη με στεροειδή ηγεμονία του δολαρίου – τουλάχιστον έναντι της Ευρώπης. Η ήπειρος θα γινόταν μια κάπως μεγαλύτερη εκδοχή του Πουέρτο Ρίκο.
Το δολάριο έναντι των παγκόσμιων νομισμάτων του Νότου
Η πλήρης εκδοχή του Νέου Ψυχρού Πολέμου που προκλήθηκε από τον «Πόλεμο της Ουκρανίας» κινδυνεύει να μετατραπεί σε εναρκτήριο σάλο του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου και είναι πιθανό να διαρκέσει τουλάχιστον μια δεκαετία, ίσως και δύο, καθώς οι ΗΠΑ επεκτείνουν τον αγώνα μεταξύ νεοφιλελευθερισμού και σοσιαλισμού για να συμπεριλάβουν μια παγκόσμια σύγκρουση. Εκτός από την οικονομική κατάκτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ, οι στρατηγοί της επιδιώκουν να κλειδώσουν τις χώρες της Αφρικής, της Νότιας Αμερικής και της Ασίας σύμφωνα με αυτό που έχει προγραμματιστεί για την Ευρώπη.
Η απότομη άνοδος των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων θα πλήξει σκληρά τις οικονομίες με έλλειμμα τροφίμων και έλλειμμα πετρελαίου – την ίδια στιγμή που τα χρέη τους σε ξένο δολάριο προς τους ομολογιούχους και τις τράπεζες γίνονται συντριπτικά και η συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου αυξάνεται έναντι του νομίσματός τους. Πολλές χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής – ειδικά η Βόρεια Αφρική – αντιμετωπίζουν μια επιλογή μεταξύ της πείνας, της μείωσης της χρήσης βενζίνης και ηλεκτρικής ενέργειας ή του δανεισμού των δολαρίων για να καλύψουν την εξάρτησή τους από το εμπόριο σε σχήμα ΗΠΑ.
Έχει γίνει λόγος για ζητήματα του ΔΝΤ για νέα SDRs για τη χρηματοδότηση των αυξανόμενων ελλειμμάτων εμπορίου και πληρωμών. Αλλά τέτοια πίστωση έρχεται πάντα με δεσμεύσεις που συνδέονται. Το ΔΝΤ έχει τη δική του πολιτική επιβολής κυρώσεων σε χώρες που δεν υπακούουν στην πολιτική των ΗΠΑ. Το πρώτο αίτημα των ΗΠΑ θα είναι αυτές οι χώρες να μποϊκοτάρουν τη Ρωσία, την Κίνα και την αναδυόμενη συμμαχία τους για το εμπόριο και το νόμισμα. «Γιατί να σας δώσουμε SDRs ή να σας παραδώσουμε νέα δάνεια σε δολάρια, εάν πρόκειται απλά να τα ξοδέψετε στη Ρωσία, την Κίνα και άλλες χώρες που έχουμε δηλώσει ότι είναι εχθροί», θα ρωτήσουν οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ.
Τουλάχιστον, αυτό είναι το σχέδιο. Δεν θα με εξέπληττε να δω κάποια αφρικανική χώρα να γίνεται η «επόμενη Ουκρανία» με τα αμερικανικά στρατεύματα μεσολάβησης (εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι υποστηρικτές και μισθοφόροι ) να αγωνίζονται ενάντια στους στρατούς και τους πληθυσμούς των χωρών που επιδιώκουν να τραφούν με σιτηρά από ρωσικά αγροκτήματα και να τροφοδοτούν τις οικονομίες τους με πετρέλαιο ή φυσικό αέριο από ρωσικά φρέατα – για να μην μιλήσουμε για συμμετοχή στην Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας που ήταν, εξάλλου, το έναυσμα για την έναρξη του νέου πολέμου της Αμερικής για την παγκόσμια νεοφιλελεύθερη ηγεμονία.
Η παγκόσμια οικονομία φλέγεται και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προετοιμαστεί για μια στρατιωτική απάντηση και οπλοφορία του δικού τους εμπορίου πετρελαίου και γεωργικών εξαγωγών, εμπορίου όπλων και απαιτήσεων από τις χώρες να επιλέξουν σε ποια πλευρά του Νέου Σιδηρού Παραπετάσματος επιθυμούν να ενταχθούν.
Αλλά τι συνέπειες θα έχει αυτό για την Ευρώπη; Τα ελληνικά εργατικά συνδικάτα ήδη διαδηλώνουν κατά των κυρώσεων που επιβάλλονται. Και στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός Βίκτωρ Ορμπάν μόλις κέρδισε τις εκλογές για αυτό που είναι βασικά μια αντιευρωπαϊκή και αντιαμερικανική κοσμοθεωρία, ξεκινώντας με την πληρωμή ρωσικού αερίου σε ρούβλια. Πόσες άλλες χώρες θα σπάσουν τις τάξεις – και πόσο καιρό θα πάρει;
Τι σημαίνει αυτό για τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου που συμπιέζονται – όχι μόνο ως «παράπλευρες απώλειες» στις βαθιές ελλείψεις και την αύξηση των τιμών για την ενέργεια και τα τρόφιμα, αλλά ως ο στόχος της στρατηγικής των ΗΠΑ, καθώς εγκαινιάζει τη μεγάλη διάσπαση της παγκόσμιας οικονομίας στα δύο; Η Ινδία έχει ήδη πει στους αμερικανούς διπλωμάτες ότι η οικονομία της είναι φυσικά συνδεδεμένη με εκείνη της Ρωσίας και της Κίνας. Το Πακιστάν βρίσκει την ίδια λογική επιταγή.
Από το πλεονεκτικό σημείο των ΗΠΑ, το μόνο που χρειάζεται να απαντηθεί είναι, «Τι θα κάνουν οι τοπικοί πολιτικοί και οι ολιγαρχίες πελατών που ανταμείβουμε για την παράδοση των χωρών τους;»
Από τα στάδια σχεδιασμού του, οι διπλωματικοί στρατηγοί των ΗΠΑ έβλεπαν τον επικείμενο Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο ως πόλεμο οικονομικών συστημάτων. Ποια πλευρά θα επιλέξουν οι χώρες: Το δικό τους οικονομικό συμφέρον και κοινωνική συνοχή, ή υποταγή στους τοπικούς πολιτικούς ηγέτες που εγκαθίστανται από τις ΗΠΑ με παρεμβάσεις, όπως με τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια που η υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ καυχήθηκε ότι επένδυσε στα νεοναζιστικά κόμματα της Ουκρανίας πριν από οκτώ χρόνια για να ξεκινήσει τις μάχες που ξέσπασαν στον σημερινό πόλεμο;
Μπροστά σε όλη αυτή την πολιτική ανάμειξη και την προπαγάνδα των Μ Μ Ε, πόσο καιρό θα πάρει στον υπόλοιπο κόσμο να συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει ένας παγκόσμιος πόλεμος σε εξέλιξη, με τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο στον ορίζοντα; Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι μέχρι να καταλάβει ο κόσμος τι συμβαίνει, το παγκόσμιο ρήγμα θα έχει ήδη επιτρέψει στη Ρωσία, την Κίνα και την Ευρασία να δημιουργήσουν μια πραγματική μη νεοφιλελεύθερη Νέα Παγκόσμια Τάξη που δεν χρειάζεται χώρες του ΝΑΤΟ και η οποία έχει χάσει την εμπιστοσύνη και την ελπίδα για αμοιβαία οικονομικά οφέλη μαζί τους. Το στρατιωτικό πεδίο μάχης θα γεμίσει με οικονομικά πτώματα.