Το πρόσωπο του πολέμου που έγινε σύμβολο αντίστασης – Η τραγική ιστορία της 25χρονης Παλαιστίνιας δημιουργού, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση ότι η ταινία της έγινε δεκτή στο Φεστιβάλ των Καννών
Η 25χρονη Παλαιστίνια φωτογράφος και ποιήτρια Φατμά Χασσούνα σκοτώθηκε το πρωί της Τετάρτης, μαζί με τουλάχιστον εννέα μέλη της οικογένειάς της, σε αεροπορική επιδρομή του Ισραήλ που κατέστρεψε ολοσχερώς το σπίτι της στη βόρεια Γάζα.
Ο θάνατός της σημειώθηκε μόλις μία ημέρα αφότου πληροφορήθηκε ότι το ντοκιμαντέρ στο οποίο πρωταγωνιστεί, με τίτλο Put Your Soul on Your Hand and Walk, έγινε δεκτό στο Φεστιβάλ των Καννών.
Η σκηνοθέτιδα της ταινίας, η Ιρανή δημιουργός Sepideh Farsi, συντετριμμένη από την απώλεια, μίλησε στη δημοσιογραφική εκπομπή Democracy Now! λέγοντας:
«Ήταν μια ψυχή γεμάτη φως, ακτινοβολούσε. Θαρραλέα, γενναία, ευγενική. Με τεράστια ακεραιότητα, με χαμόγελο, ακόμη και στις πιο φρικτές στιγμές.»
Η κάμερα ως όπλο μαρτυρίας
Η Φατμά Χασσούνα περιέγραψε κάποτε την κάμερά της ως «ένα όπλο απέναντι στη γενοκτονία». «Όπως ο ελεύθερος σκοπευτής σηκώνει το όπλο του και πυροβολεί, εγώ σηκώνω τη μηχανή μου και φωτογραφίζω», έλεγε.
Η φωτογραφία και η ποίηση αποτέλεσαν το μέσο με το οποίο κατέγραφε καθημερινά την καταστροφή και την απώλεια γύρω της. Στο ντοκιμαντέρ της Farsi, η Φατμά εμφανίζεται να επικοινωνεί μέσω Zoom με τη σκηνοθέτιδα, εν μέσω βομβαρδισμών, πόνου και αγωνίας, αλλά με αξιοσημείωτη επιμονή και αξιοπρέπεια. «Δεν θα φύγω από τη Γάζα. Το Ισραήλ θέλει να φύγουμε. Αλλά εγώ θα μείνω. Το σπίτι μου είναι εδώ», λέει σε ένα από τα τελευταία της πλάνα.
Η σύγκρουση δύο κόσμων – και η δύναμη της σύνδεσης
Η σκηνοθέτιδα Sepideh Farsi, Ιρανή που ζει στο Παρίσι, γνώρισε τη Φατμά κατά τη διάρκεια της παραγωγής της ταινίας. Δεν κατάφερε να περάσει στη Γάζα μέσω Αιγύπτου, αλλά άρχισε να δουλεύει με Παλαιστίνιους πρόσφυγες στο Κάιρο και μέσω ενός εξ αυτών συνδέθηκε με τη Φατμά διαδικτυακά. Από τότε, ξεκίνησε μια συγκινητική συνεργασία και προσωπική σχέση μεταξύ δύο γυναικών με εντελώς διαφορετικές εμπειρίες και μοίρες – η μία εξόριστη από την πατρίδα της, η άλλη παγιδευμένη εντός της.
Η σχέση τους καταγράφηκε μέσα από βιντεοκλήσεις, φωνητικά μηνύματα και φωτογραφίες, που αποτέλεσαν τον κορμό του ντοκιμαντέρ. «Κάθε μέρα φοβόμουν ότι θα είναι η τελευταία φορά που θα μιλήσουμε», λέει η Farsi. Και πράγματι, η ανακοίνωση της συμμετοχής της ταινίας στις Κάννες ήρθε μόλις μία μέρα πριν τον θάνατο της Φατμά.
Αποστολή τεκμηρίωσης, κληρονομιά μαρτυρίας
Η Φατμά είχε ήδη χάσει 13 μέλη της οικογένειάς της σε προηγούμενη φάση των βομβαρδισμών. Συνέχισε όμως να φωτογραφίζει ασταμάτητα. Είχε δεσμευτεί να κρατήσει ζωντανή την ιστορία του λαού της – «να μιλήσει για όσους δεν μπορούν», όπως έλεγε.
Το ποίημά της “Ο άνθρωπος που φορούσε τα μάτια του” είναι σπαρακτικό. Αναφέρεται στην ιδέα του θανάτου ως κάτι αναπόφευκτο – όχι με παραίτηση, αλλά με αποφασιστικότητα και επίγνωση:
«Διέσχισε και δεν διέσχισα, ο θάνατός μου με διέσχισε και μια αιχμηρή σφαίρα ελεύθερου σκοπευτή με έκανε άγγελο για μια πόλη μεγαλύτερη από τα όνειρά μου».
Η Φατμά δεν πρόλαβε να ταξιδέψει – Το έργο της όμως ταξιδεύει
Η Φατμά είχε πει στη σκηνοθέτιδα πως θα πήγαινε στις Κάννες υπό έναν όρο: «Θα επιστρέψω στη Γάζα. Δεν θα μείνω μακριά από τη γη μου». Το Ισραήλ, όμως, αποφάσισε διαφορετικά. Η επίθεση που κατέστρεψε το σπίτι της πιστεύεται από πολλούς πως ήταν στοχευμένη, όπως έχει συμβεί σε δεκάδες άλλους Παλαιστίνιους δημοσιογράφους.
Το μόνο σίγουρο είναι πως ο κόσμος έχασε μία σπουδαία δημιουργό και μια γενναία φωνή. Η κληρονομιά της όμως δεν σίγησε. Μέσα από την ταινία Put Your Soul on Your Hand and Walk, η Φατμά Χασσούνα συνεχίζει να μιλά. Για τη Γάζα. Για τη ζωή. Για το δικαίωμα στην ύπαρξη.
