Με τη μαντινάδα του αυτή ο Χαράλαμπος Σκουλάς (Χουμάς) απέδωσε πριν αρκετά χρόνια με τον καλύτερο τρόπο την απίστευτη Ναζιστική θηριωδία και βαρβαρότητα που έζησαν και τα Ανώγεια ,που αποτέλεσαν ένα από τα πολλά κομμάτια του παζλ που συνέθεταν την εικόνα της καταστροφής και των δεινών που έφερε η Κατοχή στην μαρτυρική Χώρα μας.
Δυο μέρες πριν την μεγάλη γιορτή της Παναγίας,εκείνη τη μαύρη Κυριακή στις 13 Αυγούστου 1944, 8 η ώρα το πρωί ήταν η στιγμή που οι Ναζί έδειξαν το πιο βάρβαρο πρόσωπο τους
.Όχι δεν ήρθαν μόνο για να ισοπεδώσουν ένα τόπο που αποτέλεσε κέντρο Αντίστασης και αδούλωτου πνεύματος.
Δεν ήρθαν μόνο για να φοβίσουν ,να λεηλατήσουν, να σπάσουν το ηθικό των κατοίκων,που για το μόνο που πάλευαν ήταν η Ελευθερία τους και η υπερηφάνεια τους.
Ήρθαν και για να σκοτώσουν.. Όχι μόνο αυτούς που πίστευαν ότι τους απειλούσαν,αλλά ακόμα και αμάχους.
Ο Στεφανής ήταν ένα μικρό 8χρόνο παιδί..Έπαιζε στο Περαχώρι με φίλους του,την ώρα που οι Γερμανοί κύκλωναν το χωριό.Ανέβαιναν μια ανηφόρα με παιδικά γέλια και χαμόγελα όταν ένας απλός στρατιώτης θυμήθηκε την εκπαίδευση του στα Ες-Ες που πρόσταζε να μην υπάρχει έλεος,ανθρωπιά,κανόνες..
Πυροβόλησε και σκότωσε τον μικρό Στεφανή.Η σφαίρα τον σκότωσε επί τόπου,εκεί όπου από το 2006 στέκει και το μνημείο για τον θάνατο του στα Ανώγεια.Το μνημείο ενάντια στην τυφλή βία.Ενάντια στον πόλεμο και τον Φασισμό.
Αφήνουμε τον Γιαννάκο Ξυλούρη με τα συγκλονιστικά λόγια του τότε στα αποκαλυπτήρια του μνημείου,να εξιστορήσει και να συγκινήσει όλους μας με τα λόγια του για αυτή τη θυσία που σημάδεψε το χωριό.
”1944, 13 Αυγούστου, προπαραμονή της Παναγίας, ημέρα Κυριακή, 8 η ώρα το πρωί, στην Πλάκα, εδώ ακριβώς που στέκω, στο Περαχώρι, στ’ Ανώγεια του Πάνω Μυλοπόταμου, στην Κρήτη μια παρέα παιδιών 6- 7- 8 χρονών τρέχουν ή ετοιμάζονται να παίξουν.… Οι Γερμανοί τα βλέπουν γιατί έχουν κυκλώσει το χωριό και ετοιμάζονται να το κάψουν… Μπορεί να’ παιζαν τα «ζα» με τα κέρατα που καθένα είχε μαζέψει, και που τα μοίρασαν μεταξύ τους, μπορεί να μοιράζονταν σε ομάδες για να παίξουν «Χαΐνηδες», μπορεί να’ παιζαν «Αρμάδες» ή να άρχιζαν με το «θα μετρήσω ως το 10 κι όποιος βγει θα τα φυλά» και να έπαιζαν «Καμνηστά», μπορεί να μοιράζονταν σε ομάδες και να ‘παιζαν «Κλέφτες και Χωροφυλάκους». Παιδιά που ετοιμάζονταν να παίξουν ήσαν, και τη νύχτα κουρασμένα από τον ολοήμερο κάματο του παιχνιδιού τους μπορεί κοιτώντας τα άστρα να ονειρεύονταν τον κόσμο που είχε πλάσσει η παιδική φαντασία τους. Ένας κόσμος με παιχνίδια για παιδιά…θα ήταν … ή έπρεπε να ήταν, τα όνειρά τους…Αυτό θυμήθηκαν οι Ναζί όταν είδαν το Στεφανή να ανηφορίζει, οι Ναζί δεν φοβήθηκαν τον Στεφανή που ήταν κι αυτός ένα άοπλο παιδί, την «Ανηφόρα» που είχε πάρει και την «Ανάτασή» του τρόμαξαν.
