Η κλιματική κρίση αλλάζει το πρόσωπο του χειμώνα – Σημαντικές επιπτώσεις σε περιβάλλον, τουρισμό και υδάτινους πόρους

Έναν από τους λιγότερο «άσπρους» χειμώνες… χωρίς χιόνια κατέγραψε η φετινή σεζόν στην Ελλάδα, με τη χιονοκάλυψη να φτάνει σε ιστορικό χαμηλό των τελευταίων 20 ετών, όπως επισημαίνει ο Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος.

Με ανάρτησή του στην προσωπική του σελίδα στο Facebook, ο διακεκριμένος επιστήμονας παρουσιάζει αναλυτικά στοιχεία που καταδεικνύουν τη δραματική μείωση των χιονοπτώσεων, με τον φετινό χειμώνα να χαρακτηρίζεται από βραχυχρόνιες ψυχρές περιόδους και ταχύτατη τήξη του χιονιού σε όλη τη χώρα – και ιδιαίτερα στην Κρήτη.

«Μια που έπεφταν, μια που έλιωναν τα χιόνια τον περασμένο χειμώνα!», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο Κώστας Λαγουβάρδος, περιγράφοντας το φαινόμενο των ολιγοήμερων και ήπιων ψυχρών εισβολών που δεν κατάφεραν να διατηρήσουν επαρκή χιονοκάλυψη.

Η παρατήρηση αυτή δεν αφορά μόνο την Κρήτη, αλλά το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, επιβεβαιώνοντας με σαφήνεια τη σταδιακή αλλά σταθερή μετατόπιση των καιρικών προτύπων της χώρας προς ένα θερμότερο, λιγότερο χιονισμένο μέλλον.

Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα του Εθνικού Αστεροσκοπείου, η φετινή χιονοκάλυψη καταγράφεται ως η χαμηλότερη των τελευταίων 20 ετών, με τις σχετικές μετρήσεις να δείχνουν υποχώρηση ακόμη και σε παραδοσιακά ορεινές περιοχές που άλλοτε επωφελούνταν από μακρές και έντονες χιονοπτώσεις.

Οι ήπιες θερμοκρασίες και οι αυξημένες περίοδοι υψηλών θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του χειμώνα συνδέονται άμεσα με το φαινόμενο, το οποίο αποτελεί σαφή ένδειξη της επιταχυνόμενης κλιματικής αλλαγής.

Οι επιπτώσεις: Τουρισμός, νερά και φυσικά οικοσυστήματα

Η ελάττωση της χιονοκάλυψης δεν είναι μόνο αισθητή στο τοπίο αλλά και βαθιά ανησυχητική για κρίσιμους τομείς της οικονομίας και του περιβάλλοντος. Ο Κώστας Λαγουβάρδος επισημαίνει ότι η μείωση των «λευκών ημερών» θα έχει σοβαρές επιπτώσεις:

• Στον τουρισμό χειμερινών προορισμών, οι οποίοι βασίζονται σε σταθερές χιονοπτώσεις για την επιβίωσή τους,

• Στη διαχείριση υδάτινων πόρων, καθώς τα χιόνια λειτουργούν ως φυσική αποθήκη νερού που εμπλουτίζει τα υδροφόρα στρώματα,

• Στη βιοποικιλότητα και τα ορεινά οικοσυστήματα, τα οποία εξαρτώνται από τον κύκλο του χιονιού για την ανανέωση της ζωής.

Οι προβλέψεις για το μέλλον είναι δυσοίωνες

«Οι τάσεις για το άμεσο μέλλον δεν είναι καθόλου ευνοϊκές», αναφέρει ο Λαγουβάρδος, καθώς οι προβλέψεις των επιστημόνων δείχνουν ότι οι ψυχρές και λευκές ημέρες θα μειώνονται συνεχώς, κάνοντας τον χειμώνα – όπως τον γνωρίζαμε – μια εποχική ανάμνηση του παρελθόντος.