Άξιον Εστί τα Κόκκινα Σημάδια…
Στο πρόσωπο του Στεφανή οι Ναζί έβλεπαν και πυροβολούσαν την αδούλωτη Ανωγειανή ψυχή. Πυροβολώντας όμως τον Στεφανή δεν σκότωσαν μόνο ένα παιδί 8 χρονών που ήθελε να παίξει…Στο πρόσωπο του Στεφανή σκόπευαν και ήθελαν να σκοτώσουν: Κάθε έννοια ελευθερίας. Κάθε έννοια Τιμής. Κάθε έννοια Ανθρώπινης Αξιοπρέπειας. Κάθε έννοια Δικαίου. Κάθε έννοια Αλήθειας. Κάθε παιδική Ελπίδα και κάθε παιδικό Όνειρο. Άξιον Εστί, τα Κόκκινα σημάδια που άφησε το αθώο, και τίμιο παιδικό αίμα του Μικρού Στεφανή, στη Πλάκα στο Περαχώρι.
Σημάδια που θα θυμίζουν τις Αιώνιες Αξίες της Τιμής, της Ελευθερίας, της Αλήθειας και της Αξιοπρέπειας. Άξιον Εστί, το αθώο, τίμιο αίμα του που ποτίζει τις ελπίδες και τα όνειρα των παιδιών όλου του κόσμου.
Στις ανταρτοσύνες…
«Αυτές τις μνήμες επικαλέστηκα για άλλη μια φορά, δυο βδομάδες πριν, από την Μαρτυρική Μάνα, τη Μάνα του Στεφανή, για να ξορκίσω και να τιθασεύσω το θράσος, για να μπορώ να σταθώ σήμερα μπροστά σας. -Πες μου θεία την ρώτησα, σεβόμενος την φόρτιση της στιγμής, «έξε μέρες το κοπέλι άταφο μέσα στην εκκλησά, κι ο άντρας σου; Ο άντρας σου που ήτανε;» -Ο άντρας μου παιδί μου ήταν στις Ανταρτοσύνες,! τρεις φορές ήρθε να το θάψει μα τον επεριμένανε οι σκύλοι με τα ταχυβόλα. Ο πληθυντικός του ουσιαστικού όπως ακούστηκε, όχι μέσα από το στόμα της, αλλά μέσα από τα τρίσβαθα της ψυχής της, ήρθε όχι μόνο για να τονίσει την ουσιαστική έννοια του, αλλά να συνοψίσει την πεμπτουσία που συνέθετε τον λόγο ύπαρξής της, ως Ανωγειανή, ως Ελληνίδα και ως Πανανθρώπινη μάνα. Για μια στιγμή φοβήθηκα, τρόμαξα, κατάλαβα πως η μαυροφορεμένη αγράμματη μικρομάνα που ήταν δεν ήταν, είκοσι επτά χρονών τότε με τον Στεφανή μπροστά της νεκρό, ένα άλλο παιδί στην αγκαλιά, το τρίτο να την κρατεί από το φουστάνι, έγκυος 8 μηνών και με ένα τσουβάλι ρούχα της γέννας στην πλάτη, είχε βαθιά συνείδηση και αναγνώριζε το βάρος που είχε πέσει στις πλάτες του Αντάρτη άντρα της. Ήξερε η Μπαμπακιούδαινα πως ο άντρας της σήκωνε στους ώμους τον Αγώνα και την αγωνία ολόκληρης της Φυλής του, και το ‘βγαλε αυθόρμητα χωρίς να το σκεφτεί καθόλου, ήξερε πως «οι Θερμοπύλες, η Σαλαμίνα, ο Μαραθώνας, το Μανιάκι, το Μεσολόγγι, το Αρκάδι, συνιστούν τις αξίες του Αντάρτη άντρα της, ήξερε πως είναι η ιστορία του, πως συγκροτούν το είναι του, πως δημιουργούν το χαρακτήρα του, όπως και όλων των Ελλήνων εκείνων που θητεύουν στις έννοιες της έγνοιας για τον άλλον και της θυσίας για ελευθερία.» (901, Γλέζος)
Στις «Ανταρτοσύνες»!, είπε, ήταν ο άντρας της.