Το φαινόμενο δεν είναι πλέον μεμονωμένο αλλά μέρος ενός παγκόσμιου μοτίβου μεταβολών, που επιφέρει σταδιακά αλλαγές στα υδρολογικά, αγροτικά και οικολογικά δεδομένα της Ελλάδας.

Ας δούμε αναλυτικά τί έγραψε ο Κώστας Λαγουβάρδος:

“Η χιονοκάλυψη αποτελεί έναν από τους πλέον χαρακτηριστικούς δείκτες της εποχικής και κλιματικής μεταβλητότητας στα εύκρατα κλίματα, όπως της Ελλάδας.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι, ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία, οι χειμώνες στη χώρα μας παρουσιάζουν έντονα διαφοροποιημένα πρότυπα χιονόπτωσης, που κυμαίνονται από εξαιρετικά ήπιες περιόδους έως ακραία καιρικά φαινόμενα μικρής διάρκειας.

2024–2025: Έντονα Φαινόμενα με Σύντομη Διάρκεια

Η χιονοκάλυψη την περίοδο Σεπτεμβρίου 2024 – Μαΐου 2025 χαρακτηρίστηκε από ορισμένα σημαντικά επεισόδια χιονόπτωσης κυρίως στην αρχή του χειμώνα, τα οποία όμως είχαν περιορισμένη διάρκεια:

-Αρχικά, η Κακοκαιρία “Bora” (30 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου) προκάλεσε σημαντικά ύψη χιονιού στα ορεινά της Βόρειας Ελλάδας.

-Στα μέσα Ιανουαρίου (11-17/1) καταγράφηκε η μέγιστη έκταση χιονοκάλυψης, με σημαντική ποσότητα χιονιού σε ημιορεινές περιοχές και σε πεδινές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας.

-Ο σχετικά ψυχρός Απρίλιος το 2025, χαρακτηρίστηκε και από χιονοκάλυψη μεγαλύτερη του μέσου όρου της περιόδου 2004-2023 για μόλις 4 ημέρες.

Από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου, η έκταση της χιονοκάλυψης στη χώρα μας ήταν συνεχώς κάτω από τον μέσο όρο της περιόδου 2004-2023, και μάλιστα σε επίπεδα από τα χαμηλότερα που έχουν καταγραφεί από το 2004.

Το γράφημα δείχνει την πορεία της χιονοκάλυψης βάσει δορυφορικών μετρήσεων ημερησίως, και για σύγκριση παρουσιάζεται και η χιονοκάλυψη της περιόδου Σεπτέμβρίου 2023 – Μαΐου 2024.

Είναι φανερό ότι τα δύο τελευταία χρόνια η έκταση της χιονοκάλυψης το μεγαλύτερο μέρος του έτους είναι αρκετά μικρότερη από τον μέσο όρο της περιόδου 2004-2023.

Σε περίοδο ~180 ημερών (15 Νοεμβρίου – 15 Μαΐου) την περίοδο 2023-2024 η χιονοκάλυψη ήταν μικρότερη του μέσου όρου τις 163 ημέρες, ενώ την περίοδο 2024-2025 τις 145 ημέρες.

Μακροχρόνια Τάση

Σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη που εκπόνησαν επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr (https://www.mdpi.com/2225-1154/13/2/34), η χιονοκάλυψη στην Ελλάδα παρουσιάζει σταθερή πτωτική τάση την περίοδο 1991–2020. Τα κυριότερα ευρήματα είναι:

– Μείωση της διάρκειας χιονοκάλυψης κατά περίπου 1,5 ημέρα ανά έτος.

– Απώλειες 30–50 ημερών χιονοκάλυψης σε ορεινά τμήματα της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας.

– Σημαντική μείωση του ύψους χιονιού, ιδίως σε περιοχές κάτω των 1.800 μέτρων.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν άμεσο αντίκτυπο τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και σε οικονομικούς τομείς, όπως ο τουρισμός και η διαχείριση υδάτινων πόρων.