Κι εγώ, ακόμα και τώρα που σας μιλώ, προσπαθώ να ανασύρω από τη μνήμη μου και να μαζέψω όλα τα ουσιαστικά που έμαθα στα 20 χρόνια στα θρανία και στα 30 χρόνια στα σχολεία για να βγάλω νόημα και ουσία και να καταλάβω αυτό που φυσικά, αυθόρμητα, αβίαστα, αβασάνιστα, μονολεκτικά, μου είπε η Ανωγειανή μάνα.
-Στις Ανταρτοσύνες!! είπε.
Ο πληθυντικός του ουσιαστικού «Ανταρτοσύνες» ξανά λέω, βάρυνε περισσότερο παρά όλο το πλήθος των ουσιαστικών που γνώριζα από όλα τα διαβάσματά μου. Έβαλα μέσα τη Ρωμιοσύνη, την Αντρειοσύνη, την Δικαιοσύνη, την Καλοσύνη, την Μεγαλοσύνη, την Ιεροσύνη, την Παλικαροσύνη, την Ντομπροσύνη, την Αδελφοσύνη, μα ακόμα νιώθω πως δεν ισοφάριζαν το βάρος που είχε πέσει στις πλάτες του Μπαμπακιό, ήξερα βαθιά μέσα μου, πως ήταν ασήκωτο αυτό που αυτός ζούσε και πως ήταν κάτι παραπάνω από όλα αυτά που εγώ είχα διαβάσει.
Και λέω ασήκωτο γιατί πιστεύω πως λείπει κάτι που εγώ δεν μπορώ να το καταλάβω ακόμα και τώρα που σας μιλάω, και που με κάνει να φοβάμαι αλλά και συνάμα να χαίρομαι που αυτή η μάνα με λέει και εμένα παιδί της.
1940: Σκοτώνεται ο αδελφός Κώστας στην Αλβανία.
1944: Σκοτώνεται ο Στεφανής από τους Ναζί.
1945: Πεθαίνει η Ανδρονίκη, το νεογέννητο της κατοχής.
Και το 1947: πεθαίνει ο άντρας της, κι αυτή μόνη και μόνο 30 χρονών με τρία παιδιά να αναστήσει. Και τα ανάστησε…
Πέτρωσε ο πόνος στην όψη της Υφήλιας Μάνας».
Καταραμένοι αυτοί που κάνουν πόλεμο…
Ξέρω όμως, πως αυτοί, θειά Μπαμπακιούδαινα, που σκότωσαν τον Στεφανή μας, εδώ στην Πλάκα, αυτοί οι ίδιοι σκοτώνουν και τα παιδιά στη μέση Ανατολή. Τα ονόματα μόνο άλλαξαν, Τότε τους λέγαμε Ναζί…. Τώρα …Τώρα….
Παρεμβαίνει μαγνητοφωνημένη η φωνή της Μάνας που κάνει ευχή και κατάρα: Την κατάρα μου σ’ αυτούς που κάνουν Πόλεμο, και την Ευχή μου σ’ αυτούς που Αγωνίζονται για την Ειρήνη)
…….Κι αν ποτέ, σας βγάλει ο δρόμος από τα Ανώγεια, από το Περαχώρι, περάστε από το φτωχικό της Ζαφειρένιας, της Μπαμπακιούδαινας, να πείτε, της μάνας του Στεφανή, της Υφήλιας μάνας και έχει αυτή ακόμα και Αποθέματα Κουράγιου και Περισσεύματα Αγάπης και Ψυχικό Μεγαλείο να γλυκαίνει τον πιο αβάσταχτο Ανθρώπινο πόνο για τα εγκλήματα που έχετε διαπράξει εναντίον της Ανθρωπότητας…και ίσως σας σ υ γ χ ω ρ έ σ ε ι…….».
«Έτσι, μωρέ, πρέπει να ξεκίνησε
και ο Παπαφλέσσας»